جهان
پناه‌بردن به پناهگاه‌های‌گرم
شهرهای بزرگ جهان چه تدبیری برای اسکان بیخانمانها در سرمای زمستان دارند
محمد سرابی-روزنامه‌نگار
موج سرمای زمستانی در نیمکره‌شمالی، هوای شهرهای بزرگ را آنقدر سرد کرده که کارتن‌خواب‌ها دیگر با پوشیدن کاپشن و کلاه پشمی و به دوش انداختن پتو گرم نمی‌شوند. پناهگاه‌هایی که شهرداری‌ها اداره می‌کنند جایی برای نجات بیخانمانها از سرمای شبانه است. این کار در هریک از شهرهای جهان به شکلی انجام می‌گیرد و تقریبا در همه موارد گروه‌های مردمی به شهرداری‌ها در میزبانی از بیخانمانها کمک می‌کنند. در اینجا نگاهی می‌کنیم به چند نمونه از پناهگاه‌های زمستانی شهرهای جهان.
لوله‌های داغ شهر
در شهرهای سرد روسیه یکی از مراکز تجمع زمستانی بیخانمانها، اطراف لوله‌های آب داغ است که برای گرم کردن ساختمانهای مهم شهر استفاده می‌شود. شهر یک میلیون نفری اومسک یکی از این شهر‌هاست که روی قسمتی از لوله‌ها را با پارچه و پلاستیک می‌پوشانند و کلبه کوچکی می‌سازند که در یک طرف آن همیشه آب گرم جریان دارد. در پایتخت روسیه، شهرداری پناهگاه‌هایی برای بیخانمانها ایجاد کرده است و هر زمان که سرمای هوا به اوج می‌رسد این پناهگاه‌ها هم پر می‌شوند. یک سازمان غیرانتفاعی به نام اتحادیه مهاجران، خدماتی به بیخانمانها ارائه می‌دهد و در پی ایجاد ظرفیت‌های بیشتر برای اقامت آنها مخصوصا در فصل زمستان است. پناهگاه لیوبلیو با 1000تخت یکی از 6پناهگاه بزرگ مسکو است. در فصل‌های دیگر سال ورود اشخاص مست به خوابگاه ممنوع است اما در یخبندان زمستانی این شرط کنار گذاشته می‌شود زیرا خطر مرگ بیخانمانها آنقدر زیاد است که مدیران پناهگاه نمی‌خواهند کسی را از ورود به ساختمان گرم منع کنند. چند خودرو در شهر گشت می‌زنند تا بیخانمانها را به پناهگاه منتقل کنند و گاهی افرادی را از 10کیلومتر دورتر سوار می‌کنند و به خوابگاه می‌آورند.
از پناهگاه بیرون بروید
تعطیلات سال نوی میلادی برای بیخانمانهای نیویورک خوب نبود. با دستور اریک آدامز شهردار نیویورک، اقامت بعضی از بیخانمانها در پناهگاه‌های این شهر برای مدت 60 روز محدود شد. ظاهرا این اقدام برای مقابله با موج پناهجو‌های جدید است که از آمریکای جنوبی به سمت شمال می‌آیند و تعداد آنها افزایش پیدا کرده است. بنا به خبری که سایت پی‌بی‌اس منتشر کرده ساکنان فعلی این پناهگاه‌ها باید در طول 60 روز آن را ترک کنند که البته بعد از پایان این مدت اجازه دارند دوباره درخواست پذیرش دهند. بعضی از ساکنان شاغل هستند و فرزندان کوچک دانش‌آموز دارند که باعث می‌شود نتوانند به پناهگاه‌های دورتر و در حومه شهر بروند. در شیکاگو هم این محدودیت دوماهه اعمال شده است. در دنور و ماساچوست هم محدودیت‌ها به اشکال دیگری اعمال شده است. تلاش شهرداری‌های آمریکا برای خالی کردن پناهگاه‌ها از ساکنان قدیمی ممکن است با قصد سوق دادن آنها به پیدا کردن محل سکونت مستقل انجام شود زیرا خانواده‌هایی که اعضای بیشتری دارند را هدف قرار داده است. اشخاص مجرد زمان خیلی کمتری برای ترک پناهگاه دارند. مهاجران غیرآمریکایی در این مدت شاید بتوانند یک بلیت رایگان به مقصد نقاط دیگر جهان پیدا کنند که باز هم اقدامی برای فرستادن آنها به کشور‌هایشان است. اگرچه سرمای هوا آزاردهنده است اما این روش‌ها معمولا باعث خروج پناهجویان از این شهر بزرگ نمی‌شود. شهردار آدامز اصرار دارد که نیویورک برای خانواده‌های مهاجر هزینه زیادی می‌کند که شامل محل اقامت و غذاست و 60هزار نفر هم در همین زمان تحت حمایت شهرداری هستند، علاوه بر اینکه نزدیک به 18هزار کودک پناهجو هم در این شهر به مدرسه می‌روند که بعضی از آنها نمی‌توانند انگلیسی صحبت کنند. منتقدان می‌گویند که خانواده‌ها نمی‌توانند در مدت 2 ماه هم خانه‌ای برای زندگی، هم شغل جدید و هم مدرسه یا مهدکودک برای بچه‌هایشان پیدا کنند. انتخاب فصل زمستان برای خالی کردن پناهگاه‌ها عجیب است زیرا در فصل زمستان، دمای این شهر گاهی تا 10درجه زیر صفر هم پایین می‌رود.
چین
بازگرداندن به خانه از گرم‌خانه
بیشتر بیخانمانهای شهرهای بزرگ چین کسانی هستند که از روستاهای دوردست به‌دنبال یافتن کار آمده‌اند و حالا در سرمای زمستان جایی برای زندگی ندارند. بعضی از آنها هم دارایی خود را از دست داده‌اند و اکنون به خیابان‌خوابی روی آورده‌اند. پناهگاه‌های شهرداری مانند مجموعه دونگ‌چنگ در پکن برای کسانی که به آنجا مراجعه کنند، جای خواب و غذای گرم فراهم می‌کنند که این غذا اغلب اوقات چیزی شبیه نودل است. بعضی از بیخانمانها که به گدایی می‌پردازند نمی‌خواهند به پناهگاه بروند زیرا وقتی در سرمای شدید کنار خیابان باشند احتمال دارد پول بیشتری به‌دست بیاورند. آنها زیر پل‌ها و دیگر مکان‌های سرپوشیده اقامت دارند و از راه فروش خرده‌ریزه‌ها یا کار‌هایی مانند پاک کردن شیشه خودرو‌ها درآمد کسب می‌کنند. خودرو‌های گشت پناهگاه دونگ‌چنگ بیخانمانها را جمع‌آوری می‌کنند و با بستگان آنها تماس می‌گیرند تا راهی برای بازگشت این افراد به خانه پیدا کنند. از حدود یک دهه پیش که شهرداری جمع‌آوری بیخانمانها از خیابان‌های پکن را آغاز کرد، برخی سازمان‌های مردمی هم به این طرح پیوستند. شهرداری نیز در سال 2015 نوعی همکاری و خرید خدمت را تعریف کرد تا داوطلبان بتوانند به‌کار ساماندهی بیخانمانها کمک کنند. بیخانمانها از این ترس دارند که درصورت مراجعه به پناهگاه‌های دولتی، به شهری که از آن آمده‌اند فرستاده شوند.
نروژ
همه به سمت ایستگاه گرم قطار
شمالی‌ترین کشور اروپا در ابتدای زمستان امسال آنقدر سرد شد که پدیده «دود یخبندان» بعد از مدت‌ها دوباره مشاهده شد. دود یخبندان شبیه مه است و در شهرهای ساحلی به چشم می‌خورد. دما در شهر اسلو به منفی 30درجه سانتیگراد هم رسید و ایستگاه مرکزی قطار که به شبکه مترو متصل است برای میزبانی از بیخانمانها اعلام آمادگی کرد. ساختمان این ایستگاه دارای سامانه گرمایش مناسبی است و از یک سمت به ایستگاه جرنبانتورگ متصل است که نقطه اصلی ارتباط با شبکه متروی شهر را می‌سازد. مدیریت ایستگاه اعلام کرد که پس از پایان ساعت کاری، بیخانمانها و پناهجویان می‌توانند تا صبح در ساختمان اقامت کنند. این ایستگاه به شبکه تراموا و اتوبوسرانی هم ارتباط دارد و یکی از مهم‌ترین تقاطع‌های حمل‌ونقل عمومی در شهر است. پناهگاه‌های شهرداری هم ظرفیت‌های خود را برای اسکان بیخانمانها افزایش دادند و بعضی از ساختمانهای اقامتی ارتش به حال آماده‌باش درآمدند تا پناهجویان احتمالی برای گذراندن شب‌های سرد از آنها استفاده کنند.
هند
هنوز بالای صفر
پایتخت کشور هند مانند دیگر نقاط این کشور با گرمای شدید شناخته می‌شود اما امسال امواج سرما چنان به این شهر بزرگ هجوم آورد که دمای آن از سال‌های دیگر خیلی کمتر شد. دمای هوا به 2درجه سانتیگراد رسید درحالی‌که در سال‌های اخیر از 7درجه کمتر نشده بود. بیخانمانهای شهر با ساده‌ترین راه‌حل یعنی روشن کردن آتش در خیابان‌ها خود را گرم کردند اما پناهگاه‌هایی مانند «رین‌باسرا» امکاناتی برای مراجعه بیخانمانها فراهم کردند. یک‌سری پناهگاه‌های عمومی در شهرهای هند وجود دارد که بخشی از آنها تحت نظارت شهرداری است. آیین‌نامه‌های متعددی برای این پناهگاه‌ها نوشته شده است اما تعداد زیاد افراد بی‌خانمان در شهرهای بزرگ باعث شده که نتوان طرح جامعی برای اداره این مراکز تدوین کرد.
