سوءاستفاده از امتیازات و اختیارات دولتی

کارکنان و شاغلان ادارات و نهادهای دولتی به واسطه موقعیت‌هایی که در اختیار دارند امکان سوءاستفاده از موقعیت‌های داده شده مفروض است.
به همین مناسبت قانونگذار برای حفظ و صیانت اجتماع و حقوق شهروندان سوءاستفاده از اختیارات را جرم‌انگاری کرده است.

سوءاستفاده‌های مالی
برخی سوءاستفاده‌های مالی شامل اختلاس، ارتشا، تصرف غیرقانونی در اموال و وجوه دولتی و... است.
 اختلاس به برداشت غیرقانونی اموال دولتی یا وابسته به دولت یا نهاد‌های حاکمیتی که توسط کارمندان و کارکنان دولت یا وابسته به دولت انجام می‌گیرد، گفته می‌شود. اختلاس گونه‌ای از خیانت در امانت محسوب می‌شود که بیشتر به‌صورت برنامه‌ریزی شده، منظم و پنهان و بدون رضایت و آگاهی دیگران انجام می‌پذیرد. مرتکبان جرم اختلاس حتما باید از کارمندان دولت باشند و چنانچه افرادی غیراز کارمندان دولت چنین جرمی را مرتکب شوند، عنوان اتهامی این افراد اختلاس نام نمی‌گیرد و چنانچه افراد عادی مرتکب چنین امری شوند، تحت عناوین دیگر مجرمانه با آنها برخورد صورت می‌گیرد. جرم اختلاس ازجمله جرائمی است که روح جامعه را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

اختلاس و تصرف غیرقانونی
جرم اختلاس و تصرف غیرقانونی از جمله جرائم علیه آسایش عمومی هستند که در ابعاد و جنبه‌های چندی با یکدیگر اشتراک دارند و در پاره‌ای دیگر متفاوتند. آنچه بیش از همه این دو جرم را به یکدیگر شبیه می‌کند، وصف و خصوصیت مرتکب است که در هر دو مورد، مرتکب باید «مستخدم دولت یا شخص در حکم مستخدم دولت» باشد. مبنای اصلی تفاوت و جدایی این دو جرم نیز نوع و چگونگی «رفتار مجرمانه» است؛ به این ترتیب که مصادیق رفتار مجرمانه در اختلاس «برداشت و تصاحب» و در تصرف غیرقانونی «استعمال، استفاده یا به مصرف رساندن غیرمجاز» است. اختلاس فقط شامل اموال منقول می‌شود، ولی هردو دسته اموال منقول و غیرمنقول، موضوع تصرف غیرقانونی قرار می‌گیرند. وجوه نقد اصولا موضوع تصرف غیرقانونی قرار نمی‌گیرند؛ زیرا به صرف برداشت این وجوه، جرم اختلاس به‌صورت تام واقع خواهد شد. در مورد سایر اموال باید با توجه به نحوه مداخله و سایر شرایط و اوضاع و احوال که ارتکاب عمل را فراگرفته به تحلیل موضوع پرداخت. درصورتی که احراز واقع میسر نشد، با توجه به اینکه اختلاس در بعد رکن مادی و روانی به شرایط و اجزایی بیش از تصرف غیرقانونی نیاز دارد و با تمسک به قاعده تفسیر به نفع متهم، مداخله انجام پذیرفته را باید تصرف غیرقانونی به حساب آورد نه اختلاس.
رشوه از اصطلاحات علم حقوق است و به‌معنای مال یا وجهی است که از طرف کارکنان و ماموران دولتی به سبب انجام وظیفه گرفته می‌شود. با توجه به‌معنای اصطلاحی رشوه، مفاهیم رشا و ارتشا به‌ترتیب عبارتند از: رشوه دادن و رشوه گرفتن. از نظر حقوقی، جرم رشوه از جرائم عمومی غیرقابل گذشت است. همچنین رشوه باید برای انجام یا ترک فعل درخصوص کاری باشد که مربوط به سازمان دولتی، قضایی و نهادهاست.