گزارش
با هوش مصنوعی به جنگ آتش جنگل‌ها می‌رویم
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی از تاثیر بارش بهاری بر تشدید آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع خبر داد
مجید جباری-روزنامه‌نگار
پیش‌بینی‌ها درست از آب درآمد و آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع به‌دلیل افزایش باران‌های بهاری و تراکم پوشش‌های گیاهی بار دیگر آغاز شد. در هفته اخیر ده‌ها هکتار از جنگل‌ها و مراتع به دلایل مختلفی طعمه حریق شد و در آتش سوخت. یگان حفاظت منابع طبیعی کشور اما با برگزاری رزمایش‌های سراسری از یک‌ماه پیش خود را آماده مقابله با آتش‌سوزی جنگل و مرتع کرده و با مشارکت دانش‌آموزان، همیاران و مردم محلی تلاش دارد حریق منابع طبیعی را کاهش دهد و با آتش‌سوزی‌هایی که سالانه صدها هکتار از جنگل‌ها و مراتع را خاکستر می‌کند، مقابله کند. سرهنگ علی ملکی آهنگران، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور کمتر از یک سال است یگانی را فرماندهی می‌کند که حافظ
با ارزش‌ترین دارایی ایران یعنی جنگل، مرتع و طبیعت است. او 51سال سن دارد و در روزهای تعطیل که با خانواده برای گردش و تفریح در طبیعت حضور دارد هم حفاظت از جنگل و مدارا با طبیعت را به مردم یادآوری می‌کند و حتی در برخی مانورهای آمادگی و عملیات اطفای حریق حضور پیدا کرده است. برگزاری مانورهای سراسری مقابله با آتش، تجهیز برخی استان‌های بحرانی در زمینه آتش‌سوزی جنگل و مرتع و همچنین کمک‌گرفتن از هوش مصنوعی برای رصد جنگل‌ها ازجمله اقدامات مهمی است که ملکی آهنگران در دستور کار قرار داده است.
با توجه به افزایش بارندگی‌ها، امسال آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع به نسبت سال قبل چه تغییری کرده است؟
در فصل حریق منابع طبیعی هستیم و آتش‌سوزی جنگل و مرتع در مناطق بحرانی شروع شده است. امسال بارندگی خوبی داشتیم و همین عامل تراکم پوشش‌های گیاهی را افزایش داد ولی پوشش گیاهی مراتع و جنگل‌ها با توجه به گرمای هوا خشک شده است. پوشش‌های گیاهی خشک با کوچک‌ترین عامل شعله ور می‌شود. البته حریق 2ماه امسال در مقایسه با 2ماه نخست سال1402، تعداد آتش‌سوزی‌ها 35درصد و مساحت آتش‌سوزی 22درصد کاهش یافته است.
دلیل این کاهش چیست؟
آمادگی و حضور به موقع در صحنه وجلوگیری از گسترش آتش. نکته دیگر بارندگی‌هایی بود که در فاصله‌های زمانی مختلف مانع خشکیدن گیاهان شد. البته بارش بهاری شمشیر دولبه بود چرا که افزایش تراکم پوشش گیاهی و گرم‌تر شدن هوا منجر به حریق می‌شود.
عمده‌ترین دلیل تشدید حریق منابع طبیعی چیست؟
جنگل، مرتع و بیابان با وسعت 135میلیون هکتار نیاز به حفاظت دارد. مهم‌ترین عامل حفاظت، پیشگیری و اطفای حریق است. بنابراین باید بتوانیم اراضی ملی را تحت نظر داشته باشیم و رصد کنیم. اگر برای هر 10هزار هکتار یک نیرو درنظر بگیریم، برای حفاظت، باید 14هزار نیرو داشته باشیم. اما 6هزارو45نیرو داریم. ضمن اینکه حفاظت از 135میلیون هکتارعرصه‌های طبیعی با نیروی انسانی امکان‌پذیر نیست. در کشورهای دیگر، خیلی وقت است که تجهیزات و فناوری‌ها به کمک محافظت از جنگل‌ها ومراتع آمده و نیروی انسانی به تنهایی از منابع طبیعی حفاظت نمی‌کند. به این ترتیب، وقتی عرصه‌ای به این وسعت به خوبی رصد نمی‌شود، حریق در لحظات اول دیده نمی‌شود و گسترش می‌یابد.
چه اقدامی برای تجهیز یگان حفاظت به فناوری‌های روز صورت گرفته است؟
نخستین تجهیزات رصد عرصه‌ها نصب دوربین در جنگل و مرتع در فواصل مشخص است. در این صورت به محض مشاهده دود می‌توانیم به سرعت در محل حاضر شویم و همان لحظات اول آتش را کنترل و اطفا کنیم. در حال حاضر روزانه بیش از 1700واحد گشت در عرصه‌ها مشغول گشت‌زنی و رصد هستند که این کار علاوه بر اینکه کارآمد نیست، بلکه نیروها را فرسوده می‌کند.
چه تعداد دوربین برای رصد نیاز است؟
حداقل 500دوربین لازم داریم. طرحی را نوشتیم که مصوبه سازمان برنامه و بودجه را هم گرفته و قرار است طی 5سال سالانه 100دوربین خریداری و در مناطق مختلف نصب شود.
برنامه‌ای برای استفاده از پهپاد برای رصد جنگل‌ها دارید؟
در بسیاری از کشورها، در مناطق مختلفی از جنگل‌ها و مراتع حسگرهای دود و حرارت نصب شده و این حسگرها از طریق ریزپرنده‌هایی که بدون دخالت انسان در مناطق گشت‌زنی می‌کنند، کنترل می‌شوند و به محض اینکه کوچک‌ترین دود یا گرمای غیرعادی را تشخیص دهند، به ریزپرنده‌ها مخابره می‌کنند و آن ها مختصات و نقطه دقیق محل را به پهپادهای بزرگ‌تر مجهز به مواد اطفای حریق اطلاع می‌دهند و آتش احتمالی در لحظه خاموش می‌شود. اگر به سمت استفاده از فناوری نرویم، قطعا دچار مشکل می‌شویم. این موضوع برنامه‌ریزی شده و در دستور کار قرار گرفته است. حتی بنا داریم از هوش مصنوعی هم در این زمینه استفاده کنیم.
در حال حاضر کدام مناطق با ریزپرنده‌ها رصد و کنترل می‌شوند؟
11پهپاد فانتوم 4به استان‌هایی که بیشترین حریق را دارند تحویل داده‌ایم. ریزپرنده‌ها به غیراز استان‌های زاگرس‌نشین که بیشترین مناطق بحرانی حریق را دارند، به استان‌های حاشیه جنگل‌های هیرکانی که به‌دلیل تراکم بالا رصد کردن آنها بسیار دشوار است، تحویل شده‌اند. امیدواریم به‌زودی هر 5منطقه رویشی کشور با استفاده از پهپادها کنترل شوند.
چه کمبودهایی در تجهیزات اطفای حریق دارید؟
خودروهاي شاسی بلند و موتورسیکلت برای دسترسی به ارتفاعات نداریم. هلی‌کوپتر و هواپیما هم برای جابه‌جایی نیرو و اطفاي حریق ضروری است.هواپیمای اطفای حریق در کشور وجود ندارد اما با نیروهای مسلح تفاهم کرده‌ایم هلی‌کوپتر بفرستند که برای جابه‌جایی نیرو بسیار مؤثر است.
مردم محلی و همیاران طبیعت هم در عملیات اطفای حریق منابع طبیعی نقش دارند؟
بله.بیش از ۴۶۰ هزار همیار طبیعت در 3 سطح مروج، محافظ و دانش‌آموز آموزش‌های لازم را می‌بینند و در حفاظت از منابع طبیعی مشارکت می‌کنند.دربرخی آتش‌سوزی‌ها اگر مردم نبودند، آتش به مناطق بیشتری سرایت می‌کرد.
چه توصیه‌ای به مردم دارید؟
تعداد زیادی از حریق‌ها به‌دلیل سوزاندن کاه و کلش کشاورزی در اراضی زراعی است. افرادی که زمین‌ها را برای از‌بین‌بردن کاه و کلش آتش می‌زنند غنای خاک را از بین می‌برند و موجب فرسایش خاک می‌شوند. از مردم درخواست می‌کنم از روشن کردن آتش در طبیعت پرهیز کنند و درصورتی که آتش روشن کردند، حتما در محیط محصور و محدود باشد و قبل از ترک محل حتما از خاموش بودن آتش یقین حاصل کنند. افرادی هم که برای تفرج به طبیعت می‌روند، از انداختن اشیاي شفاف مثل فلزات صیقلی و بطری‌های شیشه‌ای که مثل ذره‌بین باعث وقوع حریق می‌شوند پرهیز کنند.
