گزارش
نهر صفر مرزی
مرز بین 2 روستا در ایران و عراق به باریکی یک نهر آب نیم‌متری است
راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار
از نهر آب که بپری، آن طرف مرز هستی. یک نهر آب با عرض نیم‌متر در روستای «بیاره» مرز ایران و عراق است؛ این طرف کرمانشاه و آن طرف سلیمانیه عراق. اینجا هیچ خبری از دیوارهای بتنی یا سیم خاردار یا مرزبندی‌های رایج دیگر نیست. این نهر آب درست از دل یک باغ میوه در یک روستا می‌گذرد و به‌دلیل نسبت خویشاوندی از روزگار گذشته تا امروز، اهالی دوطرف به راحتی به دوسوی مرز تردد می‌کنند، حتی پای گردشگران هم برای دیدن این مرز متفاوت به روستا باز شده است. برخی درختان تنومندی که روی نهر آب سایه انداخته‌اند ریشه در خاک ایران دارند و تنه و شاخ و برگ‌شان در عراق است.
جغرافیای خاص
روستای بیاره، روستایی است در دل اورامانات. مردمان این روستا کرد هورامی هستند که فقط به‌دلیل مرز سیاسی از اورامانات ایران جدا شده، ولی از لحاظ آداب و رسوم و فرهنگ درست مثل اهالی روستای هانی‌گرمله در کرمانشاه هستند. توپوگرافی منطقه این موقعیت خاص را رقم زده است. «عزیز مصطفایی» کارشناس میراث کرمانشاه می‌گوید: «اورامانات مجموعه‌ای از کوه‌های سربه فلک‌کشیده است که مرز طبیعی با عراق درست کرده. 3دشت هم در این منطقه وجود دارد که شامل دشت ذهاب و ماهی‌دشت در کرمانشاه و دشت شهرزور در عراق است. از کوه تته در اورامانات که پایین می‌آییم، 4روستا در کرمانشاه قرار گرفته که مرزی هستند؛ روستاهای کیمنه و بیرواس در بالادست و روستاهای دزاور و هانی‌گرمله در پایین‌دست. روستای بیاره در عراق درست در غرب هانی‌گرمله واقع شده. روستای دزاور در کرمانشاه و شهر تویلَه در عراق در پایین‌دست دره قرار گرفته و هم‌مرز هستند. بعد از روستاهای پایین‌دست هم‌مرز، دشت شهرزور عراق دیده می‌شود.»
درختان سرسبز زنده ماندند
مهم‌ترین دلیل پویایی و زندگی در روستای مرزی بیاره و هانی‌گرمله، پیوندهای خویشاوندی بین اهالی 2روستاست. مصطفایی مثالی از روزگار جنگ تحمیلی ایران و عراق می‌زند که روستاهای مرزی ایران را به ویرانی کشاند: «شغل اهالی روستای بیاره باغداری بوده است. هرچند در روزگار فعلی اقتصاد سنتی تغییر کرده و شاهد مراودات مرزی و کولبری هم هستیم، اما در روزگار جنگ و زیر آتش‌باران هم باغات روستاهای بیاره و تویله خشک نشد. آب این باغات از بخشی از کوه‌های اورامانات که در ایران است سرازیر می‌شود. پیوندهای عمیق خویشاوندی که در محدوده این روستا سبب ترددهای عرفی شده، حتی باغات را هم در سخت‌ترین روزها زنده نگه داشت.» او می‌گوید: «درصورت موافقت با اضافه شدن روستاهای هورامان عراق به پرونده ثبت جهانی اورامانات، زمینه ایجاد فضای فرهنگی دوستانه بین اهالی دوسوی مرز نیز ایجاد می‌شود.»
