استارتاپ
مجتمع‌هایی برای تولید استارتاپ
کارخانه‌های استارتاپ و شتابدهندهها؛ دو عضو کلیدی اکوسیستم استارتاپی چطور کار می‌کنند و چرا مهم هستند؟
اشکان خسروپور | خبرنگار:
استارتاپ‌ها شرکت‌های کوچکی هــــستند با سرمایه‌هایی اندک. تکیه‌گاه اصلی‌شان برای کسب درآمد، خلاقیت‌شان است و راه تازه‌ای که برای حل یک مشکل یا ساده‌کردن روش زندگی ارائه داده‌اند. برای رونق‌دادن به کسب و کارشان هم شیوه‌های متفاوتی دارند که با کسب‌وکارهای سنتی و بازاری تفاوت‌های چشمگیر دارند. نیازهایشان متفاوت است و برای شروع کار، به جای وام و کمک‌های شبیه آن به سرمایه‌گذارها و شتابدهنده‌هایی نیاز دارند که در سود و زیان با آنها شریک شوند. محل کارشان هم متفاوت است. استارتاپ‌ها در محل‌هایی که عموما به نام‌های کارخانه یا ایستگاه شناخته می‌شوند و تسهیلات مورد نیازشان را فراهم می‌کنند، ساکن شده و کارشان را آغاز می‌کنند. کارخانه‌های تولید استارتاپ این روزها در تمام دنیا در حال احداث هستند و رقابت جدی برای تجهیز آنها در جریان است چون استارتاپ‌ها در چنین مکان‌هایی‌زاده می‌شوند. شهردار تهران روز گذشته از چند شتابدهنده و یک کارخانه تولید استارتاپ در پایتخت بازدید کرد. این مراکز چطور کار می‌کنند و چه تأثیری در بهبود اکوسیستم استارتاپی ایران دارند؟
کارخانه استارتاپی به چه معناست؟
نام‌های متفاوتی دارند اما عموما به مجتمع‌هایی که برای اسکان و خدمات‌رسانی به استارتاپ‌ها تاسیس می‌شود، کارخانه می‌گویند. در این فضا خدمات اولیه‌ای که نیاز دارد، ارائه شده و مبلغ اندکی به همین‌خاطر از آنها دریافت می‌شود. امکانات پایه شامل فضای کار اشتراکی و مربی‌های باتجربه این حوزه است. در چنین فضایی، استارتاپ‌ها می‌توانند مشکلات‌شان را با بقیه هم‌صنف‌هایشان در میان گذاشته، زودتر راه‌حل پیدا کنند. مربی یا «منتور»ها نیز افراد باسابقه و توانمندی هستند که بازار را می‌شناسند و می‌توانند به استارتاپ‌ها برای حضور در بازار و شناخت آن کمک کنند.
آنچه مجتمع‌های استارتاپی را از هم متمایز می‌کند، قدرت‌شان در ارتباط گرفتن با شرکت‌های بزرگ است. این شرکت‌ها می‌توانند در بخش‌های مختلف موردنیاز کسب‌وکارهای نوپا، از سرمایه‌گذاری‌های خرد گرفته تا شتابدهی و در نهایت، حضور گسترده در بازار به استارتاپ‌ها کمک کنند.
شریک‌های وفادار
برخلاف مشوق‌های سنتی که با وام‌های کم‌سود یا بلاعوض سعی می‌کرد کسب‌وکارها را تقویت کند، در سیستم استارتاپی، سرمایه‌گذارها و شرکت‌ها در دوره‌های مختلف سرمایه‌گذاری (مرحله بذری، شتابدهی و...) با استارتاپ‌ها شریک می‌شوند و سود و زیان‌شان به هم گره می‌خورد. در چنین شرایطی، طرف دوم که قدرت بیشتری هم دارد، به جز پول، امکانات جدیدی در اختیار استارتاپ می‌گذارد تا پیشرفت کند. نتیجه نهایی این‌که، هر دو طرف خودشان را بالا می‌کشند.
«سیلیکون ولی» کنار می‌رود
واقعیت این است که سیلیکون‌ولی آمریکا که زمانی قطب اصلی دنیای استارتاپ‌ها بود، در حال فراموش شدن است. رقبای تازه‌ای که به بازار آمده‌اند، شرایط بهتری را برای استارتاپ‌ها فراهم کرده‌اند که کاهش هزینه استفاده از خدمات و زندگی نسبت به سیلیکون‌ولی بسیار پایین‌تر است. یکی از بهترین نمونه‌ها در این زمینه، «استیشن‌اف» پاریس است که در جشن یک‌سالگی‌اش اعلام کرد: بیشترین تعداد استارتاپ‌های ثبت‌شده‌شان از آمریکا هستند. چین نیز جزو رتبه‌های بعدی است.
شتابدهندهها
سرمایه‌گذاری جسورانه به جای وام
در مرحله کشت که آغاز فعالیت استارتاپ‌هاست، مراکزی با نام شتابدهندهها روی ایده‌های آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند. اینها چند نمونه از شتابدهنده‌های ایرانی هستند.
مرکز نوآوری‌های دانشگاه شریف
اینجا بیشتر روی استارتاپ‌هایی تمرکز دارد که در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند. زمینه‌های کاری مثل ذخیره‌سازی داده‌های حجیم، زیرساخت‌های ابری، امنیت نرم‌افزار و سخت‌افزار، اینترنت اشیاء، سلامت الکترونیک و... در این کارخانه مورد استقبال سرمایه‌گذارها قرار می‌گیرد. رویدادها و برنامه‌های ویژه‌ای نیز صرفا برای همین گروه برگزار می‌شود.
پرسیس‌ژن‌پار
این شتابدهنده صرفا روی پروژه‌های زیست‌فناوری(دارو و تجهیزات) و طب بازساختی (سلول‌های بنیادی) فعالیت می‌کند. طرح‌هایی که اولویت ملی دارند، صرفه‌جویی ارزی داشته و مشابه تولید داخل نداشته باشد، در این شتابدهنده پذیرفته شده و سرمایه‌گذاری روی آن صورت می‌گیرد.
کارخانه‌های نوآوری
همه چیز برای رشد
برای رشد و فعالیت استارتاپ‌ها به کارخانه‌های نوآوری نیاز است که تسهیلات ویژه‌ای را برای آنها فراهم کنند.
کارخانه نوآوری ایران
استارتاپ‌هایی که در زمینه‌های متنوعی کار می‌کنند، در اینجا محل کار اشتراکی دریافت می‌کنند، زیرنظر مربی ها(منتورها)کارشان را جلو می‌برند و می‌توانند با چند سرمایه‌گذار ارتباط بگیرند. برنامه‌های مختلفی هم در اینجا برگزار می‌شود که امکان شرکت در آنها برای صاحبان استارتاپ‌ها فراهم است.
استیشن اف فرانسه
بزرگترین مجتمع استارتاپی جهان در شهر پاریس فرانسه قرار گرفته و جمعیت زیادی از استارتاپ‌های جهان در آن جای گرفته‌اند. قرار است در این شهرک کوچک استارتاپی به جز نیازهای پایه مثل فضای کار اشتراکی، مربی، شتابدهنده و... تمام نیازهای مدیران و کارکنان استارتاپ‌ها برای زندگی و تفریح نیز در همین‌جا فراهم شود. نخستین مجتمع مسکونی اشتراک استارتاپ‌ها پروژه بعدی ایستگاه اف است. استارتاپ‌های آمریکایی بیشترین استقبال را از این مرکز فرانسوی داشته‌اند چون، هزینه کار و زندگی در آن پایین‌تر و امکاناتش به‌مراتب بیشتر است.
برلین فکتوری آلمان
اینجا در بخش شرقی دیوار برلین قرار گرفته و یکی از ساختمان‌های تاریخی شهر محسوب می‌شود. اینجا هم‌اکنون به جز ارزش تاریخی، به‌عنوان یک کارخانه استارتاپی شناخته می‌شود. به تازگی، برنامه‌های مفصلی برای جذب استارتاپ‌های موفق دنیا و در اختیار قرار دادن تسهیلات رایگان به آنها، در این محل اجرا می‌شود.
لیسبون فکتوری پرتغال
اینجا قبلا یک کارخانه نظامی بود که اکنون قرار است حدود 500استارتاپ جدید را بپذیرد. هزینه بازسازی این کارخانه حدود 10میلیون یورو برآورد شده است. برنامه‌های دقیقی در این‌باره اعلام نشده اما کارخانه استارتاپ‌های پرتغالی قرار است، یکی از رقبای سرسخت این دنیا باشد چون هزینه کار و زندگی در آن به‌مراتب کمتر از بقیه رقباست.
استارتاپ هاب امارات
امارات متحده عربی مدتی است خودش را برای حضور استارتاپ‌ها مهیا کرده است. استارتاپ هاب ادعا کرده، برای استارتاپ‌ها دسترسی خیلی خوبی به بازار جهانی فراهم می‌کند و هزینه ورود به بازار در آن به‌مراتب کمتر است.
