«روز جهانی بدون خودرو»؛ نسیمی دل‌انگیز برای زیست شادمانه انسان امروز
محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردارتهران
شهرهای لبریز از جمعیت و پر از ماشین، خانه‌های متراکم و به هم چسبیده، آسمانخراش‌‌‌های سر برآسمان ساییده، خیابان‌هایی مملو از وسایل نقلیه در حال حرکت، یا ایستاده در کنار و نظاره‌گر تلاش انسان برای ایجاد آلودگی بیشتر و گرفتن فضای تنفس و سپردن خیابان‌ها به خودرو. دنیایی که اثری از آبی آسمان و پاکیزگی زمین در آن وجود ندارد، و از آن سو، انسان‌هایی که با دیدی وسیع و همه‌جانبه، سعی دارند از زندگی آیندگان در چنین جهانی بیم دارند . آنها همه جا را زیر و رو می‌کنند تا شاید نسیمی دل‌انگیز و نفسی پاک برای زیست شادمانه به انسان امروز دمیده شود و حیات پرشور و نشاط‌انگیز آدم‌ها از سر گرفته شود.
22سپتامبر سال94 «روز جهانی بدون خودرو» در چنین فضایی زاده شد تا با توجه به آلودگی بسیار زیاد خودروها و در خطر بودن جان انسان‌ها، موضوع استفاده از حمل‌ونقل پاک فرهنگسازی شود و در این روز به‌صورت نمادین مردم از خودروی شخصی استفاده نکنند و به محیط‌زیست خود کمک کنند.
در سال‌های اخیر به‌رغم برخی موانع و مشکلات ازجمله تحریم و کمبود اعتبارات، تلاش‌های زیادی از سوی شورای محترم ششم و مدیریت شهری برای توسعه ناوگان و برقی‌سازی حمل‌ونقل عمومی انجام شده است؛ مانند بهسازی اتوبوس‌ها و واگن‌ها، انعقاد قراردادهای بزرگ با تولیدکنندگان داخلی و خارجی برای نوسازی ناوگان و مهم‌تر از همه برقی‌سازی ناوگان، که طبق مفاد یکی از این قراردادهایمان با چین، ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی، ۱۰ هزار ون برقی و ۲۷ هزار و ۵۰۰ دستگاه تاکسی برقی تولید و به ناوگان عمومی تهران اضافه خواهد شد. خبر خوش اینکه همزمان با آغاز سال تحصیلی ۱۱۰ دستگاه اتوبوس برقی تولید چین به ناوگان حمل‌ونقل عمومی پایتخت افزوده می‌شود. در راستای برقی‌سازی ناوگان تاکسی، ۱۵۳ دستگاه تاکسی برقی در خیابان‌های تهران فعال است. ضمن اینکه از سوی شرکت کرمان‌موتور ۲۰۰ دستگاه تاکسی برقی تحویل داده شده و ۸۰۰ دستگاه دیگر نیز طبق قرارداد تحویل داده خواهد شد؛ اما همچنان ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی شامل مترو، اتوبوس و... متناسب با جمعیت شهر تهران نیست.
فارغ از اقدامات مدیریت شهری، وقتی با روزهایی مانند روز جهانی بدون خودرو مواجه می‌شویم، مهم‌ترین مسئله، آگاهی از انتخاب نوع وسیله نقلیه است. در شرایط فعلی، مهم‌ترین معیار برای شهروندان در انتخاب وسیله نقلیه برای سفرهای روزانه، راحتی و آرامش و پس از آن هم، هزینه و زمان فاکتورهای دیگر محسوب می‌شوند که فاکتور درست و حق هر شهروندی است، اما زمانی که آگاهی شهروندان از مضرات استفاده از خودروی شخصی از لحاظ فردی و اجتماعی ارتقا پیدا کند، افراد در حالت‌های برابر، انتخابهای دیگر ازجمله استفاده از مترو، اتوبوس، دوچرخه و حتی پیاده‌روی را هم مدنظر قرار می دهند و می‌توان امیدوار بود در میان‌مدت و بلندمدت، این نفع جمعی، به‌خود شهروندان برگردد.
در حال حاضر، مدیران شهری در سراسر جهان کم و بیش برای بهبود کیفیت هوا و پرورش عادات سالم مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، سیاست‌هایی را اجرا می‌کنند که استفاده از خودرو را محدود و یا آن را به‌طور کلی رد کنند؛ اما پیش‌نیاز همه این حرکت‌ها، آگاهی‌بخشی و ترویج استفاده از حمل‌ونقل پاک و همگانی و پس از آن اقدام کردن است و به همین دلیل، معاونت حمل ونقل امسال هم در روز جهانی بدون خودرو، برنامه‌هایی نمادین و ترویجی را مانند انسداد برخی معابر به روی خودروهای شخصی، استفاده از ظرفیت سمن‌ها برای ترویج سفر بدون خودروی شخصی، رایگان کردن حمل‌ونقل عمومی در نیمه اول ماه مهر و انتشار و اکران عمومی مزیت‌ها و مضرات استفاده از خودرو برای شهروندان در دستور کار خود قرار داده است، به این امید که به یاری خدا، در انتخاب وسیله نقلیه برای سفرهای درون‌شهری خود تجدیدنظر کنیم و نفع جمعی را به نفع فردی ارجحیت داده و بخشی از سفرهای روزانه خودمان را با ناوگان حمل‌ونقل عمومی، دوچرخه و حتی پیاده‌روی انجام دهیم.
