همنشینی آیینه و کاشی و کتیبه با 4 نگهبان
نام: سقاخانه آیینه طهران
موقعیت: خیابان ظهیرالاسلام
صبح که نور خورشید به آیینههای سقاخانه میتابد، سقاخانه تاریخی خیابان ظهیرالاسلام به نگین درخشان این گذر تبدیل میشود. بیراه نیست که نام این سقاخانه تاریخی را آیینه طهران گذاشتهاند. شمایل حضرت عباس(ع) و هنر آیینهکاری بهکاررفته در سقاخانه اگرچه در طول چند دهه اخیر تغییراتی داشته، اما هنوز هم زیبایی منحصربهفردی دارد و جلوهای خاص به این سقاخانه کهن بخشیده است. قدمت سقاخانه آیینه طهران، آنطور که از نقش روی کاشیهای فیروزهای آن پیداست، به دوران قاجار و سال 1285هجری شمسی برمیگردد. این سقاخانه اگرچه در سال 1285شمسی بنا شده، اما مانند دیگر اماکن پایتخت از گزند توسعه و خیابانکشیهای تهران در امان نمانده است. احمد شریفان، متولی سقاخانه، درباره تاریخچه آن میگوید: «بنای فعلی سقاخانه آیینه طهران دقیقا همان بنای قدیمی و اولیه نیست. سال 1344، همزمان با تعریض خیابان ظهیرالاسلام، بنای اولیه سقاخانه تخریب شد و بنای فعلی را با آیینهکاریهای زیبا، کمی پایینتر از محل اصلی بنا، در دل این خیابان ساختند. بنای اولیه سقاخانه سال 1285، وقتی خیابان ظهیرالاسلام فعلی کوچهای خاکی بود و گذر سقاخانه نام داشت، ساخته شد. هرچند برخی میگویند پیش از آن نیز سقاخانه بنایی چوبی داشت و قدمت آن به 250سال میرسید.» بنای سقاخانه در دل خیابان ظهیرالاسلام و در همسایگی مغازهها، با ارتفاع 3و نیم و عرض حدود 2متر، یکی از بزرگترین سقاخانههای تهران است. شریفان درباره هنر بهکاررفته در ساخت این سقاخانه میگوید: «روزگاری به این سقاخانه عهد قجری عنوان زیباترین سقاخانه تهران را داده بودند، چون آیینههای زیادی در ساخت آن بهکار رفته بود و نام آیینه طهران نیز به همین دلیل برای آن انتخاب شد. سقاخانه به محرابی شباهت دارد که با آیینهکاری، کاشیکاری و کتیبهنویسی ساخته شده و برای آنکه آیینهکاریهای داخل محراب آسیب نبیند یک در چهارلنگه جلوی آن ساخته شد.» بالای در چهارلنگه، کتیبههایی تعبیه کردهاند که نام جلالهالله و اسامی امامان در میان شمسهها حک شده و با آیههایی از سوره نور که روی کاشیهای لاجوردی نقش بسته هماهنگی کامل دارد.
نام سقاخانه آیینه طهران در منابع مکتوب تاریخی نیز ذکر شده است. حجت بلاغی در کتاب تاریخ تهران، این سقاخانه را در فهرست سقاخانههای مهم پایتخت قرار داده و ساخت آن را به فردی به نام حاج میرآخور نسبت میدهد. شریفان بهعنوان آخرین متولی سقاخانه میگوید: «پس از ساخت بنای سقاخانه در سال 1344که زمینش را مرحوم خانم غریب وقف کرده بود، حاج میرآخور نخستین بانی و متولی سقاخانه بود. پس از او سیدحسین اردیبهشت، سپس سیدعلی اردیبهشت و آقای سلیمانی متولی امور سقاخانه بودند.»