گزارش
چطور گاندی پلاسکو نشد؟
آتش‌سوزی بیمارستان گاندی، بار دیگر زنگ تهدید ساختمان‌های ناایمن را به صدا درآورد
زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار
پنجشنبه (5بهمن) حوالی ساعت 18:20 بیمارستان 17طبقه گاندی دچار آتش‌سوزی شد. شعله‌ها از پنجره طبقات 12 تا 16 زبانه می‌کشید و به‌دلیل استفاده از کامپوزیت در نمای بیمارستان، شعله‌ها به سرعت در حال سرایت به طبقات پایین بود. این صحنه تداعی‌کننده حادثه ساختمان پلاسکو بود؛ حادثه‌ای که 7سال از آن می‌گذرد و در یک چشم‌برهم‌زدن ساختمان 50ساله به تلی از خاک تبدیل شد و 16آتش‌نشان از میان شعله‌ها پر کشیدند و آسمانی شدند. سال95 سازمان آتش‌نشانی تجهیزات کامل و به‌روزی در اختیار نداشت تا بتواند به‌موقع و درست امدادرسانی کند. در حادثه پلاسکو نیاز به نردبان‌های بلندی بود تا نیروهای آتش‌نشان بتوانند عملیات اطفا و امداد را انجام دهند یا نیاز به تانکرهای آب بیشتر و نیروهای پشتیبانی و معبرهای عریض داشتند که در دسترس‌شان نبود. در حادثه بیمارستان گاندی، مأموران آتش‌نشانی با اتکا به تجهیزات جدید ازجمله نردبان 64متری و تانکرهای آب و شیلنگ‌های بلند و البته تجربه حادثه پلاسکو، توانستند آتش‌سوزی را مدیریت و از تبدیل شدن به بحران جلوگیری کنند.
این حادثه گرچه هیچ تلفات جانی درپی نداشت، اما بار دیگر صدای زنگ هشدار ساختمانی‌های ناایمن را در تهران به صدا درآورد؛ صدایی که باید توسط مسئولان شنیده شود و برای جلوگیری از وقوع چنین حوادثی و تبدیل شدن آنها به بحران اقدام کنند.
مرور حادثه بیمارستان گاندی گرچه بیانگر رشادت و جانفشانی و ایثار آتش‌نشانان است، اما قطعا نکات و مواردی دارد که می‌تواند برای مسئولان، مالکان و ذی‌نفعان ساختمان‌های ناایمن پندآموز باشد.
تجهیزات آتش‌نشانی به داد ساختمان ناایمن رسید
تجهیزات و امکانات در هر حادثه‌ای امدادرسانی را تسریع و تسهیل می‌کند و میزان تلفات جانی و مالی را به حداقل می‌رساند. در حادثه پلاسکو یکی از کمبودهای آتش‌نشانان، نردبان بلند بود. باتوجه به ساختمان‌های بلندمرتبه در تهران، سازمان آتش‌نشانی به نردبان‌های 56 و 64 متری احتیاج داشت که مدیریت شهری در این دوره پیگیری کرد و طی 2سال اخیر آنها خریداری شدند و در اختیار سازمان آتش‌نشانی قرار گرفتند. افزایش سایر تجهیزات ازجمله خودروهای تانکردار هم در این دوره پیگیری شد. جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری عنوان کرد که 100دستگاه خودروی سبک و سنگین و 5دستگاه نردبان در محل مستقر شدند و آتش‌نشانان توانستند با استفاده از این تجهیزات از ضلع شمالی و غربی ساختمان عملیات اطفا را انجام دهند. نردبان‌های بلند این امکان را به آتش‌نشانان می‌دادند تا به بالاترین نقطه حریق دسترسی داشته باشند و همین امر سبب شد تا آتش مهار شود.
بی‌توجهی مالکان ساختمان‌های ناایمن به اخطارهای آتش‌نشانی
اخطارهای آتش‌نشانی از سوی مالکان ساختمان‌های ناایمن نادیده گرفته می‌شود. اگر مسئولان بیمارستان گاندی به اخطارهای داده شده (5مورد‌اخطار) توجه می‌کردند، حتما چنین حادثه‌ای رخ نمی‌داد. پس از حادثه پلاسکو در تهران 129ساختمان ناایمن در برابر حریق شناسایی شدند و پس از پیگیری‌ها و اخطارهای داده شده اکنون و در این دوره از مدیریت شهری تعداد این ساختمان‌ها به 75 مورد رسیده است. علاوه بر آن 16هزار ساختمان ناایمن در تهران وجود دارد که بیش از 2هزار ساختمان پایش و شناسایی شده‌اند که باید ایمنی‌سازی شوند. مهدی بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران به همشهری گفت که براساس لایحه بهبود و توسعه خدمات آتش‌نشانی، کمیته‌های ایمنی نواحی عملکرد خوبی داشته‌اند و سعی داریم تا پایان امسال، حداقل ساختمان‌های بحرانی پایتخت تعیین‌تکلیف شوند و امیدواریم تعداد ساختمان‌های ناایمن در تهران تک‌رقمی شود.» همچنین مهدی پیرهادی رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران طی پیامی ابراز امیدواری کرده تا اخطارهای چندباره سازمان آتش‌نشانی مبنی بر ایمن‌سازی ساختمان‌های ناایمن جدی گرفته شود و دستگاه‌های مسئول درخصوص اخطارهای سازمان آتش‌نشانی، اقدام سریع، قاطع و قانونی خود را انجام دهند تا شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم.
ضرورت ورود قوه قضاییه به موضوع ایمن‌سازی مراکز درمانی
براساس آخرین آمارها، 75ساختمان ناایمن در تهران وجود دارد که تعدادی دولتی و برخی هم مراکز درمانی هستند. آتش‌سوزی بیمارستان گاندی نشان داد که بی‌توجهی به موارد ایمنی در مراکز درمانی، می‌تواند حادثه‌ساز باشد؛ از این‌رو به‌گفته سوده نجفی، رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران، بیمارستان‌ها با توجه به تردد شهروندان باید ایمن‌سازی شوند و براساس اعلام سازمان آتش‌نشانی تعدادی از بیمارستان‌ها ایمنی لازم را ندارند و ضرورت دارد قوه قضاییه به این موضوع ورود کند. گرچه حادثه بیمارستان گاندی بدون تلفات به پایان رسید، اما چه بسا در مراکز درمانی ناایمن دیگری چنین حادثه‌ای تبدیل به یک بحران شود. دامنه آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی چنان گسترده بود که اگر آتش‌نشانان رشادت نمی‌کردند چه‌بسا حادثه‌ای مشابه پلاسکو رخ می‌داد و بار دیگر هشتگ تهران تسلیت در فضای مجازی بازنشر می‌شد. عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران با اشاره به 5اخطاری که به بیمارستان داده شده بود در صفحه اجتماعی خود نوشت: «اگر مدیران بیمارستان به اخطارهای قبلی توجه می‌کردند، این اتفاق نمی‌افتاد. بچه‌های آتش‌نشان باز هم از جان مایه گذاشتند تا از یک فاجعه جلوگیری شود. حضور به‌موقع ۱۲ایستگاه، ۵ نردبان بلند و تجهیزات کامل جلوگیری کرد. اگر مدیران بیمارستان به اخطارهای قبلی توجه می‌کردند، این اتفاق نمی‌افتاد. دستگاه قضایی ورود کند.»
اخطار به ساختمان‌هایی با نمای کامپوزیتی
دهه90 بود که شورای شهر تهران ممنوعیت استفاده از کامپوزیت در نمای ساختمان‌ها را اعلام کرد، اما استفاده از این متریال در مقایسه با مصالح دیگری چون سنگ‌نما و... مقرون‌به‌صرفه است؛ ازاین‌رو همچنان شاهد استفاده از آن در نمای بناها هستیم. کامپوزیت به‌دلیل داشتن لایه پلاستیکی قابلیت اشتعال بالایی دارد و به‌سرعت شعله‌ور می‌شود. به‌گفته حسین نظری، معاون خدمات شهری شهردار تهران، به‌نظر نمای کامپوزیتی بیمارستان گاندی علت آتش‌سوزی بزرگ بود و آتش‌نشانان با تلاش خود مانع از سرایت آتش به ساختمان‌های مجاور شدند. تنها مشکلی که وجود داشت این بود که در ضلع غربی این محل، ساختمانی وجود داشت که دسترسی آتش‌نشانان را برای اطفای حریق سخت می‌کرد، اما با استفاده از نردبان بلند این کار محقق شد. پس از حادثه هم پاکبانان، محل حادثه را پاکسازی کردند.»
و اما بعد...
نبود ایمنی 16هزار ساختمان بلندمرتبه و ناایمنی 75ساختمان در برابر آتش‌سوزی که بخشی از آنها را مراکز درمانی تشکیل می‌دهند دوباره ذهن‌ها را به برخورد جدی با آنانی که در شهر ناایمنی ایجاد کرده‌اند، معطوف می‌کند. فراموش نکنیم اگر حضور بموقع آتش‌نشانان و وجود نردبان‌های 64متری و تجهیزات به‌روز نبود، حالا باید مرثیه‌ای برای ساختمان گاندی می‌خواندیم. این روزها بحث و بررسی درخصوص بودجه1403 برای شهر وجود دارد و افزایش بودجه ایمنی می‌تواند مسکنی باشد برای ساختمان‌های ناایمن. 3ضلع حضور به‌موقع آتش‌نشان‌ها، تجهیزات به‌روز آتش‌نشانی و همکاری ارگان‌ها سبب شد تا حادثه‌ای بحرانی را از سر بگذرانیم، اما ایمن‌سازی ساختمان‌های این شهر همت دیگری را از سوی دستگاه‌های مرتبط می‌طلبد که نباید آن را به فراموشی بسپاریم.
در همینه زمینه :
