فیل و زرافه‌هایی پیش‌کش دومین شاه قجر
مهران مصفا:
به گفته نصرالله حدادی، تهرانشناس، نخستین باغ وحش تهران در زمان فتحعلی‌شاه قاجار ایجاد شد؛ البته نه به شکل امروزی و با تعداد متنوعی حیوان و برای بازدید عموم. امپراتوری انگلستان برای شاه دو راس فیل و گرگدن و زرافه فرستاد و شاه برای اینکه از این حیوانات نگهداری شود دستور داد جایی در باغ لاله‌زار درست کنند؛ یک باغ وحش کوچک و مختصر سلطنتی. قبل از این ماجرا ایران اصلا فیل و زرافه و کرگدن نداشت. البته داستان این پیش‌کشی حیوان به شاه ایران هم جذاب است. امپراتوری انگلستان وقتی این هدیه را فرستادکه فتحعلی‌شاه در عزای جدا شدن بخشی از ایران در جنگ‌های ایران و روسیه بود. آنها هم مثلا برای دلجویی از عزاداری که معلوم نیست چقدر واقعی بود، برایش چند راس حیوان فرستادند.
خلاصه اینکه پای فیل در زمان فتحعلی‌شاه به ایران باز شد و بعدها در خاطرات برخی رجال می‌خوانیم که در مراسم تکیه دولت و قصه هودج بلقیس از این حیوان استفاده می‌شد. اعتماد السلطنه در جایی می‌نویسد:«امروز فیل فرار کرد و چند نفر را سرراه خودش کشت.» بعد از فتحعلی‌شاه، ناصرالدین شاه که خیلی به حیوانات علاقه داشت تعدادی پرنده را از کشورهای خارجی به ایران آورد. کمال الملک از همه این پرنده‌ها نقاشی کشید و نقاشی‌ها هم موجود است. بعدها ناصرالدین‌شاه پرنده‌ها را چون بی‌آزار بودند در باغ لاله‌زار نگه داشت، اما حیوانات را به باغ دوشان‌تپه منتقل و مانژ اسب‌دوانی هم در دوشان‌تپه درست کردند.
او علاقه زیادی هم به شیر داشت و برای شیرها، شیربان و برای فیل‌ها، فیل‌بان و... گذاشت و همیشه هم جویای احوال شیرهایش بود. دوستعلی‌خان معیرالممالک در خاطرات خود می‌گوید؛ شیربان می‌خواست به شیر غذا بدهد که شیر به او حمله کرد. یک عده برای اینکه او را نجات دهند نمد پوشیدند و وارد قفس شدند و او را نجات دادند. اما تا نجات یابد شیر دستش را قطع کرد. علاقه ناصرالدین‌شاه به حیوانات به اندازه‌ای بود که گربه‌ای را در کاخ نگه داشت و آن را عزیز کرد و اسمش را ببری‌خان گذاشت! تازه به او خلعت و لباس هم داد و همین توجه‌های شاه به گربه باعث حسادت برخی درباریان شد و سرانجام گربه را کشتند یا سر به نیست کردند. شاه هم از گم شدن گربه‌اش خیلی ناراحت شد.
باغ‌وحش دوشان‌تپه تا دوره پهلوی اول وجود داشت و بعد منتقل شد به جایی روبه‌روی پارک ملت و تا چند سال اول انقلاب هم همانجا ماند. تا اینکه مردم بارها از بوی حیوانات در محل شکایت کردند و باغ‌وحش به خارج از تهران منتقل شد.
در همینه زمینه :
