رصد خانه مراغه

معرفی:  نخستین رصدخانه کشورمان است که 800سال قبل در دوران ایلخانی و به‌دست خواجه نصیر الدین طوسی ساخته شده و سال 1364 با شماره 1675 در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده است. اهمیت این رصدخانه به قدری زیاد است که سازمان بین‌المللی یونسکو سال 2009 را به نام «سال رصدخانه مراغه» نامگذاری کرد.

زیج ایلخانی
خواجه نصیرالدین طوسی یکی از مهم‌ترین آثار خود را که درباره ستاره‌شناسی است و چندین قرن یکی از معتبرترین کتاب‌ها در زمینه نجوم بود را، با کمک رصدهای انجام‌شده در همین رصدخانه نوشته است. این کتاب زیج ایلخانی نام دارد و در سال ۶۷۰هجری قمری نوشته شده است. علاوه بر این، بیشتر شاخه‌های علوم در این رصدخانه تدریس می‌شد. دانشمندان مشهور آن زمان در این رصدخانه دانش خود را می‌آموختند. مثلا قطب‌الدین شیرازی که علت اصلی تشکیل رنگین‌کمان را کشف کرده بود یا فیلسوف و فرهنگ‌نامه‌نویس مسیحی در این رصدخانه کتاب‌هایی مثل اصول اقلیدس و المجسطی بطلمیوس را تدریس می‌کرد.خواجه نصیرالدین طوسی برای ساختن این رصدخانه و همینطور برای ساختن ابزارهای مربوط به رصد، از کمک دانشمندان و استادان زمان خود استفاده کرده است. او از این کار چند هدف داشته است. یکی اینکه بتواند دانشمندان فراری را که به‌خاطر حمله مغول‌ها متواری شده بودند برگرداند و جایی برای اسکان و استفاده از دانش آنها پیدا کند. دوم اینکه می‌خواست یک مرکز علمی ایجاد کند تا دانشمندان از علوم مختلف در کنار هم جمع شوند و دانش خود را به دیگران بیاموزند.

بزرگترین رصدخانه دنیا
ساخت رصدخانه مراغه ۱۳سال طول کشیده است. بعد از تمام شدن مراحل ساخت آن با تلاش‌هایی که هلاکوخان انجام داد و البته این تلاش‌ها تحت‌تأثیر خواجه نصیرالدین طوسی بود، ابزارها و تجهیزات لازم برای علم نجوم و بسیاری از کتاب‌های مرتبط فراهم شد. رصد خانه مراغه به‌قدری بزرگ و دارای تجهیزات کافی بود که تا سال‌های متمادی آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین رصدخانه دنیا می‌شناختند.