بازار ثانویه ارز از دیروز سه‌شنبه، پس از مدتی خلف وعده و تغییر جهت و در میان انتقاد‌های فراوان به‌طور رسمی کار خود را آغازکرد. به گزارش همشهری، پیش از این طبق ابلاغیه دولت قرار بود بازار ثانویه ارز در بورس فعال شود اما ظاهرا با لابی تجار و واردکنندگانی که چندان با شفاف شدن روندها موافق نبودند این بازار به ناگاه به مسیری غیرشفاف سوق داده شد. معاملات بازار ثانویه ارز از این جهت غیرشفاف تلقی می‌شود که فقط یک ناظر دارد و آن هم بانک مرکزی است و مردم، رسانه‌ها و فعالان اقتصادی به‌صورت لحظه‌ای و آنلاین امکان دسترسی به قیمت‌ها را ندارند. در این بین بازار مبادلات ثانویه ارز از دیروز در حالی آغاز به‌کار کرد که نه قیمتی اعلام شد و نه مقدار معاملات مشخص است در این بین برخی کارشناسان هم انتقاد می‌کنند که دربازار عرضه و تقاضای ارز غیرنفتی، تعادلی وجود ندارد در نتیجه با توجه به سیاستگذاری انجام شده قیمت‌های واقعی کشف نخواهد شد. در عین حال قبلا مقامات مسئول تأکید کرده بودند مبادلات ارز قرار است در بورس انجام شود اما در دقیقه 90ورق برگشت و مانند سال‌های قبل که بانک مرکزی به‌صورت ساختاری با تمام طرح‌های بازارسرمایه مخالفت کرده بود این بار هم مبادلات را به سامانه نیما و در یک فضای غیرشفاف منتقل کرد.
سامانه نیما به جای بورس
آن طور که رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی دراین باره توضیح داد پیشنهاد اولیه ما این بود که بازار ثانویه ارز در بورس و با توجه به ابزارها و زیرساخت‌های موجود در آن از قبیل سلف، قراردادهای آتی و قرارداد اختیار معامله ارز شکل گیرد اما به دلایلی بانک مرکزی ترجیح داد این بازار را خود تاسیس و ساماندهی کند. محمدرضا پورابراهیمی به دلایل تصمیم بانک مرکزی اشاره‌ای نکرد اما در ادامه گفت:در نامه‌ای به رئیس‌جمهور تأکید کردیم تصمیم ارزی جدید دولت درصورتی کارآمد و اثرگذار خواهد بود که از عمق و گستردگی کافی برخوردار باشد و اینکه فقط ارز ناشی از صادرات کالاهای گروه سوم (همه کالاها به جز کالاهای پتروشیمی و کانی‌های فلزی همچون فولاد و مس) در این بازار عرضه شود، به‌طور کامل موفق نخواهد بود. او افزود:تصمیم نهایی این است که برای کالاهای اساسی و ضروری ازجمله دارو، مواداولیه و نهاده‌های دامی و کشاورزی، ارز با نرخ ترجیحی اختصاص داده شود و بقیه کالاها نیز از قیمت تعادلی پیروی کنند.
بانک‌مرکزی انحصار ارزی را واگذار نمی‌کند
کارشناس بازار سرمایه گفت: بورس مکانی شفاف برای عرضه‌وتقاضا در معاملات بوده اما سؤال اینجاست که آیا سامانه‌ای همچون «نیما» توانایی تزریق شفافیت را به بازار ارز دارد. کیارش هومن، رئیس هیأت‌مدیره کارگزاری توسعه سهند، با ارزیابی ورود ارز به بورس تأکید کرد: عدم‌ورود ارز به بازارسرمایه یکی از اقدامات نادرستی بوده که باعث ایجاد تداخل در بازارهای ارزی شده اما نسخه بورسی شدن ارز از گذشته تا به امروز مطرح بوده اما همچنان ممانعت بر سر راه ورود ارز به این بازار وجود داشته ولذا چندان زمان‌بر نیست که ارز به بورس کشور وارد شود.
وی ادامه داد: بورس مکانی شفاف برای عرضه‌وتقاضا در معاملات بوده اما سؤال اینجاست که آیا سامانه‌ای همچون «نیما» توانایی تزریق شفافیت به بازار ارز را دارد یا خیر؛ البته تصور بیشتر فعالان بازار آن بوده که عدم‌ورود ارز به بورس بخاطر انتخاب مدیریت بر این بازار توسط بانک مرکزی یا سازمان بورس است. کارشناس بازارسرمایه با اشاره به اینکه بانک‌مرکزی مدیریت بر بازار ارز را نمی‌خواهد از دست دهد، تصریح کرد: بانک مرکزی به‌عنوان متولی فعلی بازار ارز، خواهان ادامه‌دار بودن مدیریت نرخ ارز توسط این نهاد است اما مدیران این بانک نیز به این نقطه نظر رسیده‌اند که بهترین بازار ارز کشور تنها در بورس اوراق بهادار می‌تواند رقم بخورد. هومن همچنین درباره تأثیر کاهش فروش مالیات سهام بر بازار سرمایه تأکید کرد: این اقدام با درنظر گرفتن ریسک‌های سیستماتیک می‌تواند در جهت انتقال نقدینگی به بازار سرمایه گامی مثبت باشد. او افزود: از آنجا که اقتصاد ایران آبستن حوادث است زمانیکه اخبارهای متناقض و ریسک‌های کلان مانند بازگشت تحریم‌ها یا تنش‌های بین‌المللی وجود دارد تأثیر آنی و مستقیم خودش را بر بورس خواهد گذاشت.
بازار ثانویه ترمز ارز را می‌کشد
با وجود انتقاد‌ها نسبت به سبک و سیاق راه‌اندازی بازار ثانویه ارز رئیس اتاف اصناف ایران معتقد است که بازار ثانویه می‌تواند روی کنترل و ساماندهی نوسانات بازار ارز که روی قیمت کالاها، دستمزد و خدمات نیز اثرگذاری بالایی دارد، نقش مهمی داشته باشد و ترمز افزایش قیمت را بکشد.علی فاضلی درباره راه‌اندازی بازار ثانویه ارزی که به‌طور مستقیم بر بازار و قیمت کالاها اثرگذار است، گفت: براساس بررسی‌های مختلف صورت گرفته در اتاق اصناف ایران، کارشناسان معتقدند که برای ساماندهی نوسانات ارزی، بازار ثانویه می‌تواند راهکار مناسبی باشد که این موضوع از سوی اتاق اصناف نیز به دولت پیشنهاد شده بود، چرا که نوسانات قیمت ارز بر قیمت کالا، دستمزد و خدمات بسیار اثرگذار است؛ لذا باید به ساماندهی و نظم بخشی آنها توجه بیشتری کنیم.
ارز حاصل از صادرات غیرنفتی؛ 2برابر تقاضا
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران هم در این‌باره گفت: با توجه به عرضه 2برابری ارز صادراتی و تقاضای 50درصدی واردات، نرخ‌های اظهارنامه صادراتی به نرخ واقعی خود هم نخواهد رسید. محمد لاهوتی با اشاره به پیشنهاد بخش‌خصوصی برای ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به واردکنندگان گروه سوم کالایی گفت: ما معتقد بودیم که اولویت دوم کالاهای وارداتی هم درصورت نیاز امکان استفاده از ارز حاصل از صادرات صادرکنندگان غیرنفتی را داشته باشند. لاهوتی گفت: ارز صادراتی ارزی روان، خالص، کم‌هزینه و پرسرعت برای استفاده در واردات است و واردکنندگان با توجه به مشکلاتی که برای تخصیص ارز در ماه‌های اخیر وجود داشت، علاقه‌مند به استفاده از ارز حاصل از صادرات هستند. او گفت: درصورتی که واردکنندگان کالاهای گروه دوم کالایی هم می‌توانستند از این محل ارز خود را تأمین کنند آنگاه در این بازار عرضه و تقاضای واقعی به‌وجود می‌آمد و قیمت واقعی کشف می‌شد، اما در دستورالعمل اخیر این موضوع دیده نشده و تنها اولویت 3کالایی می‌تواند برای واردات از ارز حاصل از صادرات غیرنفتی استفاده کند. رئیس کنفدراسیون صادرات ایران با بیان اینکه عرضه ارز حاصل از صادرات غیرنفتی 2تا 2.5برابر تقاضاست گفت: ادامه این روند ممکن است صادرات را با چالش مواجه کند، زیرا از یک طرف صادرکننده ملزم به برگرداندن ارز است و از طرفی نرخ ارز واقعی نخواهد بود که این موضوع قیمت تمام‌شده کالای صادراتی را بالا می‌برد.
آغاز به‌کار غیرشفاف بازار ثانویه ارز
بازار مبادلات ثانویه ارز از دیروز در حالی آغاز به‌کار کرد که نه قیمتی اعلام شد و نه مقدار معاملات مشخص است
در همینه زمینه :