یادگار نوه فتحعلیشاه
خانه عینالدوله
قدمت: دوره پهلوی اول
نشانی: میدان هروی، خیابان وفامنش، خیابان جمالی
کاربریفعلی: نگارخانه برگ
در روزگاری که مساحت تهران به حصار ناصری محدود میشد، عبدالمجید میرزا، معروف به عینالدوله که صدراعظم مظفرالدین شاه و احمد شاه و نوه فتحعلیشاه بود، عمارتی در مبارکآباد و خارج از حصار ناصری ساخت؛ عمارتی که بعدها به عمارت عینالدوله معروف شد و در اواخر دوره قاجار با 12هزار مترمربع مساحت و 800متر زیربنا شکل گرفت و بعد از آن به محل اقامت ییلاقی عینالدوله تبدیل شد. عینالدوله در سه دوره حساس تاریخی ازجمله دوره مشروطه، وزیر و صدر اعظم مستبد قاجار و مخالف سرسخت مشروطه بود و بعد از سقوط سلسله قاجار و روی کارآمدن رضا شاه از عرصه سیاست محو شد. او که از مخالفان سرسخت مشروطیت بود، بعد از کنار رفتن از دنیای سیاست بهطور کامل ورشکسته شد و عمارت باشکوهش را به « رضا هروی» ملقب به «بصیرالدوله» فروخت. بصیرالدوله تغییراتی اساسی در این عمارت ایجاد کرد اما بعد از مرگش این عمارت به فرزندانش رسید و این تغییرات ناتمام ماند.
در دوره مالکیت بصیرالدوله، تزییناتی مثل نقاشی دیواری، گچبری، آینهکاری و قاببندیهای زینتی به این عمارت اضافه شد. در و پنجرههای چوبی عمارت که با هنر گرهچینی و با بهکاربردن شیشههای رنگی بین دیوارهای عمارت جا گرفتهاند، زیبایی این مکان را دوچندان کرده است. ستونهای بلندی که در ورودی عمارت به چشم میخورد تنها بخشی است که دست نخورده باقی مانده و یادگار 80سال قبل است.
عمارت زیبای عینالدوله بعد از مرگ بصیرالدوله، مدتها متروکه ماند تا اینکه شیرین هروی، نوه بصیرالدوله سال 1386آن را به شهرداری تهران واگذار کرد. سازمان زیباسازی شهرداری تهران سال 1387اقدام به تعریف محیطی تحت عنوان نگارخانه در داخل عمارت کرد. نام این نگارخانه«برگ» است و به نمایش آثار هنری اختصاص دارد. نگارخانه برگ هماکنون یکی از جاذبههای گردشگری تهران و معتبرترین و باسابقهترین نگارخانه ایران بهحساب میآید.
در برخی منابع مکتوب تاریخی از عمارت عینالدوله بهعنوان محل برگزاری کنفرانس مشهور تهران یادشده درحالیکه رهبران آمریکا، انگلیس و شوروی در جریان جنگ جهانی دوم در سفارت شوروی در تهران گرد هم جمع شدند. عکس تاریخی چرچیل، روزولت و استالین در این مکان گرفته شد اما برخی منابع به اشتباه مدعی شدهاند که این عکس در ایوان شمالی عمارت عینالدوله گرفته شد.