مشهور به انار

محمود مولایی- روزنامه‌نگار

امروز 7آبان 1403مصادف با روز ملی انار است. انارمحصولی ارزشمند است که تولید انبوه و با کیفیت آن موجب شده ‌ ایران یکی از قطب‌های تولید انار در جهان باشد.
از شمال تا جنوب کشور، باغ‌های انار به چشم می‌آیند و علاوه بر قطب‌های تولید انار بسیاری از شهرها و روستاها هم نام انار به‌خود گرفته‌اند. در این گزارش به برخی از آنها سر‌زده‌ایم.

اونار
‌قدمت روستای «اونار» در مشگین‌شهر اردبیل به دوره ساسانی و یزدگرد سوم می‌رسد. گفته می‌شود روستا از قدیم باغ‌های زیادی داشت، اما این اونار با اناری که ما درنظر داریم فرق می‌کند. در واقع نام اصلی روستا انار با ضمه است و خوانش آن با فتحه شبیه میوه انار یک غلط املایی است. وجه تسمیه ‌ «اونار» از آن روست که در این روستا چند آسیاب آبی وجود داشته که آثار آنها هنوز هم پا برجاست و چون در زبان ترکی به آرد «اون» گفته می‌شود، استعمال کلمه اوننار (آردها) سبب نامگذاری این روستا شده است.

ساوه
ساوه در استان مرکزی قطب تولید انار کشور است و همیشه نام انار کنار ساوه می‌درخشد. ارقام اناری که در این شهر تولید می‌شود، از بهترین محصولات جهان است. رقم ملس انار ساوه در بسیاری از نقاط کشور نیز تولید می‌شود و تبریزی، یوسف‌ خانی، محمدعلی خانی، سیاه، آلک و.... از دیگر ارقام این شهر به‌حساب می‌آید. نکته دیگری که انار ساوه را متمایز می‌کند، غلظت آب آن است که اصطلاحا به آن بریکس می‌گویند و دلیل آن آب و هوای خاص منطقه ساوه است.

نی‌ریز
فارس یکی از استان‌های قطب تولید انار است و شهرستان نی‌ریز با 6500هکتار باغ انار رتبه نخست تولید انار را در استان فارس به‌خود اختصاص داده است. بخش قطرویه با تولید سالانه 60هزار تن بزرگ‌ترین تولید‌کننده انار شهرستان نی‌ریز است. انار قطرویه به‌دلیل رنگ پوست، رنگ آریل، ضخامت پوست و طعم میوه بسیار بازارپسند و پرفروش است و مشتریان زیادی هم دارد.

انار
شهرستان انار در استان کرمان یکی از قطب‌های تولید پسته در این استان به‌حساب می‌آید. حالا این سؤال پیش می‌آید که چرا نامش انار است. در گذشته باغ‌های انار در این شهرستان به وفور یافت می‌شد و در خانه اغلب اهالی این منطقه، چندین درخت انار وجود داشت. به همین دلیل، این شهرستان به انار معروف شد و امروزه تنها نامِ انار را به دوش می‌کشد.

جلفا
منطقه ارسباران در آذربایجان شرقی و در حاشیه رود ارس درختان انار وحشی بسیاری دارد.
در عین حال، شهرستان جلفا محل مناسب کشت و پرورش محصول انار است. درخت انار مخصوص مناطق نیمه‌گرمسیری است و آب و هوای نیمه گرمسیری این شهرستان بزرگ‌ترین شاخص پرورش و کشت انار به‌حساب می‌آید.

محمود‌آباد
روستای محمودآباد فیروزکوه یکی از قطب‌های تولید انار کشور است. کیفیت تولید انار در محمودآباد به‌گونه‌ای است که شهرت جهانی دارد. انار محمودآباد دانه درشت است و آبدار؛ پوستی مقاوم در برابر ضربه و ترکیدگی کمی هم دارد. مزه‌اش ملس (ترش و شیرین) است و قابلیت ماندگاری بالایی دارد و بهترین نوع انار برای کسانی  است که مبتلا به فشار خون یا غلظت خون هستند.

ماسال
باغ‌های انار به‌صورت پراکنده در همه مناطق گیلان به‌ویژه مناطق جنگلی و کوهستانی وجود دارد. ۷۶۰نوع انار در کشور پرورش داده می‌شود که بومی‌‌ترین و ترش‌‌ترین آن در گیلان به بار می‌‌نشیند. فراوانی انار ترش در گیلان موجب شده کدبانوهای گیلانی از دانه، آب و رب این محصول در پخت ۹۰درصد از غذاهایشان استفاده کنند. انارآویج، زیتون پرورده، فسنجان، کال‌کباب و میرزاقاسمی از غذاهای محلی معروف است که رب یا آب انار یکی از ترکیبات آن محسوب می‌شود.

انارک
انارک شهری کویری است که در میان کوه‌های صخره‌ای شکل قرار دارد و از شهرهای شهرستان نائین محسوب می‌شود. این شهر کوچک‌ترین شهر استان اصفهان است که به سبب داشتن باغ‌های فراوان انارک خوانده می‌شود. بافت تاریخی شهر، کاروانسراها و دیگر آثار تاریخی گواه این پیشینه طولانی است. انارک دارای آب و هوای خشک و بیابانی است.

جشن انار
منطقه اورامانات کردستان فقط شامل طبیعت زیبا و بکر نیست، بلکه برخی از روستاهای این منطقه قطب تولید انار در کشور هستند. این روزها که جشنواره‌های مختلف انار در جای جای منطقه اورامانات برگزار می‌شود، جشنواره بزرگ سال1403 انار کردستان به میزبانی روستای «سلین» برگزار خواهد شد. عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی سنندج در این‌باره به همشهری می‌گوید: «جشنواره انار از دهه‌های قبل در کردستان به‌صورت غیررسمی برگزار می‌شد و اهالی روستاها‌ این جشن‌ها را در زمان برداشت انار تدارک می‌دیدند.»  به‌گفته محمدسعید احمدپناه، از سال1397 به‌صورت رسمی در روستای سلین اورامانات در شهرستان سروآباد جشنواره انار برگزار می‌شود، هر چند بعد از نخستین دوره چند سالی در این جشنواره وقفه افتاد و دومین دوره جشنواره سال گذشته در روستای «دله‌مرز» برگزار شد، جشنواره‌ای که کاملا مردمی است. او به ثبت روز ملی انار در تاریخ 7آبان اشاره می‌کند و می‌گوید:‌ «در منطقه اورامانات نهم آبان، روز اصلی انار است.» عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی سنندج تأکید می‌کند که روستای سلین که حالا میزبان جشنواره انار است زیرساخت‌های مناسبی برای اسکان و پذیرایی از گردشگران دارد. در این روستا بیش از 197 محل برای استقرار گردشگران وجود دارد. احمدپناه با بیان اینکه در جشنواره انار بیش از 10هزار نفر حضور دارند، توضیح می‌دهد: «علاوه بر جشن اصلی، روستاهای اقماری در اورامانات هر یک به نوعی جشن کوچکی برگزار می‌کنند. کیفیت انار اورامانات بسیار مناسب است و از کود و سم استفاده نمی‌شود و اگر هم استفاده شود، کم است.»  عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی سنندج درباره تاریخچه تولید انار در اورامانات می‌گوید: «از گذشته‌های بسیار دور، تولید انار در این منطقه مرسوم بوده است. تا یکی دو دهه پیش، ارقام محلی انار برداشت می‌شد، اما پس از آن ارقام جدیدی به آنها اضافه شد. علاوه بر ارقام محلی، ارقام ملس ساوه و رباب نیریز هم در اورامانات کشت می‌شود.»‌  به‌گفته او، در منطقه کامیاران و سروآباد بیشترین سطح زیرکشت انار وجود دارد، به‌طوری که در منطقه سروآباد 75درصد انار استان کشت می‌شود.

69,000 (کیلوگرم) متوسط عملکرد  هر هکتار

100,000 (هکتار) سطح زیرکشت باغ‌های بارور

700,000 (تن) سالانه انار در ایران تولید می‌شود