ایران در مسیر اینترنت کوانتومی

ساسان شادمان منفرد-روزنامه‌نگار

در دهه‌های اخیر و با وجود ارتباطات فراگیر جهانی، پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه علم، فناوری و آی‌تی به‌وجود آمده است. این ارتباطات که بیشتر از همیشه براساس انتقال داده‌ها از طریق شبکه‌های رایانه‌ای انجام می‌شود، نیاز به امنیت بالا دارد و صدالبته سرعت بیشتری را هم طلب می‌کند. در پاسخ به این نیازها، ایده ایجاد «اینترنت کوانتومی» مطرح شده است که می‌تواند به‌عنوان یک راه‌حل نوین و قدرتمند برای امنیت و انتقال اطلاعات با سرعت فوق‌العاده باشد.

پروژه پرچم‌دار
سیدمحمد کرباسی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات، در سخنانی به پروژه‌های پرچم‌دار این ستاد در سال گذشته اشاره کرد و گفت: «این پروژه‌های پرچم‌دار بر محصولات مورد نیاز گلوگاهی کشور تمرکز دارند. هدف از طرح این پروژه‌ها، حل مشکلات کشور در بحث فناوری است.» ازجمله پروژه‌های پرچم‌داری که کرباسی به آن اشاره کرد، «اینترنت کوانتومی» بود؛ موضوعی که چند سالی می‌شود، صحبت از آن در محافل مختلف آی‌تی کشور شکل گرفته است.

اصول اولیه
مهم‌ترین اصل «اینترنت کوانتومی» بر پایه پدیده‌ انتقال کوانتومی اطلاعات بنا شده است. در مقابل انتقال کلاسیک داده‌ها که براساس بیت‌های کلاسیک مبتنی بر صفر و یک است، اینترنت کوانتومی از حالت‌های کوانتومی مانند ابر و میله برای انتقال اطلاعات استفاده می‌کند. این روش ارتباطات، با امکاناتی مانند ارسال اطلاعات با سرعت نور و امنیت کامل در برابر حملات نظیر کشف و تغییر داده‌ها (eavesdropping) مواجه است.

فناوری‌های اساسی اینترنت کوانتومی
برای پیاده‌سازی «اینترنت کوانتومی»، فناوری‌های جدیدی نیاز است. این مهم شامل انواع مختلفی از کیوبیت‌ها، مخابرات کوانتومی و پروتکل‌های امنیتی کوانتومی می‌شود. به‌عنوان مثال، یکی از رویکردهای معمول برای ایجاد امنیت در اینترنت کوانتومی استفاده از پروتکل بیت کوانتومی (Quantum Key Distribution) است که براساس اصول مکانیک کوانتومی عمل می‌کند.

تلفیق با فناوری امروزی
با ادغام فناوری‌های کوانتومی با ارتباطات معمولی، ما می‌توانیم به زمانی برسیم که امنیت و سرعت داده‌ها دیگر به‌عنوان مانع جلوه نخواهند کرد.