پیام‌رسان‌های داخلی ماهانه میزبان 40 میلیون نفر است

ساسان شادمان‌منفرد- روزنامه‌نگار

یکی از وزارتخانه‌های پرمشغله در دولت سیزدهم، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده است. این وزارتخانه در سالی که گذشت چندین و چند طرح کوچک و بزرگ را در زیرمجموعه‌های خود پیش برد که 2مورد از مهم‌ترین آنها، پوشش فیبر نوری و پرتاب ماهواره‌های متعدد به فضا بوده است. عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگویی پاسخگوی پرسش‌های خبرنگار همشهری بود.

نظارت بر شرکت‌ها و اپراتورهای ارائه‌کننده خدمات اینترنت چگونه است؟ مشخصا بر گران‌فروشی نظارت وجود دارد، اما کم‌فروشی و کوتاهی در ارائه خدمات چگونه است؟
وزارت ارتباطات هم از طریق سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بر عملکرد اپراتورها نظارت دارد و هم خودش به شکل دوره‌ای و بعضا به شکل دائمی کیفیت شبکه و وضعیت اپراتورها را پایش می‌کند و هم اینکه به گزارش‌های مردمی از طریق سامانه195رسیدگی می‌کند. هرکدام از هموطنان عزیزمان چه نسبت به کیفیت شبکه و چه نسبت به قیمت، هر ملاحظه‌ای و هر شکایتی داشتند، می‌توانند با سامانه شبانه‌روزی و رایگان 195از هر جای کشور تماس بگیرند یا از طریق سایت195اقدام و شکایت خود را ثبت کنند. همکاران من حتما رسیدگی خواهند کرد. اگر هم حضور نداشته باشند، پیام‌شان ضبط می‌شود و بعدا حتما به آن رسیدگی خواهد شد. در مورد بحث نیم‌بها یا یک‌سوم‌بها شدن بعضی از پلتفرم‌ها باید بگویم که ما این را هم خودمان دنبال و نظارت می‌کنیم. براساس مصوبه‌ فعلی شورای‌عالی فضای مجازی ترافیک داخلی کشور باید نیم‌بها باشد؛ البته با تشریفاتی با کسب اجازه از کاربر می‌توانند به‌جای حق اشتراک، ترافیک تمام‌بها حساب کنند. پلتفرم‌هایی که حق اشتراک‌پذیرند مثل پلتفرم‌های پخش فیلم (وی‌او‌دی‌ها) که بعضا برای دیدن فیلم کاربران باید پول پرداخت کنند، می‌توانند درواقع با اپراتور توافق کنند؛ البته مشروط به اینکه سهامدار مشترک بین اپراتور و آن پلتفرم یا سکو وجود نداشته باشد. این شرایطی دارد، اما با شرایط خاصی چنین اتفاقی هم ممکن است بیفتد، اما در حالت کلی، ترافیک داخل کشور نیم‌بهاست و ترافیک پیام‌رسان‌ها هم یک سوم‌بها. البته با این اتفاقی که 2ماه پیش افتاد و افزایش تعرفه فقط در مورد ترافیک خارج کشور رخ داد، یعنی 34درصد، عملا این 50درصد هم تقریبا به 40درصد کاهش پیدا کرد. اگر در این مورد هم مردم عزیزمان شکایتی داشتند، می‌توانند با 195تماس بگیرند. الان تقریبا عموما رعایت می‌شود، به‌جز یکی، دو تا از پلتفرم‌های بزرگ که این موضوع در مورد آنها درحال پیگیری است؛ البته در بعضی از اپراتورها روی بعضی پلتفرم‌ها چنین اتفاقی را شاهد هستیم که تمام‌بها حساب می‌کنند؛ درحالی‌که طبق مصوبات باید نیم‌بها حساب شود یا حتی یک‌سوم‌بها که این موضوع را نیز دنبال می‌کنیم، ولی 195شبانه‌روزی آماده دریافت گزارش‌ها و شکایات مردم عزیزمان در حوزه‌ ارتباطات است.
آیا واقعا به‌دلیل وجود نمونه‌های مشابه خارجی، سایت‌هایی مانند یوتیوب و توییتر فیلتر هستند؟
بحث تصمیم‌گیری در مورد مسدودسازی یا رفع مسدودسازی با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیست. در عموم موارد، تصمیم‌گیری‌ها برعهده کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه است که دبیرخانه‌اش در دادستانی کل کشور قرارگرفته و 13عضو دارد. در هر صورت وزارت ارتباطات یک عضو از این 13عضو است؛ حتی دولت هم اکثریت ندارد و فقط 6عضو از اعضای این کارگروه به دولت اختصاص دارد. طبیعتا من در مورد تصمیم‌گیری، فلسفه و این قبیل مسائل، چون حوزه‌ کاری ما نیست، نمی‌توانم صحبت کنم، اما مثلا پلتفرمی مانند توییتر که نمونه‌ داخلی آن شاید یک سال، یک سال و نیم است که راه افتاده، به‌نظرم 15سال پیش یعنی سال88مسدود شده‌ است. من به‌عنوان وزیر ارتباطات، برنامه و راهبردم این است که ظرفیت‌های داخلی را آنقدر تقویت کنیم که بتوانند با نمونه‌های مشابه خارجی رقابت کنند و اعتقاد دارم که این توانمندی در کشور وجود دارد. می‌توانیم در خیلی از زمینه‌ها هم نیاز داخلی‌ و هم نیاز خارجی را برطرف کنیم. می‌توانیم نیاز مردم و کشور را از طریق جوانان، شرکت‌های دانش‌بنیان و سکوهای داخلی تامین کنیم و مخصوصا در یک سال، یک سال و نیم اخیر هم ظرفیت داخلی نشان داده‌ که این قابلیت وجوددارد؛ البته وزارت ارتباطات هم تمام‌قد از آنها حمایت می‌کند و تمام زیرساخت‌های لازم را برای‌شان فراهم کرده است. الحمدلله نشان دادند که می‌توانند پذیرای میلیون‌ها نفر، حتی ده‌ها میلیون نفر از مردم عزیزمان باشند. امروزه پلتفرم‌های داخلی‌مان، ماهانه میزبان بیش از 40میلیون نفر از مردم هستند و ما هم کمک و پیگیری می‌کنیم که روزانه ظرفیت آنها افزایش پیدا کند.
سال گذشته سال پرماهواره‌ای برای کشور بود. در سال1403وضعیت پرتاب‌ها، خصوصا ماهواره‌های مخابراتی و اینترنت اشیاء چگونه است؟
به تعبیر من سال1402درخشان‌ترین سال در تاریخ فضایی کشور بوده است. از سال 1387که ما ماهواره‌ امید را با ماهواره‌بر سفیر در مدار قرار دادیم تا 1400 کلا 13پرتاب فضایی داشتیم و در این 2سال و اندی 12پرتاب. فقط در سال 1402ما 6پرتاب داشته‌ایم. پرتاب‌ از این جهت مهم است که ثمره‌ کارهایی که دانشمندان‌مان در آزمایشگاه‌ها، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه فضایی و در جاهای مختلف انجام می‌دهند، موقعی مشخص می‌شود که این محموله به فضا برود و درست کار کند. ما تا وقتی که پرتابگرمان تثبیت نشده بود، چنین قابلیتی نداشتیم و درواقع نمی‌دانستیم که محموله‌های فضایی‌مان درست کار می‌کنند یا خیر. الان، برای ما مدارات لایه لئو تبدیل به یک آزمایشگاه شده است. ما می‌توانیم محموله‌های فضایی را با موفقیت بفرستیم و کار دانشمندان را تست کنیم. این افتخار بسیار بزرگی است که ما تقریبا در نزدیکی تثبیت لایه لئو هستیم. ان‌شاء‌الله چند پرتاب دیگر هم انجام دهیم، می‌توانیم بگوییم که ماهواره‌های کشورهای دیگر را نیز با خیال راحت پرتاب می‌کنیم. البته الان تا مثلا 100کیلو، 200کیلو را ما می‌توانیم در مدارات تا 500، 600کیلومتری از سطح زمین قرار دهیم. برنامه‌ این است که امسال هم وزن را بیشتر کنیم و هم به مدارات بالاتر دست یابیم. سال1402به 750کیلومتری هم رفتیم و به مدار بیضوی 450هزار و هزار و110کیلومتری دست پیدا کردیم. ان‌شاءالله لایه‌ لئو که بین 500تا 2هزار کیلومتر است را بتوانیم امسال با پرتاب‌های متعدد تثبیت و بعد حرکت کنیم به سمت لایه ژئو. ان‌شاءالله امسال سال پر پرتابی را خواهیم داشت. برای حوزه‌ اینترنت اشیاء هم ما بزرگ‌ترین قرارداد بخش خصوصی در تاریخ فضایی کشور را با یک کنسرسیوم منعقد کردیم که بتوانند یک منظومه از ماهواره‌ها را برای ما بسازند که این مهم را هم‌اکنون شروع کرده‌اند. نخستین نمونه‌ها امسال آماده می‌شود و تلاش این است که به پرتاب هم برسد که بتوانیم منظومه‌ای از ماهواره‌های مخابراتی برای کارکرد اینترنت اشیاء را بر فراز کشور عزیزمان، داشته باشیم. درحال ساخت بزرگ‌ترین پایگاه پرتاب فضایی کشور هستیم که در همین دولت آغاز شد و ان‌شاءالله در همین دولت، فاز اول آن افتتاح خواهد شد و نخستین پرتاب‌ها را از آنجا انجام خواهیم داد. ده‌ها ماهواره در دست ساخت است؛ ازجمله ماهواره‌هایی که عرض کردم؛ فکر می‌کنم 16ماهواره برای منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی و کارهای متعدد فضایی در دست اجراست. همچنین بعد از 10سال، زیست در فضا را در سال1402احیا کردیم و  امسال هم تلاش می‌کنیم که یک پرتاب زیرمداری دیگر داشته باشیم که بتوانیم در 5سال آینده موجود زنده به فضا پرتاب کنیم و حتی بحث اعزام فضانورد را هم داشته باشیم.
درباره فیبر نوری در تهران بفرماییدو اینکه کار چقدر جلو رفته است.
پروژه فیبرنوری منازل و کسب‌وکارها درحال حاضر در کل کشور 35درصد پیشرفت داشته است. ما در پایان سال1401، حدود 2.5میلیون پوشش داشتیم، اما اکنون 7میلیون را رد کرده‌ایم، اما در مورد استان تهران هم باید بگویم که ما کار شهرهای استان تهران را آغاز کردیم؛ یعنی شهرهای خارج از کلانشهر تهران. الان هم پیشرفت خوبی داشته‌ایم. بعضی از شهرها کارشان تقریبا تمام شده، بعضی‌ها در میانه راه هستند و بعضی‌ها نیز هنوز شروع نشده است. جلسه‌ای در پایان سال گذشته با استاندار محترم استان تهران و معاون محترم‌شان داشتیم و همه‌ اپراتورهایی که در استان تهران هستند را جمع کردیم. قرار ما با آقای استاندار این شد که ایشان زحمت بکشند، هماهنگی‌هایی با مدیریت شهری شهرها انجام بدهند و هر مشکلی بود، ایشان برطرف کنند و قول ما نیز این شد که اپراتورها تمام‌قد پای کار بیایند که ان‌شاءالله بتوانیم در نیمه‌ اول سال1403کار شهرستان‌های استان تهران را به پایان برسانیم. اگر این همدلی و همراهی باشد، از سمت ما مانعی نیست و می‌توانیم کار پوشش فیبر نوری شهرهای استان تهران را تا هفته‌ دولت آینده تمام کنیم. در مورد شهر تهران باید گفت که همین الان بیش از یک‌میلیون خانوار تحت پوشش هستند؛ هم کارهایی که در گذشته صورت گرفته و هم کارهایی که در این مدت انجام شده است، اما اینکه به‌شکل سازمان‌یافته یک کار منسجمی صورت بگیرد که پوشش شهر تهران کامل شود، درحال رایزنی با شهرداری تهران و شهردار محترم، آقای دکتر زاکانی هستیم تا بتوانیم یک مدلی را برای تهران شکل دهیم که پوشش تهران را کامل کنیم.
چه زمانی اینترنت 5G در کشور فراگیر می‌شود؟
یکی از اولویت‌ها و برنامه‌های ما توسعه نسل پنجم است. منتهی موانعی سر راه این کار وجود دارد. یک مانع اصلی، بحث فیبر نوری است؛ حتی اگر 4G با حداکثر سرعتی که به شما اجازه می‌دهد در اختیار کاربران قرار بگیرد، حتما باید بی‌تی‌اس‌تان از طریق فیبر نوری به شبکه متصل شده باشد. در مورد 5G نیز این موضوع صدق می‌کند. چندی پیش بود که 2سایت نسل پنجم از 2اپراتور را در یک استان افتتاح کردیم؛ یکی سرعتش مثلا نزدیک به 200، 300و یکی دیگر، هزار مگابیت بر ثانیه بود. اولی به‌شکل بی‌سیم به شبکه‌ انتقال کشور متصل بود و دیگری از طریق فیبر نوری؛ این یک مانع بود. مانع دوم، بحث تحریم است که به هر حال تجهیزات نسل پنجم را به‌سختی می‌شود تهیه کرد. در هر صورت دوستان در حال تدبیر هستند. ما حتی بومی‌سازی را هم در دستور کار قرار داده‌ایم که کار بسیار سختی است. موضوع سوم، بحث سرمایه‌گذاری است که با این درآمد و هزینه‌هایی که اپراتورها دارند، طبیعتا سرمایه‌گذاری در نسل پنجم که سرمایه بسیار زیادی را می‌طلبد، دشوار است. نسل پنجم به این شکل است که باید تعداد بی‌تی‌اس‌ها نسبت به نسل چهارم بسیار افزایش پیدا کند.

توسعه شبکه 5G
یکی از اهداف‌ ما در رابطه با این افزایش تعرفه‌ که سال گذشته اتفاق افتاد که پایین‌تر از تورم بود و بعد از 6، 5سال که افزایشی نداشت، رخ داد، این بود که منابع لازم را به‌منظور توسعه برای اپراتورها فراهم کنیم و همین کار را هم کردیم؛ یعنی تعهد گرفتیم از اپراتورها که تمام منابع حاصل از این افزایش را صرف توسعه شبکه کنند. بخشی از این منابع را هم تعهد گرفتیم که با منابع خودشان و با منابعی که از بانک‌ها می‌گیرند، اهرم کرده و صرف توسعه نسل پنجم کنند که طبق توافقاتی که صورت‌ گرفته و تا آخر سال 1403، شبکه 5G باید 10درصد در کشور توسعه پیدا کند، الان حدود 4، 3درصد است. مانع بعدی بحث فرکانس است. فرکانس احتیاج دارند. ما 4، 3باند فرکانسی داریم که به‌طور مشخص به آن «گلدن فرکانس» یا فرکانس طلایی برای 5G گفته می‌شود. یکی از آنها فرکانس 3600تا 3800است که ما مقدمات واگذاری به اپراتورها را فراهم کرده‌ایم. ان‌شاءالله اوایل سال‌جاری مزایده‌اش برگزار می‌شود و این فرکانس در اختیارشان قرار می‌گیرد. موارد اجرایی کوچکی نیز وجود دارد که برطرف می‌شود.

مکث
مسئله‌ نیروی انسانی را حل می‌کنیم
زارع پور: ما کار بزرگی را در دستور کار قرار دادیم، چون می‌دانید که یکی از چالش‌های جدی ما در حوزه اقتصادی بحث نیروی انسانی است. ما به نیروی انسانی ماهر در این حوزه به‌شدت نیاز داریم و در برنامه‌ هفتم توسعه ، بندی را برای دولت تکلیف کردیم که سالانه 100هزار نفر را در این حوزه، آموزش بدهیم و تربیت کنیم و برای آمادگی از ابتدای سال1403، این کار را شروع می‌کنیم. پارسال یک پروژه‌ بزرگ تعریف کردیم که بتوانیم 50هزار نفر را آموزش دهیم. اکنون کار را در 6 ، 5 استان حتی در استان‌های محرومی مثل چهارمحال‌بختیاری شروع کرده‌ایم؛ آموزش برنامه‌نویسی به بچه‌های دبیرستانی. شکر خدا بازخوردهای خوبی هم داشته‌ایم؛ چون کاری که ما درحال انجامش هستیم، توانمندسازی خود معلمان هم هست؛ یعنی ما با آموزش‌های روز، توانمندی‌های معلمان حوزه فناوری را که در دبیرستان‌ها هستند افزایش می‌دهیم که وقتی سر کلاس می‌روند، بتوانند خوب مفاهیم را به بچه‌ها منتقل کنند. تا الان که خدمت شما هستم بیش از 30هزار نفر آموزش دیده‌اند و در حال آموزش هستند و این موضوع ادامه دارد. در پایان گواهینامه به آنها داده می‌شود و استعدادهای این حوزه که شناسایی می‌شوند، مسیر خودشان را پیدا می‌کنند که در تحصیلات تکمیلی بتوانند به نیروهای ماهر و تحصیلکرده در حوزه اقتصادی تبدیل شوند که به‌نظر من می‌توانیم به شکل ریشه‌ای مسئله‌ نیروی انسانی را حل کنیم.