پیوند سر با هوش مصنوعی

ساسان شادمان منفرد-روزنامه‌نگار

ابتدا باید بگوییم که اگر حساس هستید، از خواندن ادامه مطلب خودداری کنید؛ چون شاید این موضوع کمی حالتان را دگرگون کند که نخستین «سامانه پیوند سر» در جهان رونمایی شد؛ با این امید که عملیات اجرایی آن در کمتر از 8سال شروع شود. یک استارت‌آپ در حوزه علوم اعصاب و مهندسی زیست‌پزشکی به نام «برین بریج» (BrainBridge) که معنی آن به فارسی «پل مغز» می‌شود، مفهوم علمی-تخیلی خود را در یک ویدئوی 8دقیقه‌ای، همراه با افکت‌های صوتی وحشتناک منتشر کرده است.

جابه‌جایی
در این طرح ارائه ‌شده، سامانه‌ای کاملا روباتیک به‌طور همزمان سرهای بدن‌های اهداکننده و گیرنده را جدا می‌کند و سپس یکی را به دیگری وصل می‌کند. به غیر از بیماران، هیچ انسانی در صحنه دیده نمی‌شود؛ زیرا بازوهای روباتیک و طیف گسترده‌ای از لیزرها کار خود را آغاز می‌کنند و از هوش مصنوعی برای هدایت این عملیات فوق‌العاده پیچیده و درحال حاضر صرفا نظری، استفاده می‌شود. این استارت‌آپ می‌گوید که سامانه‌اش امید جدیدی به بیمارانی که از شرایط غیرقابل درمان مانند سرطان پیشرفته، بیماری‌هایی مانند آلزایمر، پارکینسون و فلج رنج می‌برند، می‌دهد.

معضل اصلی اینجاست
یکی از موانع اصلی که باید بر آن غلبه کرد، ناتوانی پزشکی در ترمیم مناسب آسیب‌های عصبی و نخاعی است. بدون این، هر گیرنده پیوند سر از گردن به پایین فلج خواهد شد. برین بریج می‌گوید: «در کوتاه‌مدت، انتظار داریم این پروژه به یک پیشرفت در بازسازی نخاع و پیوند کل بدن منجر شود اما در بلندمدت، پروژه به حوزه‌هایی گسترش خواهد یافت که به تحول مراقبت‌های بهداشتی همانطور که می‌شناسیم، منجر خواهد شد.»

فرایند
برای پیوند اهداکننده، یک بیمار مبتلا به مرگ مغزی خواهد بود که بدنی کارآمد و اندام‌های حیاتی در وضعیت خوبی دارد. در بیانیه‌ای از سوی شرکت آمده است: «این فرایند از سیستم‌های روباتیک پیشرفته با سرعت بالا استفاده می‌کند تا از تخریب سلول‌های مغزی جلوگیری کرده و اطمینان از سازگاری بی‌نقص را فراهم کند. کل روش توسط تصویربرداری در سطح مولکولی به‌صورت بلادرنگ و الگوریتم‌های هوش مصنوعی هدایت می‌شود تا اتصال دقیق نخاع، اعصاب و رگ‌های خونی را تسهیل کند.» در این بین، عمل پیوند صورت نیز شاید ضروری باشد و صورت‌ها نیز جابه‌جا شوند که این امر نیز کاری دشوار خواهد بود. با توجه به اینکه این فرایند هنوز در مرحله مفهومی قرار دارد، اطلاعات دقیقی در مورد نحوه عملکرد بخش‌های مختلف عمل وجود ندارد؛ اما ویدئوی تبلیغاتی شامل جزئیاتی درباره چگونگی خنک‌کردن بدن‌ها و چسباندن ستون فقرات بود. پس از عمل، توانبخشی فیزیکی قابل توجه و حمایت روانی ارائه خواهد شد تا پس از 4 هفته در کمای مصنوعی، محل‌های پیوند بهبود یابند.

نمونه‌های مشابه
اولین تلاش ثبت ‌شده برای پیوند سر در سال۱۹۰۸ روی یک سگ انجام شد، اما موفقیت‌آمیز نبود. در دهه۱۹۷۰، دکتر رابرت وایت یک پیوند سر را روی یک میمون انجام داد. گفته شده است که این حیوان به‌مدت 8روز زنده ماند و قادر بود ببیند، بشنود و بو کند، اما قادر به حرکت دادن بدن جدید خود نبود؛ زیرا تیم پزشکی نتوانست نخاع را دوباره متصل کند. اما جدی‌ترین موضوع، جراحی اخیر و بحث‌برانگیز دکتر سرجیو کاناورو بود که اعلام کرد، یک پیوند سر انسانی را با موفقیت انجام داده است. با این حال، هم اهداکننده و هم گیرنده متوفی بودند که این اهمیت کار را به میزان قابل‌توجهی کاهش داد.