وارثان پدربزرگ و مادربزرگ چه کسانی هستند؟

درباره ارثی که از پدربزرگ و مادربزرگ به نوه‌هایشان می‌رسد همواره بین مردم نظرات مختلفی وجود دارد، اما آنچه اهمیت دارد این است که قانون درباره ارث چه می‌گوید و چه کسانی می‌توانند از پدربزرگ و مادربزرگ‌هایشان ارث ببرند.
محسن بختیاری، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری در این‌باره می‌گوید: برای پاسخ به این سؤال باید به قانون مدنی نگاه کنیم و مقدمه‌ای از طبقات ارث و نحوه تقسیم آن بین ورثه باقی‌مانده داشته باشیم.
مطابق ماده ۸۶۲ قانون مدنی، خویشاوندان نسبی، یعنی افرادی که به واسطه خون و تولد با متوفی رابطه خویشاوندی پیدا می‌کنند و از او ارث می‌برند به 3طبقه تقسیم می‌شوند که در داخل هر طبقه نیز براساس میزان نزدیکی و دوری به متوفی درجاتی وجود دارد. این وکیل می‌گوید: درجات ارث چند طبقه دارد. طبقه اول پدر، مادر، فرزندان و فرزندان فرزندان متوفی را شامل می‌شود. طبقه دوم اجداد و برادران و خواهران متوفی و فرزندان آنها هستند و در طبقه سوم، عموها، عمه‌ها، خاله‌ها و دایی‌های متوفی و فرزندان آنها حضور دارند.
این وکیل دادگستری می‌گوید: به موجب قانون مدنی، فرزندان فرزندان متوفی که در واقع، همان نوه‌های پدربزرگ و مادربزرگ فوت شده هستند از مورث خود ارث می‌برند و از ترکه وی بهره‌مند می‌شوند. بختیاری ادامه می‌دهد: با وجود این باید به این نکته توجه داشت که وجود نوه‌ها در طبقه اول ارث به این معنا نیست که آنها تحت هر شرایطی از پدربزرگ و مادربزرگ خود ارث می‌برند، بلکه برای ارث بردن لازم است تا در لحظه فوت اجداد، فرزند یا فرزندانی برای آنها موجود نبوده و به‌عبارت دیگر در لحظه فوت، فرزند مستقیم متوفی در قید حیات نباشد.
او می‌افزاید: بنابراین، ارثیه پدربزرگ بعد از فوت پدر یا مادر و همچنین ارثیه مادر بزرگ، تنها درصورتی به نوه می‌رسد که فوت پدر یا مادر قبل از فوت پدربزرگ یا مادربزرگ اتفاق افتاده و درصورتی که در لحظه فوت اجداد، حتی یکی از فرزندان آنها زنده باشد نوبت به ارث بردن نوه یا نوه‌ها نخواهد رسید، ولو اینکه تعداد نوه‌ها بسیار زیاد باشد.
بختیاری می‌گوید: این سیستم در حقوق کشور ما با عنوان قائم‌مقامی شناخته می‌شود، با این توضیح که درصورتی که برای متوفی خویشاوندان نسبی در درجه نزدیک‌تر نباشد، خویشاوندانی که در درجه دورتر قرار داشته، جایگزین خویشاوند نزدیک‌تر می‌شوند و ترکه را به ارث می‌برند. در طبقه دوم و سوم ارث نیز درصورتی که برای متوفی برادر یا خواهر یا عمو، دایی یا عمه و خاله نباشد، فرزندان آنها قائم‌مقام پدر یا مادر خود می‌شوند و ارث می‌برند.