تجسمی
مرد درمانگر فعلاً در جعبه است
چند روایت از موزه هنرهای معاصر تهران که این روزها در حال مرمت و بازسازی است
مرتضی کاردر/ روزنامه‌نگار:
روی در ورودی دو کاغذ بزرگ به فارسی و انگلیسی چسبانده‌اند که بخش نمایشگاهی موزه هنرهای معاصر تهران تا اطلاع ثانوی تعطیل است. صدای چکش‌ها فضای موزه را پر کرده است. همه سقف‌های کاذب و تهویه‌ها از جا درآمده، لامپ‌ها و پروژکتورها را کنده‌اند و در گوشه‌ای انبار کرده‌اند. در هر یک از گالری‌های تو‌در‌توی موزه اتفاقی متفاوت در جریان است. در یک گالری کارگران گچ‌ها را تراشیده‌اند و به دیوار آجری رسیده‌اند. در گالری دیگر عده‌ای به جوشکاری مشغولند. در یک گالری کارگری مشغول درست کردن گچ است و گچکارها منتظرند تا دیوارها را گچ کنند.
موزه پترودلار
کامران دیبا، معمار و بنیانگذار موزه هنرهای معاصر تهران، در گفت‌و‌گوی بلندش با رضا دانشور در کتاب «باغی میان دو خیابان» شکل‌گیری موزه را محصول دوره پترودلار می‌داند؛ محصول سال‌هایی که درآمد نفتی ایران ناگهان چندبرابر و خزانه ایران از دلارهای نفتی لبریز شد. اندکی از آن دلارهای نفتی به موزه هنرهای معاصر تهران رسید؛ به طرحی که کامران دیبا چند سال پیش از آن ارائه کرده و در وزارت فرهنگ و هنر مانده بود. کمتر از 5میلیون از آن دلارها صرف خریداری آثار هنرمندان بزرگ ایران و جهان شد و آثاری از مهم‌ترین هنرمندان دنیا از ونسان ونگوک، کلود مونه، پابلو پیکاسو، هنری مور، خوان میرو، آلبرتو جاکومتی، رنه ماگریت تا جکسون پولاک، مارک روتکو، ویلم دکونینگ، اندی وارهول و بسیاری از هنرمندان دیگر به تهران آمد و در گالری‌های موزه‌ای که کامران دیبا با تلفیق معماری مدرن و معماری سنتی ایرانی در ضلع غربی پارک لاله ساخته بود، قرار گرفت و موزه هنرهای معاصر تهران در سال 1356کار خود را آغاز کرد؛ موزه‌ای که هنوز هم پس از 40سال یکی از غنی‌ترین موزه‌های آثار هنر مدرن در دنیاست.
یک بازسازی کامل
حالا در روزگاری که حال اقتصاد ایران چندان خوب نیست و درآمدهای نفتی به حداقل خود رسیده‌اند موزه‌هنرهای معاصر تهران در حال بازسازی است. علی‌محمد زارع، مدیر موزه هنرهای معاصر تهران در گفت‌و‌گو با همشهری می‌گوید: «بازسازی موزه هنرهای معاصر نخستین بازسازی کامل موزه از ابتدای تأسیس تا به امروز است. در طول سال‌های گذشته تنها 2بار موکت‌های موزه عوض و مرمت‌های مختصری انجام شده بود. اما در بازسازی فعلی کفپوش‌ها، پشت‌بام‌ها، حیاط مرکزی موزه و محوطه داخلی گالری‌ها به‌طور کامل بازسازی می‌شوند. شبکه سیم‌کشی‌های برق، ریل‌های نگهداری آثار و لامپ‌های موزه نیز ازجمله چیزهایی است که تغییر می‌کنند. دوربین‌های مداربسته و سیستم اعلان و اطفای حریق نیز به‌روز می‌شوند.»
تاباندن نور مناسب به تابلوها یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های گالری‌داری و نمایش آثار هنری است. با پیشرفت گالری‌داری شیوه نوردهی به تابلوها تغییر کرد و لامپ‌های اختصاصی برای گالری‌ها تولید شدند. زارع درباره تغییر نورها و لامپ‌های موزه می‌گوید: «در حال آزمایش نورهای مختلف از نورهای حمامی تا نورهای موضعی هستیم. همه مدل‌های مختلف را تست می‌کنیم تا مناسب‌ترین نور را انتخاب کنیم.»
کارگران مشغول کارند
کارگرانی دیگر با چرخ‌دستی‌هایی پر از مصالح ساختمانی از ورودی موزه وارد حیاط می‌شوند و از کنار مجسمه «مرد درمانگر» رنه ماگریت که دورش را با جعبه‌ای پوشانده‌اند، می‌گذرند و حیاط را طی می‌کنند تا مصالح را به آن طرف موزه ببرند. چند ماهی است مجسمه‌های آلبرتو جاکومتی را به گوشه‌ای در فضای داخلی موزه منتقل کرده‌اند. «ماده و فکر» یا همان حوض روغن معروف موزه را نیز پوشانده‌اند تا در فرایند بازسازی آسیب نبیند. مهر‌ماه گذشته بود که نوریوکی هاراگوچی به تهران آمد تا بر فرایند مرمت حوض روغن نظارت کند. هاراگوچی گمان نمی‌کرد که پس از 40سال هنوز اثرش در موزه هنرهای معاصر تهران وجود داشته باشد.
ساختمان موزه را داربست‌ها در بر گرفته‌اند. کارگران کلنگ به‌دست پشت بام را می‌کنند تا بام موزه را پس از آن به عایق رطوبتی و حرارتی مجهز کنند. کارگرانی نخاله‌ها را از ساختمان بیرون می‌برند و در نیسان‌هایی می‌ریزند که آماده‌اند تا نخاله‌ها را به بیرون از موزه منتقل کنند.
افزایش فضای گنجینه
یکی از مشکلات موزه هنرهای معاصر کمبود فضای کافی برای نگهداری آثار هنری است. شماری از آثاری که در طول سال‌های اخیر به موزه هدیه شده‌اند بر اثر کمبود فضای گنجینه به انبارهای دیگر وزارت ارشاد انتقال یافته‌اند. خروج آثار از انبار موزه هنرهای معاصر تهران در سال‌های اخیر بحث‌های زیادی را سبب شده است. تعدادی از این آثار انتخاب شده است تا بار دیگر به گنجینه موزه هنرهای معاصر منتقل شود. اما آثار تازه قرار است کجا نگهداری شوند؟ مدیر موزه هنرهای معاصر می‌گوید: «بخشی از فضای کنار گنجینه به استقرار کادر خدمات نمایشگاهی اختصاص داشته است. جای تازه‌ای برای کادر خدمات نمایشگاهی درنظر گرفته‌ایم و محل استقرار آنها بازسازی می‌شود تا به فضای نگهداری گنجینه آثار اضافه شود. با این اتفاق می‌توانیم تعدادی از آثار موزه را که در خارج از موزه نگهداری می‌شود به موزه بازگردانیم.»
بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران از اردیبهشت آغاز شده است و دست‌کم تا پایان تابستان ادامه دارد. «برنامه اولیه ما این بوده که بازسازی موزه تا پایان شهریور تمام شود اما ممکن است بازسازی قدری بیشتر از این طول بکشد. نباید کیفیت بهسازی را فدای سرعت کنیم. مسائلی هست که خارج از ماجرای بنایی و تعمیرات است و نیاز به دقت بیشتری دارد. با این حال امیدواریم که بازسازی موزه خللی در برنامه‌های آینده وارد نکند.»
هزینه بازسازی موزه دست‌کم 6میلیارد تومان برآورد شده است اما به گفته مدیر موزه هنرهای معاصر وزارت ارشاد، محدودیتی برای هزینه‌ها وجود ندارد و اگر هزینه‌ها بیشتر از این بشود نیز وزارتخانه آن را تأمین خواهد کرد.
گالری‌گردان؛ تایس فیسا
علی‌محمد زارع از نمایش دوباره گنجینه آثار خارجی موزه هنرهای معاصر تهران در آینده نزدیک خبر می‌دهد. «نمایش آثار گنجینه را تایس فیسا گالری‌گردان هلندی برگزار می‌کند که جزو 10کیوریتور یا همان گالری‌گردان برتر دنیاست. به‌نظرم هم برای کیوریتورهای ایرانی مناسب است که با تازه‌ترین شیوه‌های ارائه آثار هنری آشنا شوند و هم شهرت تایس فیسا سبب می‌شود که توجه هنرمندان دیگر دنیا بار دیگر به موزه هنرهای معاصر تهران جلب شود.» به گفته زارع نمایش دوباره آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در بهمن‌ماه آغاز می‌شود و چند‌ماه ادامه دارد تا علاقه‌مندان هنر معاصر بتوانند بار دیگر به تماشای شاهکارهای هنر مدرن دنیا بنشینند.
در همینه زمینه :
