به نام مطبوعات، به کام دخانیات

 یاشار پورمجید| اردبیل- خبرنگار:

هر کالایی حتی باکیفیت بالا بدون تبلیغ و عرضه اصولی، شانسی برای موفقیت در بازار ندارد و دکه‌های مطبوعاتی هم از این لحاظ یکی از مهم‌ترین بخش‌های چرخه کار مطبوعاتی هستند. بررسی وضعیت کیوسک‌های مطبوعاتی فعال در استان نشان می‌دهد که نحوه اداره و نظارت بر آخرین ایستگاه عرضه رسانه‌های مکتوب نیازمند ساماندهی جدی است. کیوسک‌های شهر که عنوان دکه مطبوعاتی را یدک می‌کشند و طبق قانون باید فقط روزنامه‌های سراسری و محلی را برای عرضه در اختیار داشته باشند، هم‌اکنون فرسنگ‌ها از رسالت اصلی خود دور شده‌اند و در اغلب آن‌ها هیچ نشانه‌ای از یک مکان برای عرضه مطبوعات به چشم نمی‌آید.  علاوه بر فروش گزینشی نشریات که به عقیده برخی دکه‌داران متاثر از فرهنگ مطالعاتی است، بسیاری از دکه‌های مطبوعاتی برای تامین اجاره‌بها و معیشت حداقلی، اقلام غیر‌فرهنگی از جمله مواد خوراکی، تنقلات و انواع سیگار را نیز به فروش می‌رسانند و تنها به صورت صوری در چرخه توزیع مطبوعات ایفای نقش می‌کنند، اما برخی دکه‌داران مطبوعاتی در شهر اردبیل حتی پا را فراتر گذاشته و در قلب مراکز پرتردد شهر، حاضر نیستند هیچ‌گونه نشریه‌ای را در کیوسک‌های خود عرضه کنند؛ کیوسک‌دارانی که از عنوان مطبوعاتی تنها برای بهره‌مندی از تخفیف‌های اجاره‌بها و عوارض استفاده می‌کنند. 


 نشریه نمی‌فروشم! 

مدیر مسئول یکی از نشریات محلی می‌گوید: وقتی به یکی از دکه‌دارانی که هیچ‌گونه نشریه‌ای در کیوسک خود عرضه نمی‌کند مراجعه کردم و چند نسخه از نشریه‌مان را به رایگان او دادم که در ویترین دکه قرار دهد و بفروشد، از پذیرش رایگان یا پولی نشریه خودداری کرد و گفت: مطبوعات محلی فروش چندانی ندارند و به دردسرش نمی‌ارزد. 
«غلامحسین آگاهی» در ادامه با انتقاد از ضعف نظارت‌ها بر عملکرد دکه‌های مطبوعاتی می‌پرسد: به فرض که فروش نشریات محلی کم و بسیار اندک باشد، چرا این قبیل دکه‌داران حداقل 5 روزنامه کثیرالانتشار سراسری یا مجله‌های مشهور خانوادگی را که مشتریان دائمی دارند، عرضه نمی‌کنند؟ 


فروش سیگار و پفک

«رضا موذنی» مدیر یکی از شرکت‌های توزیع‌کننده مطبوعات در اردبیل می‌گوید: سال‌هاست که دکه‌داران برای یکی کردن دخل و خرج خود غیر از اقلام مطبوعاتی به فروش انواع مواد خوراکی، سیگار و برخی اجناس دیگر می‌پردازند، اما اینکه دکه مطبوعاتی حاضر نیست نشریه‌ای بفروشد و تنها به محلی برای فروش سیگار و پفک تبدیل شده، به هیچ عنوان قابل توجیه نیست. 

 «اروج باغبان‌رحیمی» یکی از قدیمی‌ترین صاحبان کیوسک مطبوعاتی اردبیل، اهمیت به نمایش گذاشتن مطبوعات برای ترغیب مردم به خرید نشریات را یادآور می‌شود و می‌گوید: سال‌ها تجربه ثابت کرده است که یکی از اصلی‌ترین راه‌های جلب مشتری‌های جدید برای مطبوعات، تیترهای جذاب یا مهم است و دکه‌هایی که از قرار دادن مناسب مطبوعات در ویترین‌های خود خودداری می‌کنند، در واقع نشریات را از جذب مشتری‌های جدید احتمالی محروم می‌کنند. 

وی می‌افزاید: دیدن مردم که تیتر روزنامه‌ها را می‌خوانند و با خواندن آن چهره‌شان تغییرمی کند، برایم جالب است و این حالت‌شان را دوست دارم. بنابراین همیشه سعی می‌کنم نشریات را در حد توان در معرض دید مردم قرار دهم.   «علی جاهد» یکی از دکه‌داران اردبیل می‌گوید: به دلایلی مانند گرانی و پایین بودن مطالعه، وضعیت خرید روزنامه زیاد مساعد نیست و با افزایش قیمت نشریات تمایل مردم به خرید آن‌ها هم کمتر می‌شود. گسترش فضای مجازی هم بخش زیادی از اوقات فراغت مردم را به خود اختصاص داده است، اما به هر حال نشریات به ویژه روزنامه‌های باسابقه سراسری و بعضی مجله‌های خانوادگی همچنان متقاضیانی دارند.  جواد شاکری از کیوسک داران اظهار می کند: شبکه توزیع مطبوعات همچنان نیاز به حمایت دولت دارد. شرکت های بزرگ توزیع مطبوعات در پایتخت، چرخ اقتصادشان طوری می چرخد که حداقل بتوانند کارکنان خود را بیمه کنند، اما وقتی نوبت به توزیع کنندگان شهرستانی و دکه داران مطبوعاتی می رسد، درآمدها کمتر و نیاز به حمایت های دولت بیشتر می شود.

وی می افزاید: وضعیت توزیع کنندگان مطبوعات در اردبیل از حال و روز محل کارشان پیداست. بازاری سوخته و متروک در قلب محله ای قدیمی در اردبیل. اگر آنها وضعشان خوب بود، هرگز راضی به ادامه کار در «یانیخ چی بازار» محله زینال نبودند. پاساژی نیمه ویران که زیر زمین آن به زباله‌دانی تبدیل شده و سقف بالای سرش ریخته است و برخی غرفه هایش به انباری زغال و علوفه و یخچال کهنه و سایر ضایعات تبدیل شده است. وی ادامه می دهد: در شرایط فعلی چون مردم با گسترش شبکه های اجتماعی کمتر به مطبوعات علاقه نشان می دهند، دکه داران مجبور هستند با فروش تنقلات چرخ زندگی خود را بچرخانند.
علی سعید محمدی یکی دیگر از دکه داران نیز با اشاره به کمبود مشتری روزنامه ها و نشریات می گوید: معتقدم همچنان که خبرنگاران و مطبوعاتی ها نیاز به آموزش دارند، برای آخرین حلقه مطبوعات که فروش آنها است نیز باید دوره های آموزشی برگزار شود.

وی می افزاید: با برگزاری دوره هایی در رابطه با شناخت ارزش های خبری و فروشندگی موفق و آموزش نوع چینش مطبوعات در دکه ها، فرصت تیترخوانی بهتری را برای رهگذران و مشتریان دکه ها فراهم می کند تا هم فروش مطبوعات بهتر شود و هم اینکه درآمد دکه داران از این محل افزایش یابد.
 «تیمور حسین‌نژاد» عضو هیات مدیره خانه مطبوعات استان هم با بیان اینکه در کمتر از 10 درصد دکه‌های مطبوعاتی موجود در استان فروش مطبوعات به تنقلات اولویت دارد، معتقد است: اگر این دکه‌ها در اختیار مطبوعاتی‌ها قرار گیرد، دیگر شاهد آن نخواهیم بود که هر دکه تبدیل به سوپرمارکتی کوچک شود. 


تشدید نظارت‌ها

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی اردبیل با بیان اینکه بالغ بر 85 دکه مطبوعاتی در استان فعالیت می‌کند، می‌گوید: متاسفانه صورت‌مساله فروش مطبوعات در برخی دکه‌ها پاک شده است. 
«سیدناصر اسحاقی» با بیان اینکه اخیرا اتحادیه خواروبارفروشان با استناد به فروش انواع تنقلات در دکه‌های مطبوعاتی خواستار اخذ پروانه توسط دکه‌داران از این اتحادیه شده است، می‌گوید: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان به هیچ عنوان زیر بار صدور 2 پروانه برای دکه‌های مطبوعاتی نمی‌رود؛ نمی‌شود برای دکه‌های مطبوعاتی هم پروانه خواربارفروشی صادر شود و هم پروانه فروش مطبوعات! 
وی با تاکید بر اینکه صدور 2 پروانه برای یک محل کسب تداخل و بی‌نظمی به وجود می‌آورد و عرضه مطبوعات با عرضه انواع تنقلات سنخیت ندارد، تاکید می‌کند: درصدد هستیم مجوز دکه‌هایی را که مطبوعات عرضه نمی‌کنند لغو کنیم تا اگر شهرداری یا هر ارگان دیگری صلاح دانست این دکه‌ها با عناوین دیگر به کار خود ادامه دهند، به آن‌ها مجوز بدهند. نمی‌شود دکه‌ها به نام مطبوعات مجوز بگیرند، اما در عمل نشریه‌ای توزیع و عرضه نکنند. 
لوث شدن قانون و اصول حرفه‌ای در هر حوزه‌ای آسیب زاست و شاید بهتر آن باشد که به جای داشتن ده‌ها دکه مطبوعاتی غیرحرفه‌ای، تعداد کمتری دکه حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای در استان داشته باشیم تا هم خریداران نشریات و هم اتحادیه اصناف و شهرداری تکلیف خود را در قبال مینی‌مارکت‌هایی که خود را جای دکه‌های مطبوعاتی جا زده‌اند، بدانند.


حرمت مطبوعات را نگه می‌داریم

معاون خدمات شهری شهرداری اردبیل با یادآوری اینکه در قانون شهرداری فروش مواد خوراکی در دکه مطبوعاتی ممنوع است، می‌گوید: با وجود تذکرات پی در پی شهرداری برای خودداری از فروش مواد خوراکی در دکه‌ها طی سالیان گذشته این موضوع به عرف تبدیل شده است. 
«وحید لازمی‌زارع» می‌افزاید: شهرداری اردبیل در گذشته نیز بارها تصمیم گرفته با دکه‌دارانی که اقدام به سد معبر می‌کنند، برخورد و امتیاز آن‌ها را لغو کند اما به دلیل حمایت از مطبوعات به اخطار بسنده کرده است. اگر دکه‌های مستقر در خیابان‌ها و میادین، مطبوعات عرضه نکنند در واقع مفهوم وجودی خود را از دست می‌دهند.  لازمی‌زارع خاطرنشان می‌کند: مجوز فعالیت مطبوعاتی دکه‌های مطبوعاتی از طریق اداره ارشاد استان صادر می‌شود اما نظارت بر مکان و نحوه فعالیت به عهده شهرداری است.