خودروها مقابل پرده نقرهای
موضوع: سینمای ماشینی یا تابستانه(سینمای روباز)
موقعیت: تهرانپارس، ونک و تجریش
***
دهههای30و 40سینما در تهران اتفاقات متفاوتی را برای اکران فیلمها تجربه کرد. برای مثال، تماشاچیان به جای اینکه در سالن گرم و پرازدحام فیلم ببینند، تماشای فیلم از روی پشتبام را تحت عنوان سینما تابستانی تجربه کردند یا با ماشین وارد محوطه سینما شده و از همان داخل خودرو به تماشای تصاویر بر پرده نقرهای مینشستند.
نصرالله حدادی، تهرانپژوه، درباره سینماهای روباز یا تابستانی میگوید: «این سینماها برخلاف سینماهای همیشگی چند ویژگی داشتند. نخست اینکه در این سینماها روی پشتبام، فیلمها را به نمایش میگذاشتند. همچنین سانس سینما تابستانه از بعد از غروب آفتاب آغاز میشد و تا پاسی از شب ادامه پیدا میکرد. پرسپولیس، تمدن، باغ گلستان و... ازجمله سینماهای تابستانه و روباز آن دوران بودند. در شمال میدان تجریش هم سینمای روبازی به نام سینما بهار راهاندازی شده بود که فقط در فصول بهار و تابستان باز بود.»
علاوه بر سینماهای فصلی، سینمای ماشینی هم در آن دوران رونق داشت. سالهای پایانی دهههای ۳۰ و 40در فضای مدرن شهری تهرانپارس و میدان ونک، تفریحی متفاوت تدارک دیده شده بود که برای خیلی از جوانان جذاب بود، اما همه نمیتوانستند از این تفریح استفاده کنند و این مکان بیشتر پاتوق جوانان مرفه و دیپلماتهای آمریکایی بود. ایده ساخت نخستین سینماماشینی (درایو-این سینما) ۲۵ اسفند ۱۳۳۷ داده شد، اما روند ساختوساز به دلایل نامعلومی متوقف شد، تا در۶ اردیبهشت ۱۳۳۹ این ایده عملی شد. وسعت درایو-این سینمای تهرانپارس ۳هزار و ۲۰۰ مترمربع، گنجایش آن ۲۸۴ اتومبیل و بهای بلیت آن ۱۵۰ریال بود. داریوش شهبازی، تهرانپژوه، درباره هویت تاریخی این سینما میگوید: «اوایل دهه ۴۰ وقتی کودک بودم گاهی با مرحوم پدرم و خانواده به درایو-این سینمای تهرانپارس میرفتم. یادم هست پرده وسیع سینما روی پایههای بتونی تعبیه شده بود و در کنار محل پارک هر ماشین میلهای قرار داشت که بلندگوها روی آن بود تا کم و زیادکردن صدای آن در اختیار تماشاگران باشد. درایو-این سینما همانطور که از نامش پیداست برای خودروسواران بود و فقط آنها میتوانستند در این سینما فیلم تماشا کنند.»
کفسازی این درایو-این سینما در بخش مخصوص اشراف شیب مناسبتری داشت تا آنها بتوانند راحتتر و بهتر فیلم را تماشا کنند. حیدرقلیخان غیابی شاملو، یکی از معماران مدرن و بنام ایران، سازنده و معمار درایو-این سینمای تهرانپارس بود. سینمای اتومبیلرو تهرانپارس در سال ۱۳۴۹ تعطیل شد و در محل آن ساختمانی احداث شد. همچنین رضا انوری، رئیس سندیکای سینماداران و عضو هیأتمدیره شهریور سال ۱۳۴۸ درایو-این سینمای ونک را افتتاح کرد. درایو-این سینمای ونک ۱۴هزارمترمربع مساحت و گنجایش ۲۳۶ خودرو داشت و با نمایش فیلم موزیکال «روسها میآیند» به کارگردانی نورمن جویسون کار خود را شروع کرد.