5 سؤال مهم درباره فطریه

فطریه یکی از واجبات مالی است که باید با قصد قربت و با هدف کمک به فقرا پرداخت شود. هر مسلمانی بعد از یک‌ماه روزه‌داری در‌ ماه مبارک رمضان، در روز عید فطر مبلغی را به‌عنوان فطریه پرداخت می‌کند. در آستانه عید سعید فطر سراغ حجت‌الاسلام محمدحسین فلاح‌زاده، رئیس مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی حوزه علمیه قم، رئیس ستاد ترویج احکام دین و عضو بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری رفتیم تا پاسخ چند سؤال متداول در این زمینه را بگیریم.

چه کسانی باید فطریه بپردازند؟
کسانی که در شب عید فطر مکلف باشند و فقیر و نان‌خور دیگران نباشند باید زکات فطریه خود و افراد تحت تکفل را - ولو واجب‌النفقه هم نباشند - بپردازند. بچه‌ای که هنوز بالغ نشده است، زکات و نماز بر او واجب نیست، ولی زکات فطریه‌ او را باید سرپرستش بپردازد. کسی که فقیر است، زکات فطریه بر او واجب نیست، بلکه می‌تواند زکات فطریه دریافت و خرج کند؛ هر چند فرموده‌اند افراد ناتوان هم اگر مثلا خانواده5، 6 نفره هستند حداقل به اندازه یک صاع، زکات فطریه یک نفر را دست به‌دست کنند و در نهایت همان را بپردازند تا از این اجر و ثواب برخوردار شوند.

پرداخت زکات فطریه تا چه زمانی مهلت دارد؟
وقت پرداختن زکات فطریه از شب عید - یعنی از مغرب روز قبل از عید - تا ظهر روز عید است. زکات فطریه یک واجب عبادی است؛ یعنی افزون بر اینکه یک فریضه و واجب است، یک عبادت هم هست. پس آنچه می‌پردازیم باید به نیت زکات و به‌قصد قربت باشد. افراد در پرداخت فطریه تأخیر نداشته باشند؛ حتی فرموده‌اند احتیاط واجب آن است که قبل از نماز عید، زکات فطریه‌تان را بپردازید. برخی از خانواده‌ها و حتی مؤسسات و دفاتر که این مبالغ را جمع‌آوری می‌کنند ممکن است در رساندن این کمک به افراد نیازمند تأخیر داشته باشند که جایز نیست. در نخستین فرصت بهتر است این کمک‌ها را برسانند؛ به‌ویژه در شرایط اقتصادی کنونی جامعه و با وجود تورم و افزایش قیمت‌ها بهتر است وقفه در رساندن فطریه و کفاره نداشته باشیم تا به ضرر فقرا نشود.

فطریه مهمان بر‌عهده کیست؟
مهمان اگر در حدی باشد که نان‌خور به‌حساب بیاید زکات فطریه او بر عهده میزبان است؛ مثلا شب عید مهمان آمده و 5شب دیگر هم می‌خواهد بماند یا 5شب است که آمده و شب عید هم هست که عرفا می‌گویند که او نان‌خور میزبان است، اما اگر در این حد نباشد، مثلاً یک شب شما افطاری می‌دهید، افرادی را دعوت می‌کنید یا یک فردی به‌عنوان مهمان آمده است، او عرفا و معمولا نان‌خور به‌حساب نمی‌آید و زکات فطریه‌اش بر عهده خودش است؛ در ضمن اگر مهمان خودش بخواهد فطریه‌اش را بپردازد، ایرادی ندارد. سربازها و کسانی که در بیمارستان‌ها یا اداره‌ها و امثال آن شیفت کاری‌شان هست، اگر خرجشان با خودشان است، زکات فطریه‌شان هم با خودشان است و اگر دیگری خرجشان را می‌دهد، زکات فطریه بر عهده اوست. زکات فطریه کسی بر بیت‌المال واجب نیست.

آیا می‌توان فطریه را غیرحضوری پرداخت کرد؟
بله امکان پرداخت غیرحضوری فطریه و کفاره وجود دارد اما حتما نوع فطریه(عام یا سادات) یا کفاره روزه باید به اطلاع فرد یا مؤسسه‌ای که پرداخت می‌شود رسانده شود. البته اگر افراد از درگاه‌های دفاتر مراجع تقلید، کمیته امداد یا مراکز مورد اطمینان اقدام کنند گزینه‌های مربوط به تعیین نوع پرداخت پیش روی افراد است. افراد اگر فقیری را می‌شناسند که در دسترس نیست یا پول نقد ندارند می‌توانند به‌صورت اینترنتی به‌حساب آن فرد واریز کنند. حتی می‌توانند به کسی بسپارند تا از طرف او مبلغ فطریه را به‌حساب فقیر واریز کند.

حکم فطریه در سفر چیست؟
فرقی نمی‌کند فرد در شهر خود باشد یا سفر، احکام مربوط به فطریه جاری است و باید بدون تأخیر اقدام به پرداخت فطریه کنند.