گفت‌وگو
چاره‌ای جزگفت‌وگو نداریم
چالش‌های یک برنامه گفت‌وگومحور از زبان مجری برنامه «به اضافه یک»
محمدجعفر خسروی با اجرای برنامه «زنده‌باد زندگی» به چهره‌ای شناخته‌شده تبدیل شده. خسروی از مجریان قدیمی تلویزیون است که سال‌ها تهیه‌کنندگی، نویسندگی و اجرای برنامه‌های مختلف را برعهده داشته است. او این روزها اجرای برنامه «به اضافه یک» را عهده‌دار است. این برنامه در دوره انتخابات نیز با اجرای خسروی روی آنتن سیما می‌رفت.
در آن زمان «به اضافه یک» به‌عنوان یک برنامه سیاسی- اجتماعی بدون سانسور با استقبال بی‌نظیری مواجه شد.«به‌اضافه یک» برنامه‌ای گفت‌وگومحور و چالشی است که به‌گفته سازندگانش تلاش شده حرف‌ها تا حد امکان بدون سانسور پخش شوند.
شرکت‌کنندگان در این برنامه فرصتی برای ابراز عقیده پیدا می‌کنند و بدون هیچ ترس و واهمه‌ای از مشکلات معیشتی و اقتصادی‌شان صحبت می‌کنند.
این برنامه اخیرا حواشی‌ای برای شما ایجاد کرد. آنچه در فضای مجازی وایرال شد از صحبت‌های شما درباره تصمیم رئیس‌جمهور مبنی بر بازگرداندن استادان و دانشجویان
تعلیق شده به دانشگاه بود.
معمولا موضوع اجرای برنامه‌های گفت‌وگومحور اینگونه است که مجری به‌عنوان ناظر، واسطه‌گری یا میانجیگری در گفت‌وگو حضور دارد، اما این به‌معنای خنثی بودن مجری نیست، بلکه مجری تلاش می‌کند که از یارگیری دوری کند و فردی بی‌طرف باشد در عین اینکه داده‌ها و اطلاعات خود را برای شاهد مثال به‌عنوان آگاهی دادن به مخاطبانش و سهولت گفت‌وگو ارائه می‌کند. در برنامه‌ای که اخیرا روی آنتن رفت نیز این اتفاق افتاد. بحث درباره بازگرداندن استادان و دانشجویان بود که مانند همیشه طرفین موافق و مخالف وجود داشتند و من نیز با توجه به نوع اجرا، برای تسهیلگری خواستم مثالی بیاورم از هم‌طیف‌های سیاسی آقای پزشکیان؛ به همین دلیل نقل قولی آوردم از آقای بهزاد نبوی که در یک گفت‌وگویی عنوان کردند طرح نور و... اولویت مردم نیست، بلکه معیشت و اقتصاد اولویت مردم است. این صحبت من به‌معنای یارگیری نبود و می‌خواستم به موضوع بحث کمک کنم. این موضوع در فضای مجازی وایرال شد و من را بشخصه هدف قرار دادند و عنوان شد که مجری صدا و سیما معتقد است که بازگشت استادان و دانشجویان به دانشگاه اولویت مردم نیست. اصولا بنده میلی به بگو مگوهای این‌چنینی ندارم، اما آنچه گفتم نکته و نقل قول از بزرگوار دیگری بود برای روشن شدن موضوع و نظر شخصی من نبوده و نیست. اینها‌ملزومات گفت و گو است. چاره ای جز گفت‌و‌گو‌نداریم.
اجرای برنامه‌های سیاسی و اجتماعی حساسیت ویژه‌ای دارد که گاهی مجری منتسب به یک حزب یا جریان می‌شود.
بله، اجرای برنامه حساسیت‌های خاص خود را دارد، اما ما همیشه در برنامه‌هایمان وقتی از آقای رئیس‌جمهور صحبت می‌کنیم با احترام از او یاد می‌کنیم. برنامه ما بیشتر برای آگاهی‌بخشی و روشنگری است. متأسفانه در این مدت من را منتسب به گروه پایداری کردند. برای آقای پزشکیان که فردی مردمی و متواضع است، احترام قائل هستیم. زمانی در برنامه «زنده باد زندگی» میزبان آقای پزشکیان و دخترشان بودم و گفت‌وگوی خوبی داشتیم و از همان زمان ارادت من به ایشان ده‌چندان شد. نمی‌دانم کسانی که کامنت‌های توهین‌آمیز می‌گذارند از کجا می‌دانند که من به پزشکیان رأی دادم یا نه و نمی‌دانم قضاوت‌ها بر چه مبنایی شکل می‌گیرد.
برای برنامه «به اضافه یک» تعیین سوژه‌ها و مشورت‌ها به چه شکل است؟
پشت برنامه «به اضافه یک» وقتی سوژه‌ای مطرح می‌شود از مدیر شبکه، قائم‌مقام شبکه، مدیران، تهیه‌کننده، سردبیر و مشاوران روی آن بحث و گفت‌وگو می‌کنند و تصمیم می‌گیرند که برنامه با چه موضوعی تولید شود و روی تک‌تک واژه‌ها حرف دارند و نقطه‌نظرات خود را بیان می‌کنند. تمام برنامه‌ها فکر شده است و در نهایت چکش‌کاری می‌شود و اینگونه نیست که بخواهیم شتابزده و واکنشی کاری را در برنامه انجام دهیم. تمام رسانه‌ها صاحب گفتمان هستند و گفتمان صدا و سیما نیز برمبنای گفتمان انقلاب اسلامی‌است و این مواضع بر همگان روشن است و تأکید می‌کنم که سعی می‌کنیم در برنامه تسهیلگر باشیم.
شما چه وجه تمایزی برای برنامه «به اضافه یک» قائل هستید؟
به‌نظرم این برنامه بیشتر مراقبت می‌کند که سطحی نشود؛ از طرف دیگر مراقبت می‌کنیم که برنامه شکل آکادمی و روشنفکری مطلق به‌خود نگیرد و از صراحت و انعطاف بیشتری برخوردار باشد. برنامه «به اضافه یک» ویژگی مهمش مردمی بودن است. این برنامه از 3ضلع کارشناسان و مسئولان، دانشجویان و مردم و جامعه شکل گرفته است که به جرأت می‌توانم بگویم برنامه‌های مختلف نظیر این برنامه که دانشجویان بیایند و مطالبات خود را آزادانه بیان کنند، نداریم. این برنامه می‌تواند بستری برای بازگویی حرف‌های دانشجویان و ایجاد کرسی آزاد‌اندیشی و همچنین محلی برای شنیدن حرف‌های مردم باشد و می‌تواند احترام به‌نظر مردم در فرایند نظرسنجی را نشان دهد. رودررویی مدیران و کارشناسان با 2وجه مردم و گروه نخبگان و همچنین روبه‌رویی سه‌گانه که عنوان کردم تا‌کنون باعث شده تا نتایج خوبی به‌دست بیاید. این را هم باید بگویم که پخش چنین برنامه‌ای هزینه اجتماعی دارد. این هزینه اجتماعی برای کارشناسان و افرادی است که در برنامه هستند و همچنین برای خود شبکه 3و حتی صدا‌و‌سیما که تلاش کرده منعطف عمل کند. ظرفیت‌مندی صدا‌و‌سیما نشان داده شده. همانطور که گفتم در تلاشیم که درباره مصادیق صحبت کنیم و با توجه به موضوعاتی که این روزها روی آنتن داریم، باید بگویم اقدامات آقای دکتر پزشکیان معرف گفتمان ایشان است و انتساب مطلق ایشان به اصلاحات محل تردید است مگر به قرائت ایشان؛ پس بهتر است ما واکاوی مصداقی داشته باشیم.
یکی از موارد نقد در برنامه‌های گفت‌وگومحور دکور آن است؛ دکورهای شلوغی که باعث می‌شود مخاطب سردرگم شود.
یکی از ارکان مهم در این نوع برنامه‌ها دکور آن است به‌نظرم دکوری زیباست که بتواند آغوش خود را برای تماشاگر باز کند. ما در دوره دوم «به اضافه یک» تلاش کردیم دکوری داشته باشیم که هر بخش آن بتواند به گیرایی برنامه کمک کند. از انتخاب رنگ‌های تیره که در آن لایت‌باکس‌ها تعبیه شده تا ستون‌ها و پس‌زمینه‌ای که وجود دارد. بخشی از دکور توسط عناصر گرافیکی پوشیده می‌شود که به‌لحاظ بصری برای تماشاگر می‌تواند جذاب باشد، اما در کل باید بگویم که برنامه‌های گفت‌وگومحور عموما شنیداری هستند و آنچه ضبط و ثبت می‌شود از دکور، کنش‌ها و واکنش‌ها برای درک بهتر موضوع است و اصل پیام شنیده می‌شود.
سعی کردیم مسائلی که مربوط به مردم است انتخاب کنیم
تا قبل از انتخابات گفتمان اصلاحات و اصولگرایی داشتیم و 2طرف رودرروی یکدیگر قرار می‌گرفتند، بعد از انتخابات با توجه به انتخاب آقای پزشکیان سعی کردیم که دیگر این جناح‌بندی وجود نداشته باشد و در گفتمان‌هایمان وارد مصادیق شدیم؛ به‌طور مثال یکی از موضوعاتی که درباره آن برنامه ساخته شد خودرو بود یا مصادیقی چون بازگشت استادان و دانشجویان به دانشگاه‌ها. سعی کردیم مسائلی را که مربوط به مردم است انتخاب کنیم. گاهی هم مسائل مفهومی را برای برنامه‌سازی درنظر گرفتیم، مانند تعریف غرب در اذهان عمومی.
