چرا ایرانی‌ها به پزشک عمومی روی خوش نشان نمی‌دهند؟
پروانه بندپی ؛ روزنامه‌نگار
بیش از ۹۵هزار پزشک عمومی در کشور وجود دارد که تنها نیمی از آنها مشغول طبابت‌اند و بقیه یا طبابت نمی‌کنند یا به مشاغل دیگر رو آورده‌اند. این در حالی است که در همه کشورهای توسعه‌یافته پزشک عمومی جایگاه مهم و قابل‌توجهی دارد؛ اما در ایران پزشکان عمومی عمدتا مورد اقبال مردم نیستند و توجه غالب مردم به سمت پزشکان متخصص است. در کشورهای توسعه‌یافته «سیستم ارجاع» وجود دارد و اجرا می‌شود؛ یعنی بیمار قبل از مراجعه به متخصصِ هر رشته‌ای باید برای بیماری‌های مختلف نزد پزشک عمومی برود تا درصورت صلاحدید به پزشک متخصص ارجاع شود. در ایران اما با وجود اینکه کارشناسان و خود پزشکان سال‌هاست بر ضرورت اجرای سیستم ارجاع تاکید دارند، اما مردم برای هر بیماری، طبق تشخیص خود به پزشک متخصص مراجعه می‌کنند.
یک فرهنگ غلط
دکتر بابک پورقلیچ، پزشک عمومی و رئیس دفتر تهران انجمن پزشکان عمومی، درباره چرایی روی خوش نشان‌ندادن بیماران ایرانی به پزشکان عمومی به چند نکته مهم اشاره می‌کند و در توضیح بیشتر به همشهری می‌گوید: «پزشک عمومی در کشورهای دیگر جایگاه والایی دارد و مردم جایگاه او را قبول دارند؛ اما در ایران هیچ تعریفی درباره اینکه پزشک عمومی چه‌کاره است، نداریم.»
او ادامه می‌دهد: «در ایران به‌ویژه در شهرهای بزرگ اگر فردی بیمار شود، در بسیاری از موارد برای ویزیت نزد پزشک عمومی نمی‌رود و مستقیم به مطب متخصص و فوق‌تخصص مراجعه می‌کند. درحالی‌که طبق سیستم ارجاع، سطح اول مراجعه پزشک عمومی است و او باید تشخیص دهد مراجعه به متخصص نیاز است یا خیر؟»
به‌گفته رئیس دفتر تهران انجمن پزشکان عمومی، همین حالا هم در کشورهایی که سیستم پزشک خانواده دارند، بعضی از متخصصان ازجمله زنان، داخلی و کودکان به‌عنوان پزشک خانواده فعالیت می‌کنند و درآمد یک پزشک خانواده کمتر از یک متخصص داخلی یا متخصص کودکان نیست و در برخی کشورها حتی بیشتر است.
اما در ایران استقبال عمومی از پزشک عمومی صورت نمی‌گیرد و فکر می‌کنم دلیلش هم فرهنگی باشد. چون از ابتدا به مردم آموزش داده نشده است که با کوچک‌ترین عارضه‌ای فوری به پزشک متخصص مراجعه نکنند و اول نزد پزشک عمومی بروند. مردم حتی برای یک سرفه ساده هم ترجیح می‌دهند از فوق‌تخصص ریه یا آلرژی وقت ویزیت بگیرند. درحالی‌که با مراجعه به پزشک عمومی هم می‌توانند از مشکل خود مطلع شوند و هم مبلغ ویزیت کمتری پرداخت کنند.
عنوان پزشک عمومی را حذف می‌کنند
پورقلیچ با بیان اینکه پزشکان عمومی هم متوجه عدم‌استقبال مردم هستند، تاکید می‌کند: «این مساله باعث شده است که آنها روی تابلوی مطب‌شان عنوان پزشک عمومی را قید نکنند و از عناوینی مثل داخلی اطفال، داخلی پوست و مو، داخلی روماتیسم و... استفاده کنند. پزشکی که نمی‌تواند روی تابلوی مطبش اصطلاح پزشک عمومی را قید کند یا روزانه حداقل ۱۰بیمار برای ویزیت داشته باشد، طبیعی است که برای اداره زندگی و معیشت به سمت کارهای دیگر مثل ارائه خدمات زیبایی و بوتاکس یا خریدوفروش ملک برود.»
دانش پزشک عمومی ؛ هم اندازه پزشک متخصص پزشکان
اصرار و تاکید بر اجرای سیستم ارجاع دارند، اما بسیاری از مردم می‌گویند که با وجود مراجعه چندباره به پزشک عمومی نتایج مثبتی نگرفته‌اند و به همین دلیل اعتماد خود را از دست داده‌اند. به‌گفته این افراد، بیشتر پزشکان عمومی یا بسیار محافظه‌کارند و بیمار را به سمت آزمایش‌های متعدد ارجاع می‌دهند یا تشخیص درستی از عامل اصلی بروز بیماری ندارند. اما بیان چنین دلایلی از سوی برخی بیماران در حالی است که پزشکان عمومی هم تمام دوره‌هایی را که یک پزشک متخصص گذرانده است، پشت سر گذاشته‌اند و از نظر دانش پزشکی عمومی پایین‌تر از پزشک متخصص نیستند.
رئیس دفتر تهران انجمن پزشکان عمومی هم این مساله را تأیید می‌کند و می‌گوید: «پزشک عمومی به اندازه پزشک متخصص (به استثنای دوره تخصصی) درس خوانده است و دلیلی وجود ندارد که در کار خود ناتوان باشد. استقبال سرد از پزشکان عمومی تبعات ناخوشایندی به‌دنبال داشته است و دارد.» پورقلیچ با بیان اینکه دلیل استقبال‌نکردن جامعه ایرانی از پزشک عمومی بیش از هر چیزی، فرهنگی است، عنوان می‌کند: «با فرهنگسازی مناسب می‌توان برای پزشک عمومی در ذهن مردم جا باز کرد و آن را جا انداخت، درست مثل کشورهای دیگر. وقتی شما بر اجرای سیستم ارجاع اصرار و ممارست داشته باشید و هر مراجعه‌ای را قبول نکنید، مردم هم به‌تدریج یاد می‌گیرند که برای هر مشکلی نیاز نیست به متخصص مراجعه کنند. این فرهنگسازی در خیلی از موارد جواب داده است و در این مورد هم حتما جواب خواهد داد. مثل اصراری که بر الکترونیک‌شدن نسخه‌ها وجود داشت و اجرایی شد، و تا حد زیادی هم جواب داد. فقط لازم است دولت بر اجرای آن اصرار و استمرار داشته باشد و آن را کم‌اهمیت نشمارد.»
