زنی که با دوربین به جنگ رفت

   موضوع: نخستین بانوی عکاس و خبرنگار جنگ ایران و عراق
   شرح: تنها زنی که به اتاق جنگ راه یافت
***
دوربین برمی‌داشت و در روزهای پیروزی انقلاب اسلامی به خیابان‌های تهران میان مردم می‌رفت و مشغول ثبت تصویری سنگرها، آمبولانس‌ها و زنانی که کفنشان، چادرشان بود می‌شد. مریم کاظم‌زاده، بانویی است که به او لقب نخستین زن عکاس و خبرنگار جنگ را داده‌اند.
شیرازی بود اما سال‌ها در تهران زندگی و درهمین شهر نیز سال۱۴۰۱ فوت کرد و در قطعه۱۰۳ بهشت‌زهرا(س) به خاک سپرده شد. اگرچه تحصیلاتش را در انگلیس تمام کرد اما با ورود امام خمینی به تهران، او نیز بار سفر بست و راهی وطن شد.  مهرشاد کاظمی تهران‌پژوه درباره این بانوی فرهیخته می‌گوید: «زمانی که از تهران در روزگار جنگ صحبت می‌کنیم، نام شهروندانی از این شهر بی‌درنگ از مقابل چشمانمان می‌گذرد. مرحوم مریم کاظم‌زاده یک نمونه ماندگار از این شهروندان است. او ازجمله زنانی بود که ورای انتظاری که جامعه از او به‌عنوان یک زن داشت پا به‌پای مردان در جبهه‌ها برای ثبت و ضبط آن روزها تلاش کرد. وقتی امام در فرانسه بود به خدمت امام رفت. خودش دراین‌باره می‌نویسد: «اولین چیزی که به ذهنم رسید این بود که از امام بپرسم، آیا یک دختر مسلمان می‌تواند خبرنگار باشد یا خیر؟ امام با خط خودشان برایم نوشتند «اصل رشته اشکال ندارد، مگر اینکه حجاب رعایت نشود». این جمله امام حجت را برمن تمام و راه را برایم روشن کرد». کاظم‌زاده از همان ابتدا به‌عنوان عکاس و خبرنگار جذب یک روزنامه در تهران شد. در غائله پاوه برای تهیه گزارش به آنجا رفت و با شهید اصغر وصالی آشنا شد و این آشنایی به ازدواج انجامید. بعد از شهادت اصغر وصالی تا اواخرسال۱۳۶۲ به‌عنوان امدادگر در جبهه مشغول بود. سال۱۳۶۳ به‌عنوان گزارشگردر مجله زن روز و بعد از مدتی در بخش گزارشگر اجتماعی کیهان مشغول به‌کار شد. از آنجا هم هر وقت شرایط برای خواهران مساعد بود، همراه دیگر همکاران خواهر با هدف تهیه خبر و گزارش به مناطق جنوب می‌رفت. کاظمی می‌گوید: «از مریم کاظم‌زاده چندین کتاب تصویری از انقلاب و جنگ چاپ شده است؛ تصاویری دیدنی از دریچه لنز بانویی که عاشق کار و هدفش بود. او به‌عنوان عکاس در چندین مقطع در مناطق عملیاتی حضور داشت و تنها عکاس زنی بود که در دوران دفاع‌مقدس توانست به اتاق جنگ راه یابد و از نزدیک وقایع را عکاسی کند.» عکس‌های مریم کاظم‌زاده برای نخستین‌بار در سال ۱۳۹۴ در نمایشگاهی در خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمد.