به سرعت پیر می‌شویم

درصد جمعیت سالمندان ایرانی در حال حاضر زیاد نیست اما مسئله نگران کننده، سرعت سالمندشدن است. در سال55 ایران حدود 5درصد جمعیت سالمند داشت و این عدد در 1400 حدود 11 درصد شد. یعنی 45 سال طول کشید که این عدد دوبرابر شود. اما دوبرابر شدن بعدی به جای 45 سال 20سال خواهد بود و ما هم اینقدر فرصت نداریم که خودمان را برای این دوبرابرشدن آماده کنیم. این نکاتی است که دکتر احمد دلبری، رئیس مرکز تحقیقات سالمندی می‌‌گوید و در پاسخ به سؤالات همشهری تندرستی درباره اینکه آیا باید نگران افزایش جمعیت سالمندان طی یکی دودهه آینده باشیم، به نکات جالبی اشاره می‌کند.


وضعیت سالمندی در کشور ما چگونه است؟‌
وضعیت سلامت نسبت به سایر وضعیت‌های سالمندان ازجمله درآمد، سواد، اشتغال و مسکن بهتر است. مطالعه‌ای هم در 97کشور دنیا انجام شده و ما در بین این کشورها رتبه44 را داشتیم، اما همین وضعیت در حیطه توانمندی سالمندی 88 بود. بنابراین وضعیت سلامتی ما بسیار بد نیست، اما به‌طور کلی یک مطالعه در استان تهران انجام شد که نشان‌می‌داد تهرانی‌های سالمند چیزی حدود 90درصد یک بیماری دارند. 80درصد 2بیماری و 50درصد 3بیماری و بیشتر داشتند. این نکته را هم باید مورد توجه قرار داد که هر دوره سالمندی مساوی با ناتوانی و بیماری نیست اما به‌دلیل تغییرات فیزیولوژیک میزان شیوع بیماری در این دوره‌ها افزایش پیدا می‌کند. بیماری‌ها صرفا جسمی نیست و شامل بیماری‌های روحی، روانی و افسردگی هم می‌شود به‌طوری که بیش از 75درصد بیماری آلزایمر بعد از 60سالگی رخ می‌دهد و می‌تواند همراه با یک‌سری بیماری‌ها باشد.

چه باید کرد؟‌
2مسیر داریم، اول مسیر دولت و حاکمیت و دوم سالمندان. افراد برای اینکه سالمندی خوب، سالم و موفق داشته باشند، باید از جوانی و میانسالی به فکر باشند و در این‌باره 3 راهکار را درنظر بگیرند. اول کاهش بیماری‌ها، ناتوانی و معلولیت، دوم افزایش مشارکت و تعاملات اجتماعی و سوم افزایش فعالیت فیزیکی و مغزی. در کاهش بیماری‌ها مهم‌ترین مسئله در دوره میانسالی و سالمندی انجام چکاپ‌های دوره‌ای و غربالگری است، یعنی پیش از بیمار شدن پیشگیری کنیم. نکته مهم اینجاست که اکثر بیماری‌های دوره سالمندی علامت مشخص، اختصاصی و تیپیک ندارند، به‌عنوان مثال تا زمانی که فرد زمین‌خوردگی و شکستگی لگن نداشته باشد، متوجه ابتلا به پوکی استخوانش نمی‌شود. فرد تا وقتی که عوارض دیابتی پیدا نکند متوجه ابتلا به آن نمی‌شود. این در حالی است که شیوع بیماری دیابت در کل جمعیت 5درصد است اما بیش از 60 درصد افراد بالای 60سال درگیر دیابت می‌شوند. به همین دلیل از سن 50-45 سالگی باید چکاپ انجام شود.

وظایف دولت و حاکمیت چیست؟
بحران سالمندی و پیری جمعیت به‌مراتب سخت‌تر و چالشی‌تر از جوانی جمعیت خواهد بود چون درباره جوانی جمعیت اتفاق خوبی که رخ داده حاکمیتی شدن این موضوع است و یک عزم ملی برای آن شکل گرفته است. قرارگاه جمعیت هم در هرنهاد و سازمانی شکل گرفته است.درموضوع سالمندی که از رگ گردن به ما نزدیک‌تر است و چشم به هم بزنیم 30درصد جمعیت سالمند خواهد شد،به یک نگاه جدی نیاز داریم. در حال حاضر باید 2500نفر براساس استانداردهای دنیا متخصص طب سالمندی داشته باشیم که این عدد کمتر از 25 نفر است. باید پرستار، مددکار، روانشناس و فیزیوتراپ سالمند داشته باشیم که فراهم نیست. هیچ بیمارستان تخصصی سالمندی یا بیمارستان دوستدار سالمند در کشور وجود ندارد و حتی آموزش مراقبان سالمندان هم مدنظر نیست. حتی در برنامه هفتم توسعه هم کلمه‌ای درباره سالمندی دیده نمی‌شود. نباید اجازه دهیم که سالمندی تبدیل به تهدید شود و از سالمندی سعادتمند به سالمندی مخاطره‌آمیز برسیم. از سال83 تا به امروز به دولت‌ها تکلیف شده که برنامه شورای سالمندی هر 3‌ماه به ریاست وزیر رفاه و هر 6 ماه به ریاست رئیس دولت یا معاون اول شکل بگیرد که تا به امروز این مسئله شکل نگرفته است.

کرونا  تنهایی را تشدید کرد
تحرک و تعامل، عامل جدی برای حفظ سلامتی در دوره سالمندی است. افرادی که تنها می‌شوند فعالیت مغزی‌شان کاهش پیدا می‌کند و این افراد بیماری‌ها و اختلالات شناختی را تجربه می‌کنند. یکی از نگرانی‌های جدی ما هم تجرد قطعی دهه شصتی‌هاست که هنوز ازدواج نکرده‌اند. افراد تا میانسالی می‌توانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند اما در سالمندی و مواجه شدن با بیماری مشکلاتی را خواهند داشت چون ما مراقب آموزش دیده و ماهر نداریم. اگر هم داشته باشیم، شاید توانمندی اقتصادی این سالمندان به‌گونه‌ای نباشد که بتوانند چنین هزینه‌هایی را تامین کنند. همین حالا هم هزینه یک مراقب تمام وقت چیزی حدود 20میلیون تومان  در ماه است.