جزئیات ساماندهی افغانستانی‌ها در ایران

لیلا شریف-روزنامه‌نگار

اتباع خارجی مدت‌هاست که به سرخط خبرها آمده‌اند و با چینش دولت جدید، برنامه‌ها برای ساماندهی اتباع غیرمجاز شدت بیشتری گرفته است. در همان روزهای اول حضور اسکندر مومنی در وزارت کشور، این وزیر دولت چهاردهم از اجرایی شدن برنامه‌های خروج اتباع غیرمجاز خبر داد.
در کنار وزیر کشور، مسئولان دیگر نیز وارد میدان شدند تا این خواسته با جدیت بیشتری به‌سامان برسد اما در این میان تلاش شد تا اتباع مجاز از امکانات و خدمات موجود بهره ببرند؛ مانند ثبت نام دانش‌آموزان اتباع در مدارس که امسال هم از سوی آموزش و پرورش ابلاغ شده است.

ساماندهی اتباع خارجی به دور از هیجان
شاید تا چند سال پیش، اتباع خارجی تنها در برخی از شهرهای بزرگ دیده می‌شدند اما این روزها کمتر شهری است که پذیرای اتباع نشده باشد. این موضوع موجب شد تا ساماندهی اتباع خارجی به یک مطالبه عمومی تبدیل شود؛ به همین دلیل اسکندر مومنی پس از آنکه به‌عنوان وزیر کشور معرفی شد، بارها از ساماندهی اتباع همراه با احترام و به دور از هیجان صحبت کرد.
به‌گفته وزیر کشور،«بیشترین مهاجران ما از کشور افغانستان هستند، این ملت رنج‌های بسیاری کشیده‌اند و همین موجب شد تا به کشور‌های مختلف و بیشتر به کشور ما مهاجرت کنند. نگاه ما به ملت افغانستان یک ملت با فرهنگ است، اما کشور ما هم توان این حجم از مهاجران را ندارد. برنامه‌ای در دست اقدام داریم تا اتباع خارجی به دور از تصمیمات هیجانی، اما به سرعت ساماندهی شوند.» ساماندهی اتباع بیگانه شامل چند مرحله می‌شود و در مرحله اول قرار است که اتباع غیرمجاز پیگیری شوند. وزیر کشور در این رابطه گفت:« در ساماندهی که صورت خواهیم داد اولویت اول با کسانی است که به‌صورت غیرقانونی در کشور حضور دارند، این موضوع دیگر برای کشور ما قابل تحمل نیست، همه آسیب می‌بینند و فرصت‌های شغلی زیادی گرفته می‌شود. انتظارمان از اتباع افغانستانی که در ایران هستند این است که به کشور خود بروند و آنجا را آباد کنند و کشور‌های دیگر هم ملزم هستند که به‌دلیل رنج‌هایی که به این ملت وارد کرده‌اند پاسخگو باشند؛ ما به مردم افغانستان احترام می‌گذاریم، اما شرایط کشور ما دیگر اجازه این کار را نمی‌دهد.»

خروج 2میلیون اتباع غیرمجاز تا پایان سال
آمار و ارقام در رابطه با اتباع بیگانه متفاوت هستند و در میان آمار رسمی می‌توان به‌گفته‌های رئیس سازمان ملی مهاجرت تکیه کرد. عبدالله مبینی در اواخر سال گذشته در این رابطه توضیح داده بود که شمار اتباع خارجی مجاز در کشور حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر برآورد شده است:« نزدیک به ۶۷۰ هزار نفر از این جمعیت دانش‌آموز، نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر از اینها دانشجو و طلاب علوم دینی و حدود ۳۵ درصد یعنی تقریبا یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر، زن هستند.» افزایش حضور اتباع موجب شد تا نیروی انتظامی نیز پای کار بیاید و به‌عنوان بازوی اجرایی وزارت کشور دست به فعالیت بزند؛ در همین راستا، سردار احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی کشور از خروج تعداد قابل توجهی از اتباع بیگانه تا پایان سال 1403خبر داد. به‌گفته او، «تلاش داریم با اقداماتی که بایستی دستگاه‌های دیگر ازجمله وزارت کشور و سایر دستگاه‌ها انجام بدهند، امسال تا پایان سال عدد قابل توجهی از اتباع غیرمجاز خارجی که حضور آنها غیرقانونی است و نمی‌توانند در کشور حضور داشته باشند را از کشور طرد کنیم. آمار اتباع خارجی غیرمجاز در کشور مشخص شده، اما باید این آمار نهایی را سازمان اتباع وزارت کشور اعلام کند؛ نزدیک به 2 میلیون نفر امسال از کشور خارج خواهند شد.»

ابلاغ دستورالعمل ویژه برای ثبت نام در مدارس
در کنار پیگیری‌های قانونی دستگاه مربوطه برای صدور حکم خروج اتباع بیگانه غیرمجاز، مسئولان در تلاش هستند تا اتباع مجاز از امکانات و خدمات موجود بی‌بهره نمانند؛ به همین دلیل امسال هم ثبت نام دانش‌آموزان اتباع در مدارس مورد توجه وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته است. اداره کل اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور در کنار وزارت آموزش و پرورش همکاری مشترکی برای ثبت نام دانش‌آموزان اتباع دارند؛ در همین راستا، علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش از ابلاغ دستورالعمل ثبت نام اتباع در مدارس خبر داد؛ هر چند اطلاعات دقیقی از جزئیات این دستورالعمل اعلام نشده است اما این ابلاغیه زمینه را برای ساماندهی وضعیت ثبت نام دانش‌آموزان اتباع مهیا می‌کند.