چشم و چراغ زورخانه و محله

موضوع: پهلوانان دولاب
ویژگی: مروجان فرهنگ جوانمردی و دستگیری از نیازمندان

ورزش زورخانه‌ای در فرهنگ اهالی دولاب همواره جایگاه خاصی داشته و پهلوانان خوشنامی در این محله تاریخی می‌زیسته‌اند. حاج کاظم دولابی یکی از نخستین پهلوان‌های دولاب به شمار می‌رود که بارها با پهلوان‌های مشهور ایران مسابقه داده و بازوبند پهلوانی پایتخت را هم بر بازو بسته است.
پهلوان کاظم دولابی از عیاران دولاب بود که حد فاصل سال‌های 1310 تا 1320 از نامدارترین پهلوان‌های پایتخت به‌حساب می‌آمد و چندبار در مصاف با پهلوان‌های نامی ایران دستش به‌عنوان برنده بالا رفت. حاج کاظم در سال1319 برای بستن بازوبند پهلوانی ایران مقابل پهلوان سیدعلی حق‌شناس، ملقب به پهلوان سیدعلی رفت که نبرد 2ورزشکار در تاریخ ورزش باستانی ثبت شده است. پهلوان کاظم دولابی در آن مسابقه که قضاوتش برعهده سیدحسن رزاز بود، مغلوب شد و به این‌ترتیب بازوبند پهلوانی را به حریف واگذار کرد. حسین حاج ابوالقاسمی دولابی از اهالی قدیمی دولاب، درباره سلوک پهلوان کاظم دولابی می‌گوید: «آنطور که قدیمی‌ها روایت می‌کنند، مردم حاج کاظم را به واسطه نیرو و مهارتش در کشتی پهلوانی و از همه مهم‌تر به‌خاطر تلاش‌هایش برای دستگیری از بی‌بضاعتان و حل مشکلات مردم می‌شناختند.»
قدیمی‌های دولاب از محمود غلامی ملقب به «محمود پهلوون» به‌عنوان یکی دیگر از عیاران این محله نام می‌برند که دستی در کارهای خیر داشته و چشم و چراغ زورخانه قدیمی دولاب در ضلع شمال میدان سعیدی بوده است. حاج محسن پازوکی را هم باید از نسل آخر پهلوان‌های دولاب دانست. حاج ابوالقاسم‌ دولابی درباره سبک زندگی پهلوان پازوکی می‌گوید: «پهلوان محسن پازوکی که لقب محسن پهلوان را یدک می‌کشید پای ثابت مراسم عزاداری اهل‌بیت(ع) بود و در روزهای محرم، نخل تکیه چال را به دوش می‌کشید. او مثل همه پهلوان‌های نامی تهران دستگیر نیازمندان بود و از انجام کار خیر دریغ نمی‌کرد.»
پهلوان در فرهنگ عامه مردم تهران به عیارانی گفته می‌شد که نه برای تصاحب بازوبند پهلوانی که برای دستگیری از نیازمندان وارد گود زورخانه می‌شدند. با این تعاریف باید از حاج حسن قنبر هم که در همه زورخانه‌های کشور صاحب زنگ بود به‌عنوان یکی دیگر از پهلوان‌های دولاب نام برد. حاج حسن به‌عنوان پیشکسوت ورزش باستانی از احترام خاصی بین پهلوان‌های تهرانی برخوردار بود و به هر زورخانه‌ای می‌رفت به‌عنوان میاندار وارد گود می‌شد.