شهر گیلاس

محمود مولایی-روزنامه‌نگار

اشنویه پایتخت گیلاس ایران شناخته می‌شود، اما جالب اینکه این شهرستان فقط به گیلاسش شهره نیست و قطب تولید سیب آذربایجان غربی هم محسوب می‌شود؛ با این حال گیلاس اشنویه زبانزد است و هرسال در فصل تابستان گردشگران بسیاری برای تهیه گیلاس به آنجا می‌روند. هرچند «میرزا رحیم» از قدیمی‌ترین باغداران منطقه تمایل دارد بگوید اشنویه شهر گیلاس است نه پایتخت. این شهرستان از دیرباز به داشتن باغ‌های گیلاس شهره بوده و به‌دلیل ویژگی آب و هوایی و حاصلخیزی خاک، مرغوب‌ترین و متنوع‌ترین محصول گیلاس استان و کشور در این شهر به‌عمل می‌آمده است.

قدیمی‌ترین باغدار اشنویه
«رحیم اشنوئی محمودزاده» قدیمی‌ترین باغدار ‌ اشنویه و متولد1314 است. او به همشهری می‌گوید: «اشنویه از قدیم باغ‌های زیادی داشته است؛ تقریبا از 1000سال پیش. از کودکی به یاد دارم که در اشنویه درختان گیلاس قطوری وجود داشت که گیلاس محلی بودند. این گیلاس‌ها ریزتر از گیلاس‌های معمولی ‌ و البته بسیار شیرین بودند ولی چندان برای بسته‌بندی و صادرات مناسب نبودند.»  میرزا رحیم با بیان اینکه در سال1348 تعدادی گیلاس تک‌دانه مشهد راکه درشت و قابل صادرات بود‌ از دانشکده کشاورزی کرج به اشنویه آورده است، می‌افزاید: «این گیلاس‌ها و گیلاس‌های محلی اشنویه که درختان قطور و قدیمی بودند، کم‌کم سبب شهرت اشنویه به شهر گیلاس شد‌.‌ به‌گفته محمودزاده، اراضی اشنویه برای کاشت میوه‌های درختی مناسب است و به‌دلیل ‌چشمه‌های کوهستانی و رودخانه‌های پر آب، باغ‌های گیلاس زیادی در اینجا وجود دارد.

شهرت؛ میرزارحیم
محمودزاده در اشنویه به میرزارحیم مشهور است. خودش می‌گوید که به‌دلیل داشتن مدرک دیپلم این لقب را به او داده‌اند: «در دوران سربازی افسر وظیفه بودم. از آنجایی که در اشنویه املاک زراعی و باغ‌های قدیمی هم داشتیم، بعد از پایان خدمت سربازی ترجیح دادم وارد کارهای دولتی نشوم.»
او ادامه می‌دهد: «اولین نفری هستم که سال1336 در اشنویه مدرک دیپلم گرفت. مدت کوتاهی مسئول اداره آبیاری بودم ولی تصمیم گرفتم به‌کار باغداری برسم. چون به‌نظرم رسید که از لحاظ معنوی و مادی کار باغداری بهتر است.»  محمودزاده تأکید می‌کند: «به‌طور کلی خانواده ما و عموزاده‌ها باغدار بودند. در آن زمان میوه‌های درباری در اشنویه مانند سیب، گلابی، گیلاس، زردآلو و... وجود داشت. در سن 12- 10 سالگی به یاد می‌آورم که در شهرهای مجاور اشنویه مانند نقده و مهاباد چنین میوه‌هایی وجود نداشت‌ در نقده انگور زیاد بود ولی تعداد میوه‌های درختی این شهر خیلی کم بود.»

تقسیم اراضی
میرزارحیم باغداری در اشنویه را به پیش از اصلاحات ارضی و بعد از آن تقسیم می‌کند یعنی از ابتدای دهه40 شمسی. او می‌گوید: «تا قبل از اصلاحات ارضی از یک کیلومتر بیرون از اشنویه تماما باغ‌هاي میوه بود. بعد از ‌ اصلاحات ارضی، باغ‌ها تقسیم شد و حدود 12سال بعد مردم اشنویه شروع به کاشت درختان میوه کردند. درحالی‌که قبل از اصلاحات ارضی، رعیت حق کاشت درخت را نداشت.»  محمودزاده عنوان می‌کند: «اشنویه به‌نسبت اراضی و جمعیت در آذربایجان غربی بیشترین باغ‌هاي میوه را دارد. فکر می‌کنم 90درصد از اراضی زراعتی در اشنویه به باغ‌هاي میوه تعلق دارد.»‌

رحیم اشنوئی محمودزاده :

در سال1348 تعدادی گیلاس تک‌دانه مشهدرا که درشت و قابل صادرات بود‌ از دانشکده کشاورزی کرج به اشنویه آوردم که کم‌کم سبب شهرت اشنویه به شهر گیلاس شد‌
اشنویه از قدیم باغ‌های زیادی داشته است؛ تقریبا از 1000سال پیش. از کودکی به یاد دارم که در اشنویه درختان گیلاس قطوری وجود داشت که گیلاس محلی بودند


صادرات گیلاس
میرزارحیم: از سال1370 یا کمی زودتر صادرات گیلاس به مقدار کم به ارومیه، مهاباد و شهرهای دیگر استان انجام می‌شد. پس از آن محصولات گیلاس به شهرهای بزرگی چون تهران و اصفهان صادر و رفته‌رفته صادرات گیلاس اشنویه به کشورهای خارجی شروع شد. حالا پاکستان، افغانستان، جمهوری آذربایجان، روسیه، گرجستان و عراق مشتری گیلاس اشنویه هستند.