نبرد حقوقی ایران و آمریکا

ابراهیم جلالیان | خبرنگار :

دعاوی حقوقی ایران و آمریکا قدمت دیرینه‌ای دارد، اما شاید بتوان شروع تخاصمات جدی میان 2 کشور را به حادثه کودتای 28مرداد و سرنگونی دولت قانونی دکتر مصدق به‌دست آمریکایی‌ها دانست. با پیروزی انقلاب اسلامی در سال57 و بعد از آن تسخیر سفارت آمریکا به‌دست دانشجویان پیرو خط امام، نقطه اوج این درگیری‌ها رقم خورد. حدود 40سال بعد با توافق برجام بخشی از دود آتش درگیری‌های سیاسی -دیپلماتیک ایران و ایالات متحده فروکش کرد اما بار دیگر با روی کارآمدن ترامپ دعوا شروع شد. بخشی از مناقشات ایران و آمریکا جنبه حقوقی دارد که از ابتدای انقلاب 2 کشور در دادگاه‌های بین‌المللی علیه یکدیگر پرونده‌هایی باز کرده‌اند. مهرماه سال گذشته مجلس طرح تحقیق و تفحص از پرونده‌های حقوقی ایران و آمریکا را کلید زد که در آن زمان  حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس فعلی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود: آمریکایی‌ها در پرونده‌های مورد اختلاف ۶۰ میلیارد دلار حکم قطعی و ۴۰میلیارد دلار حکم بدوی علیه ایران گرفته‌اند، اما ایرانی‌ها در این زمینه کم کاری می‌کنند. در همین حال الهام امین‌زاده، معاون حقوقی پیشین رئیس‌جمهور هم در گفت‌وگو با همشهری از صدور ۶۰ میلیارد دلار صدور حکم اخذ غرامت از آمریکا خبر داده بود.








شکایت ایران 5بندی است و طی آن از قضات دیوان خواسته شده که موارد ذیل را اعلام کنند:



  بیانیه 8مه‌(18اردیبهشت) آمریکا درخصوص اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، نقض تعهدات آمریکا ذیل معاهده مودت (منعقده در سال 1955) است.

  آمریکا باید بدون هیچ‌گونه تأخیری، اقدامات آغاز شده از 8مه ‌را متوقف کند.

  آمریکا بایستی فورا از تهدید به اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، دست بردارد.

  آمریکا باید تضمین بدهد که گامی در مسیر دور زدن رأی دادگاه درخصوص این پرونده برنمی‌دارد.

  آمریکا باید خسارات وارده به شرکت‌های ایرانی را براساس تشخیص دیوان، به‌صورت تمام و کمال جبران کند.








نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا حدود 30سال پیش (سال‌های 66و 67) درحالی‌که ایران با آمریکا رسما در جنگ نبود،  با حمله به 2 حوزه نفتی در آب‌های سرزمینی کشورمان در خلیج‌فارس،  در مجموع 4سکوی نفتی «رشادت»،  «رسالت»،  «نصر» و «سلمان» متعلق به ایران را منهدم و خسارات سنگین اقتصادی به کشور وارد کرد.



در پی این حمله، علاوه بر از بین رفتن تأسیسات دریایی گران‌قیمت استخراج و جمع‌آوری نفت،  بیش از 520هزار بشکه از سقف ظرفیت تولید و صادرات نفت ایران کاسته شد. تیر‌ماه سال 93دیوان داوری لاهه،  آمریکا را به‌دلیل نقض بیانیه الجزایر و تعهد او،  به پرداخت غرامت به ایران محکوم کرد.






بنیاد علوی پیش از انقلاب  برای پیشبرد اهداف حکومت پهلوی در انتقال فرهنگ آمریکایی به کشور تأسیس شد اما همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی در ابتدا نام بنیاد مستضعفان را انتخاب کرد و پس از آن با نام بنیاد علوی ادامه کار داد. دستگاه قضایی آمریکا مدعی شده اموال این بنیاد در راستای شکایت قربانیان بمبگذاری مقر تفنگداران دریایی آمریکا در بیروت در سال۱۹۸۳ مصادره شده است؛ بهانه‌ای که باعث شد اردیبهشت‌ماه گذشته نزدیک به ۲میلیارد دلار از دارایی‌های کشورمان در آمریکا بار دیگر مصادره شود.



بعد از کش و قوس فراوان در پرونده بنیاد علوی، نهایتا تیر‌ماه 2سال پیش دادگاهی در نیویورک پرداخت غرامت از محل فروش برج متعلق به بنیاد علوی را رد کرد. دادگاه قبلی به بازماندگان قربانیان حملات یازدهم سپتامبر و چند بمبگذاری دیگر مجوز دریافت غرامت از محل فروش برج آسا در نیویورک و دیگر اموال بنیاد علوی را داده بود. اما دادگاه بالاتر بعد از آن با صدور حکمی جدید مانع از فروش برج 36طبقه آسا در منطقه تجاری منهتن نیویورک شد. این برج تجاری حدود یک میلیارد دلار ارزشگذاری شده است.


جیسون گران قیمت

یکی از پرونده های حقوقی ایران و آمریکا در ماجرای جیسون رضائیان مطرح شد. در جریان آزادی این متهم به جاسوسی؛ ایران 400 میلیون دلار پول؛ از آمریکا گرفت. این پول طلب ایران از آمریکا بود که در زمان رژیم



پهلوی برای دریافت تجهیزات نظامی به آن کشور پرداخته بود و به مدت 38 سال در این کشور بلوکه شده بود. جیسون رضائیان خبرنگار روزنامه واشنگتن پست پس از آزادی پرونده ای قضایی علیه ایران به راه انداخت و خواستار دریافت غرامت شد.


شکایت امیر میرزاحکمتی علیه ایران

شکایت دیگر آمریکایی ها علیه ایران شکایت امیر حکمتی، یک شهروند ایرانی - آمریکایی است. وی اردیبهشت امسال پس از آزادی و بازگشت به آمریکا از ایران شکایت کرد.



پرونده دیگر مربوط می شود به یک زن که هیچ ارتباطی هم با ایران ندارد و تهران در آسیب هایی که به او رسیده، هیچ نقشی ایفا نکرده است.او یک زن آمریکایی است که شوهرش 5 سال در لبنان اسیر یک گروهی بوده است.