شنبه‌راقرمز نکنید
دلایل مختلفی در تأیید تعطیلی پنجشنبه‌ها و منتفی‌شدن تعطیلی شنبه‌ها به‌عنوان دومین روز تعطیلی کشور وجود دارد
علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار
ابهام مجلس درباره تعطیلی شنبه‌ها یا پنجشنبه‌ها در حالی است که پیش از این رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس از موافقت اعضای این کمیسیون با تعطیلی پنجشنبه‌ها خبر داده بود؛ اکنون اما به‌نظر می‌رسد مخالفت اتاق بازرگانی با این تصمیم، بر ابهام‌ها در این زمینه افزوده‌است. درحالی‌که طی روزهای اخیر از مجلس خبر رسیده بود که کمیسیون اجتماعی با تعطیل‌شدن پنجشنبه‌ها موافق است، روز دوشنبه رئیس این کمیسیون در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد با توجه به‌نظر مخالف اتاق بازرگانی ایران، به‌عنوان متولی اصلی تجارت خارجی کشور با تعطیلی پنجشنبه‌ها، جمع‌بندی به هفته آینده و پس از ارائه جوابیه استعلام اتاق بازرگانی از نهادهای مختلف در این زمینه، موکول شده‌است. تصمیم‌گیری نهایی مجلس درباره تعطیلی شنبه‌ها یا پنجشنبه‌ها طی هفته آینده در شرایطی است که درصورت تصویب نهایی این موضوع در کمیسیون اجتماعی، گزارش مربوط به‌منظور طرح در نشست علنی، تقدیم هیأت‌رئیسه مجلس خواهد شد. در شرایطی که اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس و بخش قابل‌توجهی از کارشناسان تأکید دارند در تعطیل‌شدن پنجشنبه‌ها صرفا نباید ابعاد اقتصادی موضوع مورد توجه قرار گیرد، اتاق بازرگانی معتقد است چنانچه پنجشنبه‌ها تعطیل شود، درمجموع ۴روز تعطیلی با دنیا داریم که ممکن است سالانه چیزی حدود ۲۲میلیارد دلار در مناسبات اقتصادی کشور تأثیر منفی برجا بگذارد. درحالی‌که موافقان تعطیلی روز شنبه عمدتا «هماهنگ‌شدن با الگوی جهانی تعطیلات» و «تأثیر مثبت بر کسب‌وکارها» را به‌عنوان استدلال خود مطرح می‌کنند، موافقان تعطیل‌شدن روز پنجشنبه نیز دلایل متقنی برای این نظر خود دارند که در ادامه به بررسی جنبه‌های مختلف این موضوع می‌پردازیم.
سرنوشت کسب‌وکارهای خرد
درحالی‌که موافقان تعطیل شدن روز شنبه معتقدند این موضوع علاوه‌بر تأثیر مثبت بر کسب‌وکارها، هماهنگی جهانی مناسبی برای فعالان بخش خصوصی ایجاد می‌کند، در مقابل بخش قابل‌توجهی از کارشناسان اقتصادی بر این گمانند که با توجه به وضعیت نیمه‌تعطیل روز پنجشنبه، تعطیل‌شدن روز شنبه آسیب‌های جدی‌ای برای فعالان کسب‌وکارهای خرد به‌دنبال دارد. درچنین شرایطی تعطیل‌شدن روز شنبه، میزان دسترسی کسب‌وکارهای خرد به ساختارهای بروکراتیک را کاهش می‌دهد؛ معضلی که میان‌تعطیلی‌ها نیز بر اثرات مخرب آن می‌افزاید. درواقع افزایش میزان تعطیلات در کشور هزینه‌های تولید را به‌صورت قابل‌توجهی بالا خواهد برد.
قطع ارتباط تجاری ایران با جهان؟
موافقان تعطیل‌شدن روز شنبه مطرح می‌کنند که تعطیلی پنجشنبه‌ها به «قطع ارتباط تجاری ایران با جهان» می‌انجامد. این درحالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد چیزی حدود 85درصد ازتجارت خارجی ایران با 10کشور انجام می‌شود که بخش عمده‌ای از آنها کشورهای اسلامی هستند و بقیه کشورها سهم 15درصدی در تجارت خارجی ایران دارند. درچنین شرایطی طرح این موضوع که تعطیلی پنجشنبه‌ها به قطع ارتباط تجاری با جهان می‌انجامد، بیش‌از هر چیزی به‌مثابه گزاره‌ای برای همراه کردن افکارعمومی با تعطیلی شنبه‌هاست. مثال نقض این گزاره، تبادلات تجاری 1500میلیارد دلاری آمریکا و چین، آن‌هم درصورتی است که دوطرف به‌دلیل اختلاف زمانی موجود، هیچ روز و ساعت کاری اداری مشترکی ندارند.
فهم دینی از زمان
یکی از موضوع‌هایی که جای‌خالی آن در نظرات اقتصادمحور موافقان تعطیلی روز شنبه احساس می‌شود، فهم دینی از ارزش زمان و روزهاست. تأکید بر تعطیل‌نشدن روز پنجشنبه درحالی است که براساس تعالیم اسلامی، ارزش معنوی روزهای پنجشنبه و جمعه با هیچ‌یک از روزهای هفته قابل مقایسه نیست؛ چراکه این دو روز در ادبیات دینی ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برای تقویت ابعاد فرهنگی – دینی انسان برخوردار است. درچنین شرایطی کارشناسان مذهبی معتقدند خارج‌کردن فهم دینی از زمان و نشاندن فهم صرفا مادی و دنیایی، زمینه‌ساز از‌بین‌رفتن تأثیر معارف دینی از زندگی اجتماعی افراد جامعه خواهد شد.
نادیده گرفتن «تجارت مجازی»
یکی دیگر از مهم‌ترین گزاره‌هایی که ازسوی موافقان تعطیلی روز شنبه چندان جدی گرفته نمی‌شود، نقش کم‌نظیر «تجارت مجازی» در توسعه تعاملات جهانی فعالان اقتصادی است. درحالی‌که برخی عنوان می‌کنند تعطیل‌شدن روز شنبه در هماهنگی با تعطیلات هفتگی جهانی، زمینه‌ساز رشد تجارت جهانی ایران می‌شود، کارشناسان حوزه تجارت‌الکترونیک بر این گمانند که با مجازی‌شدن تجارت‌جهانی، دیگر تعطیلات تأثیر معناداری بر مبادلات و تجارت اقتصادی ندارند. نکته اینجاست که با گسترش ابزارها و پلتفرم‌های ارتباطات مجازی، گزاره پیشبرد تجارت‌جهانی با محوریت فرایندهای بروکراتیک در مسیر کم‌رنگ‌تر شدن درحال حرکت است و با توجه به این موضوع، نباید با تصمیم‌گیری‌هایی مانند «تعطیل‌کردن روز شنبه»، فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عمومی را تحت‌تأثیر قرار داد.
پروپاگاندای رسانه‌ای
تأکید ویژه بر اینکه «تعطیلات ما همانند دیگر نقاط جهان نیست»، یکی از گزاره‌های مهمی است که در لابه‌لای نظرات موافقان تعطیلی روز شنبه به‌صورت محسوسی به چشم می‌آید. این درحالی است که به‌نظر می‌رسد این گزاره بیش‌از آنکه بهره‌ای از واقعیت داشته باشد، بخشی از تکنیک «غیرطبیعی نشان دادن امور طبیعی» به‌حساب می‌آید. درچنین شرایطی کارشناسان حوزه رسانه معتقدند این موضوع بخشی از «جنگ شناختی» علیه ایران است که می‌کوشد با تأکید بر تمایزهاکه در نقاط مختلف جهان نیز به شکل‌های مختلف قابل مشاهده است، آنها را موضوع‌هایی کاملا «غیرطبیعی» جلوه دهد. دراین میان تأکید برخی بر تعطیلی شنبه در شرایطی است که در بسیاری از کشورهای جهان تعیین تعداد و ساماندهی تعطیلات، براساس منطق فرهنگی و اولویت‌های نظام سیاسی آن کشور مشخص می‌شود.
رونق گردشگری؛ شنبه‌ها یا پنجشنبه‌ها؟
یکی از استدلال‌هایی که همواره ازسوی موافقان تعطیلی روز شنبه مطرح می‌شود، تأثیر ویژه این موضوع بر رونق گردشگری است؛ در شرایطی که کارشناسان حوزه گردشگری معتقدند این تعطیلی پنجشنبه‌هاست که می‌تواند تأثیر محسوسی بر رشد اقتصاد گردشگری کشور داشته باشد. براین اساس هم هست که با توجه به تأثیر گسترده گزاره‌های اعتقادی، سنت‌ها، آیین‌ها، مناسک و انواع مراسم دینی – فرهنگی بر انجام سفرهای داخلی، تعطیل‌شدن روز پنجشنبه بیش‌از شنبه، می‌تواند بر رونق گردشگری داخلی در کشور تأثیرگذار باشد. دراین میان باید درنظر داشت که توجه محوری ایرانیان به موضوع‌هایی از قبیل «صله رحم» و «حفظ پیوندهای خانوادگی»، تأثیر ویژه‌ای بر انجام سفرهای داخلی در نقاط مختلف کشور دارد. درچنین شرایطی کارشناسان حوزه اقتصاد گردشگری معتقدند تعطیل شدن روز شنبه می‌تواند ظرفیت‌های گسترده‌ای را که حول‌محور تعطیلی پنجشنبه‌ها شکل گرفته از بین ببرد.
تعطیلی شنبه‌ها؛ مطالبه عمومی؟
برخی موافقان تعطیلی روز شنبه همواره تلاش کرده‌اند اینگونه القا کنند که تعطیل شدن این روز «مطالبه‌ای عمومی» است که زمینه‌ساز تغییرات مهمی در زندگی اقتصادی آحاد جامعه می‌شود. طرح چنین گزاره‌هایی درحالی است که بخش گسترده‌ای از دستگاه‌های دولتی و قشرهای اجتماعی ارتباط ویژه‌ای با اقتصاد بین‌المللی ندارند که ضرورت داشته باشد تعطیلات هفتگی با شاخص جهانی هماهنگ شود. درحالی‌که با درنظر گرفتن گزاره‌های مختلف، تعطیلی پنجشنبه‌ها می‌تواند مزیت‌های مهمی برای قشرهای مختلف جامعه ایجاد کند؛ برخی می‌کوشند خواسته‌ها و ایده‌های خود را به‌عنوان «مطالبه عمومی» جلوه دهند.
همه‌‌چیز در گرو ی‌یک روز تعطیلی است؟
«خطر حذف از تجارت جهانی» یکی از مهم‌ترین نکاتی است که طی روزهای اخیر به‌دفعات ازسوی برخی موافقان تعطیلی روز شنبه مطرح شده‌است؛ این درحالی است که به اذعان بسیاری از کارشناسان حوزه اقتصاد کلان، «انتقال کالا» و «انتقال پول» 2موضوع محوری در چرخه تجارت و بازرگانی کشور است که در هر دو، دولت نقش اساسی دارد و تعطیلات نقشی در بر زمین ماندن مبادلات ندارند. آمارها نشان می‌دهد از حدود 115میلیارد دلار ارزش صادرات سالانه ایران، حدود 60میلیارد دلار آن در حوزه «نفت» و «پتروشیمی» است که غالبا ازسوی دولت انجام می‌شود.
چرا موافقت با تعطیلی پنجشنبه‌ها؟
ایجاد وحدت رویه میان تعطیلی پنجشنبه‌ها در تهران و شهرستان‌ها
اهمیت تعطیلی پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها در تقویت مناسک دینی، سبک زندگی و فرهنگ اسلامی
تحکیم بنیاد خانواده و انجام بهتر مناسک دینی
ارج نهادن به سرمایه‌های انسانی و اجتماعی
در همینه زمینه :
