طرشت؛ مرکز فرهنگی دوران آل‌بویه
موضوع:مفاخر طرشت
ویژگی: خدمات علمی و فرهنگی
طرشت از دوران آل‌بویه یا حتی پیش‌تر از مراکز پرورش عالمان و اندیشمندان شیعه بود و در واقع یکی از نخستین مراکز بزرگ علمی کشور به‌دلیل زندگی بزرگانی چون شیخ عبدالله طرشتی، احمد درشتی و... بود.حتی روایت شده که خواجه نظام‌الملک، وزیر مقتدر سلجوقی و بنیانگذار مدارس نظامیه، با همه مشغله و مسئولیت‌های سنگین حکومتی که داشت، هر دو هفته یک‌بار از ری، راهی طرشت می‌شد تا از محضر درس بزرگان این دیار بهره‌مند شود.
بانی راه‌اندازی نخستین حوزه علمیه
«محمد بن احمد درشتی» از نخستین دانشمندان و محدثان طرشتی در قرن سوم هجری بود. این عالم اندیشمند تحصیلات اولیه خود را در طرشت به پایان رساند و برای تکمیل تحصیلاتش و بهره‌مندی از محضر درس شیخ صدوق راهی ری شد. او بعد از پایان تحصیلاتش به زادگاهش طرشت بازگشت و حوزه علمیه طرشت را برای تربیت عالمان شیعه راه انداخت و بسیاری از نامداران و دانشمندان علمی و دینی بزرگ کشور از همین حوزه علمیه معرفی شدند. این حوزه علمیه در حدود سه قرن مرکز علوم دینی در سرزمین ری و اطراف آن محسوب می‌شد و در همه‌جا سخن از دانشمندان و علمای طرشت بود.
استاد وزیر سلجوقیان
«جعفربن محمد بن احمد درشتی»، فرزند شیخ احمد، از دیگر عالمان معروف روستای طرشت بود. این عالم و دانشمند معروف، استاد خواجه نظام‌الملک، وزیر کاربلد و دانش‌دوست سلجوقیان هم بود.او مطالعه و تحصیل را فقط به علمای ری محدود نکرد و به نجف رفت.جعفر در آنجا از محضر معلمان بزرگی مانند شیخ مفید، شیخ مرتضی علم‌‌الهدی و سیدرضی استفاده کرد و در مجلس این استاد مطرح و گردآورنده نهج‌البلاغه شرکت کرد. علامه طرشتی بعد از پایان تحصیلاتش به زادگاهش طرشت و نزد پدرش شیخ احمد بازگشت و همراه پدرش به حوزه علمیه رونق بخشید. «الکفایه فی العبادات»، «یوم» و «لیله» و «الاعتقادات» از مهم‌ترین تألیفات این عالم ربانی است.
شاعر نازک‌خیال
«محمد قلی» از طایفه شاملوی روستای طرشت تهران با تخلص سلیم در قرن یازدهم از شاعران خوش‌آوازه بود. این شاعر نازک‌خیال تهرانی در دوران شاه‌جهان راهی هندوستان شد و دردربار این پادشاه به مقام و مرتبه بالایی رسید. بیشتر اشعارش به سبک هندی بود و بعد از صائب تبریزی و کلیم کاشانی، ید طولایی در سرودن شعر به سبک هندی و با مضامین بکر و تازه داشت.
سرگرد و آبادانی محله
در میان چهره‌ها و نامداران طرشتی، به‌ویژه در عصر معاصر، سرگرد «ملک‌محمد منوچهری» داماد طرشتی بود. این سرگرد خوش‌نام که بازنشسته سواره‌نظام بود، از روزی که داماد «میرزاعلی‌اکبر طرشتی» شد باعث و بانی کلی کار خیر ریز و درشت در روستای کن شد. به‌گفته غلامرضا حسینمردی، از اهالی قدیمی طرشت، راه‌سازی، راه‌اندازی تلفن عمومی و خانگی، حفر چاه برای آبیاری بهتر باغ‌ها، ساخت استخر، ایجاد صندوق قرض‌الحسنه و ... از کارهای همین سرگرد ملک‌محمدی بود.»
