نسل اسم‌های غریب

لیلا شریف-روزنامه‌نگار

اسامی عجیب و غریب هر روز بیشتر می‌شوند و برای درک این وضعیت کافی است در یک کلاس دوره ابتدایی مدرسه حاضر شد، آن زمان است که برای فهم تلفظ نام‌های خاص دخترها و پسرها و معنی آنها، چاره‌ای جز جست‌وجو در اینترنت وجود ندارد. هر چند انتخاب نام فرزند در دسته حقوق پدر و مادر قرار می‌گیرد اما تلاش والدین برای منحصر به فرد‌بودن نام فرزندانشان وارد مراحل عجیبی شده است و هر یک می‌خواهند نامی را برای دختر یا پسر خود انتخاب کنند که تا پیش از آن کسی فرزندش را با این اسم صدا نزده باشد.

مسابقه‌ای برای انتخاب اسم‌های خاص
فرنیکا، کایلین، آسمینا، تامیلا، ایناس، خوردیس، کاترینا، اسپاداما، ریونیز و... بخشی از لیست بلند‌بالای نام‌های خاصی هستند که در سال‌های اخیر برخی از والدین آنها را برای فرزندانشان انتخاب کرده‌اند. هر چند برخی از این اسامی اجازه ثبت در شناسنامه را پیدا نمی‌کنند اما کم نیستند خانواده‌هایی که این نام‌ها را به‌عنوان نام دوم فرزندانشان انتخاب می‌کنند و او را با این نام صدا می‌زنند. اسدالله پارسامهر، مدیرکل سابق اسناد هویتی سازمان ثبت‌احوال کشور این نام‌ها را به‌عنوان«نام‌های نوپدید آمده» معرفی کرد و گفت: برای ثبت برخی از نام‌های جدید سازو‌کار متعارف با موازین علمی در سازمان ثبت احوال وجود دارد.

غربالگری اسم‌ها در ثبت‌احوال
برای اینکه یک نام در شناسنامه نوزاد تازه‌متولد‌شده ثبت شود، باید از فیلتر ثبت احوال عبور کند. به‌گفته پارسامهر«در کمیته‌ «نام»که استادان دانشگاه زبان و ادبیات فارسی و کارشناسان ثبت‌احوال حضور دارند درباره آن نام‌ بحث می‌شود. خط قرمز در سازمان ثبت احوال در ارتباط با عدم‌تصویب، مربوط به نام‌های بیگانه در فرهنگ‌های غرب و شرق دنیاست و در حوزه اسلامی نیست.»  مواجهه برخی از والدین با این کمیته جالب توجه است چون برخی برای انتخاب اسم خود و قانع‌کردن کارشناس‌های ثبت‌احوال تلاش می‌کنند تا کلمه مشابه از نظر نوشتاری را در قرآن پیدا کنند؛ موضوعی که اغلب از تلفظ نادرست و ندانستن معنای کلمه ناشی می‌شود، مانند پدری که خواهان انتخاب اسم «ماتیا» برای پسرش بود و به‌دلیل ندانستن معنا و ریشه این نام، آن را با آن بخشی از آیه 61سوره مریم گره زد که آمده است:« إِنَّهُ کانَ وَعْدُهُ مَأْتِیا»، درحالی‌که این کلمه در سوره مریم از مصدر آمدن است.

محدودیت انتخاب اسم در کشورهای دیگر
شاید جالب باشد که بدانیدکشورهای دیگر هم قوانین خاصی برای نامگذاری کودکان دارند. دولت فرانسه برای والدین شرط گذاشته است که اسم‌ها نباید خلاف مصلحت کودک، غیرمودبانه و تمسخرآمیز باشند. دانمارک هم قوانین سفت و سختی دارد تا جایی که 22هزار نام دخترانه و 18هزار نام پسرانه را به‌عنوان فهرست مجاز اسامی در اختیار شهروندانش قرار داده است. در پرتغال، نه‌تنها فهرست نام‌های مجاز وجود دارد بلکه فهرستی هم از اسامی غیرمجاز ایجاد شده است.

چرا انتخاب اسم‌های عجیب اپیدمی شد؟
رواج اسم‌های عجیب و غریب میان خانواده‌های ایرانی، موضوعی است که برای فهم آن باید با نگاه تیزبین به بررسی جامعه پرداخت؛ موضوعی که علیرضا شریفی یزدی، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با همشهری به آن اشاره کرد و گفت: « افراد تصور می‌کنند که باید یکتا باشند، این بی‌نظیر‌بودن گاهی در فرستادن کودکان به کلاس‌های متعدد و خاص تصویر می‌شود و گاهی هم والدین تلاش می‌کنند با نام‌های منحصر به فرد، فرزندشان را از دیگران جدا کنند.» او افزود: «این نگاه مربوط به این می‌شود که بسیاری از والدین، والدگری را فراموش کرده‌اند و بیشتر می‌خواهند از این طریق نداشته‌های خود را پر کنند. این نگاه در رابطه با اسم هم صدق می‌کند. پدر و مادری که از اسم خود ناراضی هستند، فکر می‌کنند با اسمی خاص که حتی تلفظ آن برای اطرافیان طاقت‌فرساست، می‌توانند جایگاه ویژه‌ای را به فرزندشان هدیه بدهند.» به‌گفته این جامعه‌شناس«اسامی عجیب به مراحلی رسیده‌اند که این روزها برای تلفظ نام یک کودک باید از اطرافیان کمک گرفت، حتی برخی والدین که جزو مراجعه‌کنندگان من هم هستند، معنای نام خاصی را که انتخاب کرده‌اند نمی‌دانند اما با این انتخاب‌ها یکسری خلأ‌ها را در زندگی خود پر و گمان می‌کنند از این طریق در جایگاهی برتر از دیگران ایستاده‌اند، غافل از اینکه فرهنگ تنها با انتخاب اسم عیان نمی‌شود.»

توصیه به خانواده‌ها برای انتخاب اسم
  تلفظ اسم خیلی سخت نباشد.
  تحت‌تأثیر برنامه‌های تلویزیونی دست به انتخاب نزنید.
  نام کودک برای سن بزرگسالی نیز مناسب باشد.
  از انتخاب اسم‌های تکراری نترسید.
  جنسیت نام مشخص باشد.