آب اینجا از یخچال خانوادگی تختی تأمین میشد
نام: سقاخانه مسجد قندی
موقعیت: محله خانیآباد، خیابان تختی، خیابان پهلوانحسن
برخی مساجد معروف تهران سقاخانه داشتند. مسجد قندی، یکی از قدیمیترین مساجد تهران که در زمان قاجار ساخته شده است، سقاخانه معروفی داشت که بهدست بانی مسجد، سیدهاشم قندی، تاجر معروف قندوشکر تهران، ساخته شد.
«آبش گوارا بود؛ خنک و سبک.» این جملاتی است که در تاریخ شفاهی اهالی خانیآباد درباره این سقاخانه به یادگار مانده است. سیدهاشم قندی تا زنده بود مسئولیت اداره آن را بر عهده داشت و بعد از او خانوادهاش عهدهدار کارهای سقاخانه شدند. سیدهاشم به پاکی و سلامت نمازگزاران بسیار اهمیت میداد. بخشی از آب یخچال بزرگ محل بهطور مستقیم از مسجد عبور میکرد و آب سقاخانه از آن تأمین میشد. البته میرزایوسف ایروانی، از علمای بزرگ تهران، که در مسجد قندی نماز جماعت برگزار میکرد هم تا مدتها متولی سقاخانه بود و رتقوفتق امور آن را بر عهده داشت. این موضوع اهمیت سقاخانه را نشان میداد که خود امامجماعت و عالم وقت عهدهدار مسئولیت آن بود.
سقاخانه مسجد قندی ازجمله سقاخانههای دائمی تهران بود که در همه سال آب داشت. علی مولایاری، از معتمدان محله خانیآباد، میگوید: «آب سقاخانه از آب یخچالی معروف به یخچال آقارجب تأمین میشد. جایگاه مخصوصی داشت که یخ را داخل آن قرار میدادند و به همین واسطه، آب این سقاخانه خنک و بسیار دلچسب بود.»
مولایاری درباره ارادت خانواده تختی به این سقاخانه میگوید: «طبق روایتی که از قدیمیهای محله شنیدهام، خاندان تختی بسیار به این سقاخانه ارادت داشتهاند. خانه آنها همان حوالی بود. حتی پدربزرگ و پدرش از تأمینکنندههای اصلی یخ و آب این سقاخانه بودهاند. حاجقلی، پدربزرگ تختی، یخچالدار معروف خانیآباد بود و چون همیشه روی تخت مقابل دکانش مینشست، اهالی خانیآباد به او لقب حاجقلی تختی داده بودند. همین نام بعدها نام خانوادگی خاندانشان شد. آقارجب، پدر غلامرضا تختی، هم یخچالداری را از پدر آموخته بود. پدر تختی یخ را از یخچال به سقاخانه میآورد و گاهی این کار را در روزهای گرم سال چندین بار تکرار میکرد. پدر تختی از بانیان هیئت بنیهاشم در مسجد قندی بود. در ماه محرم اطراف سقاخانه سیاهپوش میشد و پرچمهای سبز دورتادور آن قرار میگرفت. عزاداران از آب سقاخانه نوش جان میکردند و بر حسین(ع) و یارانش سلام میفرستادند. تأمین آب سقاخانه آنقدر مهم بود که هرکسی اجازه انجام آن را نداشت؛ چون باور داشتند این آب نهتنها برای رفع عطش بلکه ضامن سلامتی است.»