کارگر ساده نیازمندیم

راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار

مصداق بارز «کار هست و کارگر نیست» طبق اعلام معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سمنان، یزد، آذربایجان ‌شرقی و بوشهر دیده می‌شود. طبق اعلام مرکز آمار ایران، در زمستان1402 نرخ بیکاری 8.6درصد است و استان‌هایی که کمبود نیروی کار دارند دارای نرخ بیکاری کمتری نسبت به میانگین کشوری هستند.

سمنان؛ کارگران غیربومی و اجاره مسکن
سمنان استانی است که با جمعیت کمتر از یک‌میلیون نفر، توسعه صنعتی در آن بیش از نیروی کار شتاب گرفته ‌است.
امسال سمنان حداقل به 12هزار و500نیروی کار نیاز فوری دارد، نیروی کاری که می‌تواند از استان‌های دیگر راهی سمنان شود، اما در این بین مشکلاتی سد راه است، ازجمله تأمین مسکن برای کارگران غیربومی. نرخ بیکاری در این استان که11شهرک صنعتی، 6 ناحیه صنعتی و 2نیروگاه دارد، به زیر 6درصد می‌رسد و کمبود نیروی کار در سمنان در 2دهه اخیر بیشتر از استان‌های شمالی، خراسان رضوی و تهران تأمین می‌شده‌ است. اما بالا رفتن آمار کمبود نیروی کار سمنان در یکی دو سال اخیر به‌دلیل بالا بودن قیمت اجاره خانه برای کارگران است، به‌طوری که در مجموع قیمت اجاره ملک و دستمزد کارگران غیربومی تناسبی با هم ندارد.

آذربایجان شرقی؛ مهاجرت نیروی کار
آذربایجان شرقی یکی از مناطق مستعد کشاورزی است که از نظر اکتشاف و بهره‌برداری منابع معدنی نسبت به سایر استان‌ها در وضع مطلوبی قرار دارد. بررسی ترکیب کارگاه‌های موجود استان نیز نشان می‌دهد که دو گروه صنعتی کانی‌های غیرفلزی و غذایی-دارویی در بین سایر صنایع بالاترین تعداد میزان اشتغال را دارند. به‌گفته یونس ژاله، رئیس اتاق بازرگانی تبریز، دربخش صنعت آذربایجان شرقی، نیروی کار استان به عراق و پاکستان مهاجرت می‌کند و تحصیلکرده‌ها هم‌علاقه‌ای به انجام کار کارگری ندارند. زمستان1402 نرخ بیکاری در استان 7.4درصد اعلام شد.

بوشهر؛ ضرورت مهارت‌آموزی
کمبود نیروی کار در بوشهر که جمعیتی بیش از یک میلیون و 136هزار نفر دارد، 10هزار نفر اعلام شده ‌است. نرخ بیکاری این استان نیز 6.1درصد اعلام شده. بوشهر با داشتن میدان‌های گازی و نفتی بزرگ‌ترین تولید‌کننده گاز کشور و صادر‌کننده نفت کشور است. اقتصاد بوشهر در وهله اول متکی به کشاورزی، دامداری و شیلات و سپس تجارت و بازرگانی است. در بوشهر 11شهرک صنعتی و یک ناحیه صنعتی مصوب و 7ناحیه صنعتی روستایی انتقالی از سازمان جهادکشاورزی و 3منطقه ویژه اقتصادی وجود دارد. عبدالکریم جمیری، نماینده بوشهر تنها راه خروج از بحران کمبود نیروی کار را آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای به کارگران بومی استان می‌داند.

یزد؛ کمبود نیروی کار ماهر
معاون اقتصادی استاندار یزد به همشهری می‌گوید که نرخ بیکاری در یزد 3درصد است، اما کمبود نیروی کار به‌خصوص نیروی کار ماهر در یزد به‌روشنی دیده می‌شود.
 استان یزد 3400واحد صنعتی دارد که2200واحد فعالند و ۹۰۰واحد نیز کمتر از ظرفیت کار می‌کنند و ۳۰۰واحد نیز
راکد هستند.  محمدعلی شاه‌حسینی می‌افزاید: کمبود کارگر ساده در صنعت، معدن، گلخانه‌ها و کارخانجات سرامیک دیده می‌شود. از 100شهرستان کشور در یزد نیروی غیربومی کار داریم که حدود 40درصد می‌شود.



نگاه کارشناس
اصلاح فرهنگ کار  راهکار جبران کمبود

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار سمنان راهکارهایی را برای جبران نیروی کار مطرح می‌کند که مهارت‌آموزی، اصلاح فرهنگ کار و بهره‌مندی از ظرفیت‌های دانش‌بنیان از آنهاست. محمدرضا صادقی نخستین راهکار جبران کمبود نیروی کار را آموزش مهارت‌های لازم صنایع فعال در سمنان می‌داند و به همشهری می‌گوید: طبق تفاهمنامه همکاری با سازمان فنی و حرفه‌ای نیروی جویای کار، مهارت‌هایی مثل فرزکاری، تراشکاری و کار با دستگاه سی‌ان‌سی را می‌آموزد. اولویت ما با اشتغال نیروهای بومی است.
معاون اقتصادی استاندار سمنان درباره تأمین مسکن نیروی کارگر غیربومی می‌‌گوید: این موضوع خود به نوعی رقابت بین کارفرمایانی که نیروی کار می‌خواهند تبدیل شده است. در واقع در تلاشیم تا با ایجاد تسهیلات تشویقی مثل قرار دادن زمین رایگان در اختیار کارفرمایان از این مشکل عبور کنیم. کارفرمایان برای تأمین مسکن نیروهای کارگری خود از طریق تعاونی‌های کارگری اقدام کنند. ۱۲۶تشکل کارگری و ۴۶تشکل کارفرمایی در سمنان فعال است.
صادقی کمبود نیروی کار را متأثر از فرهنگ کار در جامعه نیز می‌داند و می‌گوید: جوانان جویای کار که اغلب تحصیلکرده هستند، تمایلی به‌کار پرزحمت ندارند و دنبال کار اداری هستند. او معتقد است راهکار این مسئله نیز به‌دست کارآفرینی مبتنی بر پلتفرم‌های هوش مصنوعی است و ادامه می‌دهد: از آنجا که سمنان قطب صنعت خودرو است و معادن زیادی دارد، سرمایه‌گذاری در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان برای تبدیل سمنان و شاهرود به شهر هوشمند راهکار این مسئله خواهد بود.
صادقی تأکید می‌کند راه توسعه پایدار اقتصادی استان از سرمایه‌گذاری در مراکز نوآوری، بازاریابی دیجیتال و استارت‌آپ‌ها می‌گذرد. وی ادامه می‌دهد: استان سمنان نه مرزی است، نه دریا دارد و نه نفت‌خیز است. استان کم‌آبی است که احداث صنایع آب‌بر در آن نیز امکان ندارد، اما به‌دلیل موقعیت خاصی که در شاهراه ارتباطی پایتخت، خراسان رضوی و استان‌های جنوبی دارد باید از فرصت توسعه اقتصادی استفاده کند و توازن توسعه صنعتی و تأمین نیروی کار را پیاده کند.