جنگ و صلح

مائده امینی

 اقتصاد ایران، روزهای تلخ و شیرینی را پشت سر گذاشته. جنگ و صلح‌های بعد از انقلاب اسلامی در مقاطع مختلف تاریخی، بارها و بارها تحولات مهمی ایجاد و اوضاع اقتصادی مردم کشور را دگرگون کرده است؛ تحولاتی که گاه منجر به رشد کشور شده و گاه کشور را در سراشیبی سقوط قرار داده و همچنان هم ادامه دارد.  از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا گرفته تا جنگ تحمیلی بین ایران و عراق و تحریم‌های وضع شده علیه کشورمان، همه و همه هر کدام به نوعی در شکل‌گیری بدنه کنونی اقتصاد کشور تاثیر داشته‌اند.


از سال 58 فقط چند بریده از جراید در مورد قیمت مسکن در دسترس است که نشان می‌دهد در آن سال‌ها قیمت اجاره یک آپارتمان 140متری 4خوابه در سلطنت‌آباد سابق(پاسداران کنونی)، ماهانه 5هزار و 500تومان بوده است. بریده‌های جراید آن سال‌ها به ما می‌گوید که قیمت مسکن در مقاطع تاریخی آن روزها، مانند تسخیر لانه جاسوسی روند افزایشی را تجربه کرده است.زمان جنگ تحمیلی، قیمت‌ها کاهش می‌یابد اما بعد از اعلام آتش‌بس و اتمام جنگ، بازار با رشد قیمت مواجه می‌شود. پس از  این مقطع  قیمت‌مسکن در 2 دوره با جهش مواجه شده است.


متوسط قیمت مسکن در تهران طی سال های 72 تا 97 از 51 هزار تومان به
 6 میلیون و 510 هزار تومان رسید که رشد 12 هزار و 666 درصدی را نشان می دهد.


تغییرقیمت مسکن بعد از جنگ تحمیلی با افزایش ارزش زمین اتفاق افتاد و قیمت آن به بیش از 2 برابر افزایش یافت.


در سال 1386 متوسط قیمت هر متر آپارتمان در تهران از 670 هزار تومان به یک میلیون و 390 هزار تومان رسید.


سومین جهش قیمت مسکن پس از انقلاب در سال 91 رقم خورد. متوسط قیمت مسکن از متری 2 میلیون تومان به بیش از  4 میلیون تومان افزایش یافت.


 متوسط قیمت مسکن تهران در خرداد سال جاری 48 درصد نسبت به خرداد سال قبل افزایش یافت. این میزان رشد قیمت را می‌توان صعود قیمت مسکن نامید نه جهش.


در فاصله سال‌های ١٣٧٢ تا ١٣٩٢ قیمت زمین در ایران ١٠٧ برابر افزایش یافته و این درحالی است که افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در این دوره ٣٧ برابر اعلام شده است.


قیمت سکه طرح قدیم در سال 58، 420تومان بود. یک سال بعد از پیروزی انقلاب و بعد از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال 58  قیمت سکه 3 برابر شد و به 1300تومان رسید. روند افزایشی قیمت سکه تا یک سال بعد هم ادامه داشت و در سال 59 به 2400تومان رسید. پس از آن در بعضی سال‌ها مانند 60 و 61 با وجود اینکه ایران سال‌های جنگ را پشت سر می‌گذاشت، ‌قیمت سکه ثابت مانده بود. پس از آن روند افزایشی سکه تا سال‌ 72 ادامه داشت و البته در بعضی از سال‌ها مانند 67 کاهش را تجربه کرد و به 9هزار و 939تومان رسید.


قیمت سکه طی 40 سال گذشته از 420 تومان به 2 میلیون و 800 هزار تومان رسید که رشد 666 هزار و 566درصدی را نشان می‌دهد.


‌ یک سال بعد از پیروزی انقلاب قیمت سکه طرح قدیم از 420 تومان به 1300 تومان رسید و 3 برابر شد.


جهش بعدی در سال 1365 رقم خورد که از 6 هزار و 500 تومان در سال 65 به حدود  11 هزار و 257 تومان رسید. 


جهش بعد در آغاز دوره سازندگی رقم خورد که بهای آن از حدود 16 هزار تومان در کمتر از یک سال به بیش از 30 هزار تومان رسید.


جهش بعد در زمان تحریم‌های نفتی علیه ایران ( قیمت سکه بعد از اعمال تحریم های نفتی علیه ایران و افزایش نرخ ارز از 766 هزار تومان به یک میلیون و 517 هزار تومان رسید.


جهش بعدی از سال گذشته آغاز شد و در سال جاری ادامه یافت و از یک میلیون و 200 هزارتومان در ابتدای مرداد 96 به 2 میلیون و 850 هزار تومان در اواخر تیر امسال رسید.


پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن 57، به‌علت التهابات سیاسی و جو روانی ناشی از شرایط موجود، درآمدهای ارزی کشور با چالش اساسی مواجه شد. همچنین حمله رژیم بعث عراق و شروع جنگ تحمیلی در شهریور 59 شرایط موجود را بحرانی‌تر کرد. سال 57، نرخ غیررسمی ارز در سال‌های اولیه با جهش چشمگیری مواجه شد. قیمت دلار از ۷ تومان به ۱۰ تومان رسید و به این ترتیب، نخستین شوک ارزی کشور با حدود ۴۰ درصد افزایش نرخ ارز در سال ۵۷ به وقوع پیوست. براساس آمارهای رسمی به جا مانده، نرخ ارز از ابتدای دولت جنگ تا انتهای آن 8/4برابر شد.



قیمت دلار طی 40 سال گذشته از 7 تومان به 8 هزار تومان رسید که میزان رشد آن 114 هزار و 185 درصد برآورد می‌شود.


شروع التهابات ارزی پس از انقلاب با افزایش نرخ دلار از 7 تومان به 10 تومان بود که رشد حدود 1/5 برابری را نشان می‌دهد.



شوک دوم ارزی در سال 1366 رقم خورد. قیمت دلار از حدود 74 تومان در سال 66 به 120 تومان رسید. 


دلار در روزهای پسا جنگ ِ‌دولت سازندگی  جهش‌های زیادی داشت و  نرخ رسمی ارز از 6 تومان به 145 تومان در سال 71 رسید که ارز کشور تک نرخی و  24 برابر شد. 


جهش بعدی قیمت دلار،‌کار تحریم‌های نفتی بود. بهای دلار ازیک هزار و 200 تومان در سال 90 به 3 هزار و 600 تومان در میانه سال 91 رسید.


جهش بعدی ارز در دوره خروج آمریکا از برجام رقم خورد. قیمت دلار از 3 هزار و 700 تومان در پاییز 1396 به حدود 8هزار تومان(در بازار غیر رسمی) در تیرماه 1397 رسید.