این جشنواره از کجا وارد زندگی ما شد؟

خسرو دهقان

1) مثل هر پدیده دیگری جشنواره فجر هم در معرض قضاوت کارشناسان و عموم مردم قرار دارد. ممکن است کسی از فلان داوری خوشش بیاید یا نیاید یا فلان فیلم را بپسندد یا نپسندد. مردم، منتقدان و کلا هر مخاطبی حق دارد در مورد جزئیات جشنواره قضاوت و داوری کند. ولی به‌نظر من تفاوت خیلی بنیادین و جدی بین جشنواره‌های فجر وجود ندارد. من یک نگاه را به جشنواره فجر دارم از اوایل دهه60 تا امروز و فرداها.

2)جشنواره فجر در دوره‌های مختلف با سلیقه‌های مختلف دبیران و مدیران مختلفش برگزار شده. در دولت‌های مختلف با وزرایی که هر کدام سلیقه و نگاه خودشان را داشتند برپا شده، ولی به‌نظرم این رفت‌وآمد دولت‌ها و دبیران تأثیر بنیادینی بر جشنواره فجر نداشته. بعضی‌ها خیلی علاقه‌مندند که بگویند امسال نسبت به پارسال ترکیب داوران بهتر یا بدتر بود. انتخاب فیلم‌ها نسبت به دوره قبلی مناسب‌تر بود یا برعکس می‌شد انتخاب‌های شایسته‌تری داشت. این طور صحبت‌ها همیشه درباره جشنواره فجر وجود داشته ولی به نظر من اینها خیلی مهم نیست. جشنواره فجر از یک روز شروع شده، با فرازوفرودهایش به زندگی‌اش ادامه داده و به‌رغم همه سلیقه‌ها و کم و کاستی‌ها و غیره همچنان به مسیرش ادامه می‌دهد‌.

3)سینمای ایران با همه ابعاد و دسته‌بندی‌های مختلفی که برایش درنظر بگیریم، از سینمای رسمی و فیلم زیرزمینی و غیره که واردش نمی‌شویم، به‌عنوان یک کلیت یک جایگاهی در سراسر جهان دارد. یعنی هر جشنواره جدی و مهمی در جهان دوست دارد در قفسه‌اش محصولی از سینمای ایران را هم داشته باشد. مثل یک سوپرمارکتی که صاحبش دوست دارد یک قفسه‌اش را هم به یک محصولی اختصاص دهد، آن سوپرمارکت، آن جشنواره یک قفسه‌اش را اختصاص داده به سینمای ایران. یعنی سینمای ایران مد روز هر جشنواره‌ای است‌. فارغ از اینکه آن فیلم خوب باشد یا بد، ما بپسندیم یا نپسندیم، مشکلاتی داشته باشد یا نه، مسائل سیاسی داشته باشد یا نه، مجوز داشته باشد یا نداشته باشد، که ما وارد این بحث‌ها نمی‌شویم، به‌صورت کلی، سینمای ایران در جهان صاحب حرمت و جایگاهی است. نه شهر یا کشور خاصی، نه راست و نه چپ. نه میانه و نه بالا و نه پایین. به‌صورت کلی ما در جهان و جشنواره‌های سینمایی جهان صاحب کرسی هستیم.

4)در حال حاضر تعداد جشنواره‌هایی که در جهان برگزار می‌شود بسیار زیاد است‌. به‌طوری که شما شاید هیچ کشور و شهری را در جهان نمی‌توانید سراغ بگیرید که جشنواره نداشته باشد. از شرق تا غرب، از شمال تا جنوب، از قاره آسیا تا آفریقا، از آمریکای لاتین تا اروپا همه‌جا جشنواره وجود دارد؛ طوری که جشنواره تبدیل به بخشی از زندگی شده و آنقدر زیادشده که دیگر نمی‌شود تعدادش را شمرد. اگر قرار باشد که ما شرح مختصری از هر جشنواره بنویسیم، در یک صفحه و یک عکس هم برایش بگذاریم حاصلش چندین و چند جلد کتاب قطور چهارصد، پانصد صفحه‌ای می‌شود؛ کتاب‌هایی که فقط بتواند جشنواره‌ها را در سطح جهان معرفی کند. مثلاً در کره‌جنوبی در هر شهرش جشنواره‌های مختلف وجود دارد و نام خیلی‌هایش اصلا به گوش ما نرسیده است‌. اینها نشان‌دهنده اهمیت، نقش و جایگاه جشنواره‌های سینمایی است و اینکه جشنواره بخشی از زندگی روزمره ما شده است.