همتایان خارجی هما
اسطوره‌ها به پرواز درمی‌آیند
سیدسروش طباطبایی‌پور
این روزها خبر پرواز «همای سعادت» در آسمان طالقان استان البرز، حسابی در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شده و نام پرندگان اسطوره‌ای را بر سر زبان‌ها انداخته‌است. البته برخی از این پرندگان، تنها در افسانه‌ها گیر کرده‌اند، اما بعضی از آنها مثل هما، بال‌شان را در دنیای واقعی هم گشوده‌اند و جلوی چشم ما چرخ می‌زنند. اما کدام اسطوره‌های بالدار ایرانی، شبیه پرندگان باستانی جهانی‌اند؟در اینجا قصه برخی از این پرندگان جهانی را با هم مرور می‌کنیم.
گارودا، افسانه‌های هندو-بودایی: گارودا (Garuda) در اسطوره‌ها، پادشاه پرندگان است و سریع‌تر از باد. این پرنده، با سر، بال، چنگال و منقاری عقاب‌مانند و اندامی انسانی، با تاجی بر سر، حیات یافت و در میان کشورهایی مثل هند، اندونزی و تایلند محترم است. گارودا نماد الفاظ سحرآمیز است و اگر کسی بر بال تیزروی این موجود عظیم قرار گیرد، کائنات را با سرعتی برق‌آسا طی می‌کند. این اسطوره، دشمن مارهاست و آنها را می‌بلعد و شبیه عنقای ایرانی است.
فنگ هوانگ، اسطوره چینی: فنگ هوانگ (Fenghuang) همان سیمرغ خودمان است؛ اما از نوع چینی‌اش! برخی معتقدند این پرنده سرخ‌رنگ است و بعضی می‌گویند رنگارنگ است مثل ققنوس! جنس این اسطوره، آتشین است و نماد تابستان و خشکسالی به‌حساب می‌آید. براساس روایات چینی، این پرنده بلند بالا، کمتر در سطح زمین پرواز می‌کند و هر وقت این اتفاق بیفتد، دیگر پرندگان دور آن جمع می‌شوند. در نقاشی‌های به‌جا مانده از این اسطوره، منقاری خمیده و پنجه‌ای بلند و تیز دیده می‌شود که به کشاورزان در مزارع خشک جنوب، یاری می‌رساند.
گامایون، پرنده افسانه‌ای روسی: گامایون (Gamayun) اسطوره پیشگویی است، پرنده‌ای با صورتی زنانه که پیام خدایان را می‌آورد و با خواندن آوازهایی، آینده مردمانی را پیشگویی می‌کند که می‌توانند صدای او را بشنوند. برخی معتقدند این پرنده، همان همای سعادت خودمان است و نشانه شانس و قدرت است.
گریفین، اسطوره مصری: گریفین (Griffin) هم بسیار شبیه شیردال خودمان است؛ همان اسطوره‌ای که سری عقاب‌مانند و تنی شیرگون و گوشی چون اسب دارد و شبیه چنین موجودی را می‌توان در سرستون‌های تخت‌جمشید پیدا کرد. درباره این موجود افسانه‌ای هم داستان‌های فراوانی وجود دارد. جالب‌ترین آن، وقتی است که می‌گویند بر دروازه شهر «تبس» در مصر باستان می‌نشست و از رهگذران ضرب‌المثل می‌پرسید. هخامنشیان آن را نگهبانی در برابر شیطان، جادو و دروغ می‌دانستند.
در همینه زمینه :
