سونامی موتورسواران در تهران

سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار

هر شبکه تلویزیونی را که تماشا می‌کنیم، دارد تبلیغ فروش ویژه‌ای برای این وسیله نقلیه می‌کند. تابلوهای شهری را قبضه کرده‌اند. حتی فروشگاه‌های بزرگ شهر که پیش از این به عرصه خوراک و پوشاک شهره بودند هم، بخش مخصوصی برای فروش این وسیله ایجاد کرده‌اند. این جدا از فروشگاه‌های تخصصی عرضه آنهاست که مثل قارچ در شهر روییده و پشت شیشه، مدل های رنگارنگش را عرضه می‌کنند. شهر، شهر موتورسیکلت‌هاست!
گرانی ماشین طی این سال‌ها از یک سو و تبلیغات دائم و رنگارنگ فروش موتور با شرایط ویژه و اقساطی باعث شده که گرایش مردم به‌ویژه نوجوانان و جوانان به خرید موتورسیکلت افزایش یابد؛ وسیله خطرناکی که طبق آمار و اعداد، اسباب جان باختن بسیاری از همین افراد است؛ رانندگانی که دائم لایی می‌کشند، چراغ قرمز را رد می‌کنند و با سرعت در معابر آزادراهی تردد دارند.
شمار موتورسیکلت‌های موجود در ایران عددی حدود 12میلیون دستگاه است که طبق آمار راهنمایی و رانندگی 4.3میلیون آن در تهران تردد دارند. این وسایل نقلیه که در اصل برای سفرهای کوتاه ساخته شده‌اند به‌علت سرعت بالا، سطح اتکای کم و آلودگی‌های متعددی که ایجاد کرده‌اند، مشکلات بسیاری برای شهرها به همراه دارند و شرایط عجیبی را رقم زده‌اند که در تهران شرایط عجیب‌تر هم می‌شود. از هر 3موتورسیکلت ایرانی یکی از آنها در تهران تردد دارد و یک موتورسیکلت به ازای هر دو تهرانی! عجیب‌تر اینکه 80درصد تردد موتورسیکلت‌های تهران در مناطق 11 و 12 رخ می‌دهد. تمرکز جمعیت اصلی موتورسواران تهرانی در معابر مرکزی شهر موجب شده بسیاری از حوادث رانندگی جرحی و فوتی نیز در این بخش از شهر رقم بخورد.

نقش 72درصدی در تصادفات
براساس آمار پلیس راهور تهران بزرگ، در۷۲درصد از تصادفات، موتورسوارانی که فوت شده‌اند، مقصر حادثه بوده‌اند. سرهنگ احسان مومنی، معاون عملیات پلیس راهور تهران بزرگ در این‌باره می‌گوید: موتورسیکلت یک وسیله نقلیه ارزان، سبک و دارای قدرت مانور بسیار بالاست که می‌تواند با سرعت زیاد هم حرکت کند. موتورسیکلت می‌توان هم برای تفریح و هیجان و هم برای کار و درآمد‌زایی به‌عنوان یک وسیله حمل‌ونقلی و رفت‌وآمدی استفاده کرد. روزبه‌روز هم بر تعداد استفاده‌کنندگان و دستگاه‌های موتورسیکلت افزوده می‌شود. به‌گفته معاون عملیات پلیس راهور تهران بزرگ، یکی از دغدغه‌های اصلی مسئولان، بحث تردد موتورسیکلت‌هاست و دلیل آن هم بی‌نظمی‌ها و تخلفاتی است که انجام می‌دهند. برخی از این موتورسواران با تخلفات خود باعث تصادف و حوادث رانندگی می‌شوند و این موضوعات از دغدغه‌های اصلی پلیس راهور تهران بزرگ است؛ چرا که جزو مطالبات به‌حق شهروندان نیز محسوب می‌شود که تقاضا دارند با تخلفات موتورسواران برخورد شود تا نظم بیشتری در سطح شهر حاکم شود. به‌گفته سرهنگ مومنی، ساماندهی و فرهنگسازی‌ برای موتورسواران جزو دغدغه‌های اصلی پلیس راهور تهران بزرگ است و این خواست و مطالبه شهروندان از پلیس است.

چاره چیست؟
در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا موضوع تردد وسایل خرد نظیر موتورسیکلت‌ سال‌ها پیش به راحتی حل شده و در تهران نیز اگر عزمی نزد مسئولان باشد، این مشکل حل شدنی ا‌ست. در پکن ترددها به جای موتورهای آلاینده و پرصدا با دوچرخه انجام می‌شود. در دهلی گاری‌های انسان‌بر رونق دارند و در کشورهای اروپای شرقی نظیر پراگ مناطق مرکزی شهر به‌طور کامل از تردد وسایل نقلیه موتوری خالی شده است و جای آن را شبکه ترامواهای برقی گرفته است. در چنین شرایطی علاوه بر دسترسی‌های ایجاد‌شده راحت، سریع و پاک، تمایلی به تهیه موتورسیکلت نیز وجود ندارد و این چرخه برد‌برد شکل گرفته است. از سویی فارغ از تجارب جهانی، طرح‌های ترافیکی که مانعی برای جابه‌جایی بار و افراد است، موجب شده میل به استفاده از موتورسیکلت افزایش یابد.

مکث
3گام برای رفع آشفتگی موتورسیکلت‌ها

سیدجعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران: تهران موتورسیکلت‌های بسیاری دارد و این موضوع به یک عارضه تبدیل شده است. اما اینکه گفته می‌شود 4.3میلیون دستگاه موتور در تهران تردد می‌کند همچنان محل بحث است، چراکه افراد بسیاری هستند که موتور تهیه و پلاک می‌کنند، اما به شهرهای دیگر می‌برند. در هر صورت باید گفت که بسیاری از موتورسیکلت‌سواران به سبب اینکه قانون را رعایت نمی‌کنند و نظام نظارتی ضعیفی بر آنها وجود دارد امروز به یک مسئله حاد برای شهر تهران تبدیل شده‌اند. در چنین شرایطی یافتن علل افزایش موتورسیکلت‌ها باید به‌دقت بررسی شود. در سال‌های اخیر تعدادشان بیشتر شده است. دلیل افزایش این وسایل از یک سو قیمت بالای خودرو است که خریدارها را به سمت موتورسیکلت می‌کشاند و دلیل دیگر ترافیک‌های سنگین شهر است و افراد با موتور می‌توانند سرعت تردد را افزایش دهند. دلیل دیگرش بیکاری و مشکلات سر راه اشتغال است که موتورسیکلت را به وسیله امرار معاش برخی افراد تبدیل کرده است. برخی نیز به این دلیل به سمت موتورسیکلت‌ می‌روند که این وسیله پایبند به هیچ قانون و مقرراتی نیست. همه این موارد باعث شده که انبوه موتورسوارها در تهران حضور داشته باشند. در چنین شرایطی با فقر ناوگان حمل ‌و نقل عمومی که طی سال‌های طولانی رها شده بود، نیز مواجهیم. برای هر کدام از مسائل راه‌حل‌هایی وجود دارد که شهرداری، شورای شهر، نیروی انتظامی و حتی نهادهای دولتی باید چاره‌ساز شوند. اما اگر بخش حمل و نقل عمومی بهبود پیدا کند، تعداد موتورسیکلت‌های تهران ریزش خواهد داشت. راهکار دیگر ایجاد ساختارهایی برای کار با موتورسیکلت‌ است. در حال حاضر کار آنها لجام‌گسیخته و کم‌انضباط است. اجرای دقیق قوانین و مقررات نیز بستر دیگری برای رفع مشکلات این عرصه است که می‌تواند تخلفات مربوط به موتورسیکلت‌ها را کاهش ‌دهد. اگر این 3عامل کنار هم قرار گیرند، افق بهتری برای وضع موجود متصور خواهیم بود.