دستگاه شپش‌کش در گرمابه میدان!

  موضوع: حمام‌های قدیمی
  ویژگی: ساخت حمام توسط رجال سیاسی
***
گرمابه‌های سنگلج نامشان را از شخصیت‌های مهم و رجال سیاسی گرفته بودند؛ از معیرالممالک گرفته تا مستوفی‌الممالک که وقتی صحبت از آبادانی تهران است نام این دو خودنمایی می‌کند. سنگلج حمام کم نداشت. مرکزیت این محله تاریخی و رفت‌وآمدهای بی‌شماری که آنجا انجام می‌شد باعث شده بود تا حمام‌های معروفی داشته باشد. این حمام‌های عمومی علاوه بر اینکه مکانی برای شست‌وشوی تن و پاکیزگی بدن بودند مکانی برای آشنایی‌ها و دیدوبازدید و مرکزی برای پخش خبر در محله هم به شمار می‌رفتند. به‌قول‌معروف، درگذشته خبرهای دست اول را باید در حمام و بازار می‌شنیدید.
حمیدرضا نارنجی‌نژاد، عضو هیأت‌مدیره انجمن سنگلج می‌گوید: «معیرالممالک و مستوفی‌الممالک به تهران خدمات زیادی کرده‌اند. ساخت بسیاری از مساجد، آب‌انبارها، حمام و مدرسه‌ها به نام این دو شخصیت است. در سنگلج هم حمام معیر به نام معیرالممالک و حمام مستوفی به نام مستوفی‌الممالک وجود داشت. البته حمام مستوفی تخریب شد و حمام معیر متروکه و غیرقابل‌دسترس است. حمام دیگری در سنگلج وجود داشت به نام حمام میرزا حسن خان که درگذر میرزاحسن خان قرار داشت. ازآنجا‌که بیشتر حمام‌ها در سطح پایین‌تر از زمین‌ساخته می‌شدند و پله داشتند این حمام به‌مرورزمان زیرزمین دفن شده است و رویش پارک ساخته‌اند. حمام دیگری به نام حمام وزیردفتر بود که مربوط به خاندان دکتر مصدق بود. این حمام رها و به پاتوق معتادان تبدیل شده است.» بااین‌حال جالب‌ترین روایتی که از حمام‌های سنگلج وجود دارد مربوط به خبری است که در روزنامه اطلاعات سال ۱۳۲۲ درج شد. زمانی که ایران توسط متفقین اشغال شد به‌واسطه حضور نیروهای نظامی انواع بیماری شیوع پیدا کرد. خبری که روزنامه اطلاعات چاپ کرد با این مضمون بود: «حمام میدان سنگلج که انجمن جلوگیری از بیماران تیفوسی ساخته و دایر نموده است، افتتاح شد. کسانی که مایل باشند می‌توانند مجانا استفاده نمایند. لباس استحمام‌کنندگان در دستگاه مخصوص دفع شپش گذاشته ‌شده و پاک می‌شود.»