خورشیدخانم کیست؟
محسن مهدیان؛ مدیرمسئول
مدت‌ها پیش گذرم به موزه ملک تهران افتاد و نکته‌ای که توجهم را جلب کرد عکسی با شهرت خورشیدخانم بود. این تمثال با نقاشی مشهور دوران کودکی ما نزدیکی جالبی داشت.
خورشیدخانم در باور عامیانه مردم تهران، تاریخی و دارای شأنی ادبی و فرهنگی است. خورشیدخانم هم در ادبیات ما جای دارد و هم در ترانه‌ها و هم داستان‌ها.
تصویر‌سازی از چهره‌های زنانه شرقی، همراه با زیبایی و لطافت و در عین حال معصومیت و حجب و حیای ایرانی، معمولا چیزی است شبیه خورشیدخانم.
خیلی دوست داشتم علت ماندگاری این نام را در تاریخ بدانم تا اینکه پیش‌تر در حاشیه یک همایش، مرحوم استاد انوار تهران‌شناس را ملاقات و از او سؤال کردم. اطلاعاتی داد به درخشندگی خورشید.
اما خورشیدخانم کیست؟
خورشیدخانم از خاندان غفاری‌ها در دوران قاجار است که به جهت زیبایی، مدل نقاشی صنیع‌الملک قرار می‌گیرد. خورشیدخانم که به حاجی‌عمه نیز شهرت داشته است دارای نسبت فامیلی و از نزدیکان صنیع‌الملک بوده و به همین جهت توانسته مدت‌ها سوژه نقاشی وی باشد.
درباره خورشیدخانم یک نقل تاریخی وجود دارد که مورد اشاره استاد انوار بود. وی نخستین کارآفرین زن ایرانی است که مقابل کالای خارجی ایستاد و به‌شدت مورد توجه امیرکبیر قرار گرفت.
متن خبر مربوط به خورشیدخانم در روزنامه وقایع‌اتفاقیه آن زمان بدین قرار است:
«ضعیفه تهرانی زردوزی دوره ملبوس صاحب‌منصب نظامی را به قاعده روم دوخته و در کمال خوبی به عمل آورد که در این هفته به‌نظر اولیای دولت علیه رساند. به‌طوریست که مطلقا با کار اسلامبولی امتیاز داده نمی‌شود. اولیای دولت علیه حکومت فرمودند که شاگرد بسیار نگاه دارد و تا 5سال احدی در عمل او شراکت ننماید.»
هرچه هست در فرهنگ ما تنها نام نیک است که باقی می‌ماند.
در همینه زمینه :
