خورشید در کاخ گلستان طلوع کرد
شمسالعماره یا عمارت خورشید شاخصترین بنای کاخ گلستان
از همان دور برج و بارویش پیداست و درست مقابلش صندلی گذاشتهاند و توریستی ژاپنی رویش نشسته و با لذت برج را نگاه میکند و منتظر نواختهشدن صدای ناقوس است که راس ساعت 12صدایش در تمام محوطه میپیچد. ساعتی 150ساله و یکی از معروفترین ساعتهای ایران که ملکه ویکتوریا سال ۱۲۵۲ آن را به ناصرالدینشاه قاجار اهدا کرد؛ ساعتی که مدتها خاموش بود و از فروردین 1400دوباره صدای آن به گوش میرسد. شمسالعماره، ساختمانی باشکوه است با حدود ۳۵ متر ارتفاع که هنر ناب معماری ایرانی را در سبک و سیاقی اروپایی برای نخستین بار به نمایش گذاشت و شد نخستین برج بلند تهران که ناصرالدین شاه از بالای آن کاخ گلستان را تماشا میکرد. علاوه بر آن، نخستین ساعت عمومی تهران، بر فراز عمارت شمسالعماره نصب شده و نخستین تلگراف نیز از همین عمارت مخابره شد. هر گوشه کاخ را که نگاه کنید شما را به سمت خودش میکشد حتی دیوارهای دورتا دور کاخ که پر است از کاشیکاریهای رنگارنگ که حدود ۷ هزار مترمربع کاشی در تکنیکهای مختلف دارد که مجبورتان میکند کنارشان عکس بگیرید. درواقع میتوان از کاخ گلستان بهعنوان موزه کاشی یاد کرد. کاشیکاریهای زیبای کاخ گلستان خودش به تنهایی یک جاذبه است و بیشتر آنها شخصیتهای افسانهای، پادشاهان و اساطیر ایران را به نمایش میگذارد و آنهایی که بهصورت برجسته کار شده، بسیار خاص هستند.
جغدهای شاهکش در ساعت
افسانه جالبی در مورد این ساعت وجود دارد. میگویند: «دو جغد نر و ماده بودند که در محفظه این ساعت لانه داشتند و شایع بود هر بار ظاهر شوند، سلطنت تغییر میکند و در موقع کشتهشدن ناصرالدینشاه، 3 روز از لانه بیرون آمده بودند که روز سوم شاه تیر خورده و تاج و تخت به مظفرالدین شاه میرسد. آنچه این شایعه را بر سر زبانها انداخت، بیرونآمدن و ظاهرشدن این دو جغد در روزهای ۱۶ تا ۱۹ شهریور ۱۳۲۰ بود. جغدها که بیرون آمدند مردم میگفتند خدا عاقبت پیداشدن جغدها را به خیر کند که متفقین به ایران حمله کردند، قحطی، کشتار و ناامنی همه جا را گرفت و شد آنچه قلم از بیان عاجز است.»
کاشیهای هفترنگ قصه هزار و یک شب
اگر اهل موزه و اشیای تاریخی هم نباشید قدم زدن در باغ کاشیها میتواند یک تجربه جدید باشد. آنقدر تنوع معماری همراه کاشیکاریهای جذاب در این کاخ وجود دارد که نمیشود ازآن دل کند و اگر عکاس حرفهای هم نباشید ناخودآگاه دستتان میرود سمت تلفن همراهتان تا عکس یا سلفی بگیرید.
7هزار مترمربع کاشیکاری در تکنیکهای مختلف مانند هفترنگ، معقلی، معرق، زرین فام و برجسته در یکی از بزرگترین سایتهای تاریخی دوره قاجار آن را به موزهای زیبا از کاشی تبدیل کرده است. درواقع این مجموعه بهترین سایت برای انجام مطالعات تطبیقی درحوزه کاشیهاست. یکی از ویژگیهای منحصر به فرد کاخ گلستان تنوع تکنیک و محتوای کاشیها در کنار هم است که تلفیقی از نقوش ایرانی و اروپایی در سبکی به نام شیوه اصفهانی را در دوره قاجار نشان میدهد. استفاده از برخی گرافیکهای رنگی خاص و نقوش منحصر به فرد که نمونه استفاده از این نقوش با رنگهایی که در کاشیهای کاخ گلستان وجود دارد با محتوایی که به نمایش میگذارد، در هیچ جا دیده نمیشود؛ بهخصوص کاشیکاریهایی که در عمارت شمسالعماره وجود دارد، به لحاظ محتوایی، رنگ و گرافیک بینظیرند. محتوای تمام کاشیهای کاخ گلستان با یکدیگر متفاوتند و در کمتر جایی چنین چیزی دیده شده. این محتوا از قصههای هزار و یک شب گرفته تا صف سلام ناصرالدین شاه و سایر قصص ایرانی را دربرمیگیرد.