فرونشست زمین تهدیدی جدی برای استان تهران

یکی از معضلاتی که بسیاری از نقاط کشور ازجمله استان تهران با آن مواجه است، مسئله فرونشست زمین است که دلیل آن برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است به‌طوری که هم‌اکنون 320دشت کشور با این چالش به‌صورت جدی روبه‌روست.

علی‌اصغر محمدی، کارشناس آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری تهران، با اعلام اینکه فرونشست زمین تهران را تهدید می‌کند، گفت: فرونشست زمین پدیده‌ای خطرآفرین است و از آن به‌عنوان زلزله‌ای خاموش نام می‌برد که بی‌توجهی به آن ممکن است به خسارت مالی، جانی و حتی بحران‌های اجتماعی منجر شود اما وی معتقد است که این پدیده قابل پیش‌بینی و پیشگیری است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اداره کل منابع طبیعی استان تهران، وی پدیده فرونشست زمین را فرو‌ریزش و نشست زمین در مقیاس زیاد تعریف می‌کند و در همین ارتباط می‌گوید: این پدیده بنا به دلایلی که ریشه زمین‌شناسی دارد اتفاق می‌افتد و آسیب‌های شدیدی را می‌تواند وارد کند. این کارشناس علوم آبخیزداری به عوامل انسانی و غیرانسانی به‌عنوان عوامل به‌وجود آورنده این پدیده اشاره می‌کند و در این خصوص اظهار می‌دارد: عوامل انسانی شامل فعالیت‌هایی همچون معدنکاوی و برداشت بیش از حد و بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است و عوامل غیرانسانی (طبیعی) که ریشه در علم زمین‌شناسی دارد، همان لایه‌های آهکی (کارست) است که در لایه‌های زیرین خاک وجود دارند و بر اثر بارش‌های فصلی و نفوذ آن به داخل زمین،‌دچار انحلال شده و باعث فرونشست زمین می‌شود. محمدی در ادامه  می‌گوید: یکی از عوامل غیرانسانی بسیار مهم و تأثیرگذار عامل تکتونیکی یا زمین ساختی است که بیشتر به‌وجود گسل‌ها و ریزگسل‌ها مربوط می‌شود به‌طوری که در اثر حرکت بسیار کوچک نیز این فرونشست اتفاق می‌افتد.

این کارشناس آبخیزداری استان تهران در ادامه تصریح می‌کند: در اکثر مواقع ترکیبی از عوامل یادشده همچون استفاده بی‌رویه از منابع آبی زیر زمینی که در آبخوان‌های کارستی واقع شده‌اند حتی بر اثر زلزله‌های بسیار خفیف هم این موضوع تشدید می‌شود که این شدت را در دشت‌های جنوبی استان تهران همانند دشت‌های ورامین، ری و شهریار می‌توان مشاهده کرد.

محمدی با بیان اینکه میزان فرونشست سالانه زمین در دشت‌های جنوبی استان تهران حدود 20میلی‌متر است، خاطرنشان کرد: دلیل اصلی فرونشست زمین در دشت‌های جنوبی پایتخت برداشت بی‌رویه از آب‌های زیر زمینی است که با توجه به‌وجود مزارع، باغات و اراضی کشاورزی در این مناطق، این پدیده می‌تواند آسیب جدی به تولیدات بخش کشاورزی وارد کند.

وی یادآور شد: اقدامات آبخیزداری که شامل عملیات مکانیکی، بیولوژیکی، بیومکانیکی و مدیریتی می‌شود راهکار علمی و عملی است که علاوه بر پیشگیری از فرونشست زمین موجب تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی‌شده که با این اقدامات از شدت رواناب‌ها کاسته و سفره‌های آب زیرزمینی تقویت می‌شود.

وی گفت: از آنجایی که عملیات آبخیزداری با طبیعت، اکوسیستم و محیط‌زیست هماهنگ است، با داقل هزینه می‌توان تهدیدات سیلاب و خشکسالی را به فرصت‌های کاهش سیلاب و تخریب ناشی از آن تبدیل کرد که در پی آن شاهد تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و در نهایت پر‌آب‌شدن چشمه‌ها و قنوات در فصول خشک سال خواهیم بود.