7مؤلفه مؤثر در مشارکت مردم در انتخابات

مالک شریعتی؛ نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی

مهم‌ترین مولفه در نظام جمهوری اسلامی، اسلامیت نظام و ولایت است. این موارد در خطوط ترسیمی رهبر انقلاب در ادوار مختلف انتخابات بیان شده و ایشان موارد مذکور را در یک منظومه فکری واحد خاطرنشان کرده‌اند. بعضی افراد فکر می‌کنند بیانات اخیر رهبر انقلاب درباره مشارکت در انتخابات، سخنان جدید و بدیعی بوده است؛ درحالی‌که این موارد تازگی نداشته و بیشتر جنبه تأکیدی دارند؛ برای مثال در سال84، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پس از تأیید صلاحیت‌ها در ریاست‌جمهوری ورود و افرادی را به کارزار انتخاباتی وارد کرده‌اند؛ بنابراین خطوط ترسیمی رهبری، تأثیر مهمی بر موضوع مشارکت در انتخابات دارد که لازم است همگی این مسئله را تقویت کنیم.
مؤلفه دوم کارآمدی و تحول در خدمت‌رسانی است. در همه ادوار انتخابات و با وجود نامزدهای سلایق مختلف، هم مشارکت بالا و هم مشارکت پایینی را تجربه کرده‌ایم. به عقیده من، مشارکت مردم در انتخابات زمانی بسیار بالا بود که خدمت‌رسانی به آنان در اوج قرار داشت و آنها آثار این خدمات را در زندگی خود دیده‌اند یا لااقل امیدوار به اثرگذاری خدمات در آینده بوده‌اند؛ به‌طور مثال انتخابات مجلس یازدهم زمانی برگزار شد که مردم از خدمت‌رسانی دولت و مجلس وقت ناراضی بودند؛ یعنی دولتی سرکار بود که همه مسائل را به موضوعات خارجی گره می‌زد و عملا کار کشور تعطیل شده بود و نگاه به برجام و موضوعات اینچنینی وجود داشت؛ بنابراین مردم از دولت و خدمات آن دلزده شدند و اثر این دلزدگی در انتخابات یازدهم به خوبی حس شد. مجلس وقت نیز با دولت دوازدهم همراه بود و عامه نمایندگان از جریان همسو با دولت  به مجلس راه پیدا کرده بودند و راهبرد کلان مجلس که همراهی با دولت وقت بود به‌دست این نمایندگان انجام می‌شد. در بیانات رهبر انقلاب نیز اخیرا به عقب‌ماندگی اقتصادی کشور در دهه90 اشاره شده است.
مؤلفه سوم در بحث مشارکت در انتخابات مانند 2مورد گذشته مثبت ارزیابی می‌شود و آن وجود تنوع در سبد انتخابات است. همانطور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، رهبری در سال84 برای ایجاد تنوع، بعضی از افراد را به میدان رقابت انتخابات بازگرداندند و اخیرا نیز ایشان مجددا به این موضوع اشاره کرده‌اند که جناح‌های مختلف باید در انتخابات حضور داشته باشند. درحقیقت وجود تنوع در انتخابات برای خواص کشور است تا مردم و طرفداران خود را پای صندوق‌های رأی بیاورند و مولفه خدمت‌رسانی برای عموم مردم جامعه است، اما قطعا خدمت رسانی نسبت به‌وجود تنوع در درجه اول قرار دارد و امیرالمومنین علی(ع) نیز در نامه خود به مالک‌اشتر بر این موضوع تأکید کرده‌اند که رضایت عامه بر خواص ارجحیت دارد.
نکته چهارم که در بحث مشارکت تأثیر منفی دارد، دعوا و پنجه‌کشی‌های سیاسی در صحنه انتخابات است که این موضوع با رقابت کردن متفاوت است. در دومین انتخابات شورای شهر تهران نیز شاهد بودیم که با وجود سلایق مختلف انتخاباتی که شورای نگهبان هم دخالتی نداشت و حتی نهضت آزادی هم لیست داد، مشارکت مردم 11درصد بیشتر نبود و علت آن، وجود دعواهای سیاسی میان اعضای شورای شهر اول بود که منجر به انحلال شورا شد و  موجب نارضایتی مردم شد.
مؤلفه پنجم موضوع فساد و تخلف در میان مسئولان است؛ هرچند اندک باشد؛ چراکه مردم حتی نهادهای شهری مانند شهرداری را نیز جزو حاکمیت قلمداد می‌کنند و به‌طورکلی هر خبر فساد و تخلفی در کشور مردم را ناراحت و دلزده می‌کند. تفاوتی نیز میان واقعی بودن خبر فساد یا وجود بزرگ‌نمایی درباره فساد برای مردم نیست. در مواردی دیده شده که برخی می‌گویند در تأیید صلاحیت نامزدها با وجود علم به فاسد بودن آنان، این نامزدها را تأیید صلاحیت کنید و استدلالشان این است که این افراد محبوبیت و در نتیجه رأی بالایی میان مردم حوزه انتخاباتی خود دارند؛ درحالی‌که اگر این نامزدها رأی بیاورند و فسادشان علنی شود، همین موضوع ریزش چند برابری اعتماد مردم در آینده را به همراه خواهد داشت.
نکته ششم، موضوع جهاد تبیین است که تأثیر بسیار مثبتی دارد و رهبری نیز بر آن تأکید زیادی داشته‌اند؛ بنابراین تبیین دستاوردهای دولت، مجلس، قوه قضاییه و شهرداری‌ها امری ضروری است؛ یعنی حتی اگر نقد و اختلافی هم وجود داشته باشد، اما در تبیین دستاوردهای بخش‌های مختلف در اختیار جریان انقلاب نباید بی‌انصافی کرد؛ مخصوصا که درحال حاضر مردم و جامعه چندان تفکیک نمی‌کنند و تمامی قوای سه‌گانه و حتی نهادها را همسو می‌دانند. به‌طور کل اینکه قوه‌ای از تبیین دستاوردهای قوای دیگر به‌دلیل تقویت نهاد مذکور خودداری کند، امری اشتباه و به ضرر جامعه و موضوع مشارکت است. متأسفانه عده‌ای نه‌تنها از دستاوردهای قوه دیگر نمی‌گویند، بلکه زبان به تخریب آن نهاد باز می‌کنند و خبر از اثر بد این سخنان بر مشارکت و امید مردم ندارند. این موضوع متأسفانه در میان جریان انقلاب شایع‌تر است، اما در جبهه سیاسی مقابل ما همبستگی بیشتری وجود دارد که حتی اشتباهات و خطاهای فاحش یکدیگر را نیز پوشش می‌دهند؛ تا جایی که حتی برای قتل فجیعی که به‌دست یکی از افراد شاخص آنها رخ داد، خیلی زود سناریوسازی و توجیه، درست کردند. در دولت قبل نیز هر اشتباه و خطایی که به‌وجود می‌آمد خیلی زود به دولت گذشته یا اقدامات خارجی مانند برجام ربط داده می‌شد و از طرفی دیگر دستاوردهای آنان به طرز عجیبی بزرگ‌نمایی می‌شد؛ تا جایی که به یاد داریم برای خرید یک فروند هواپیما چه تبلیغاتی که نشد؛ این در حالی است که در دولت فعلی، تعداد هواپیماهای وارداتی دورقمی بوده است؛ بنابراین لازم است تا جریان انقلاب وقت بگذارند و به تشریح دستاوردهای نیروهای انقلابی بپردازند و برای مثال به مردم بگویند که شهرداری قبلی تهران حتی یک واگن هم به متروی تهران اضافه نکرد و چند‌ماه آخر را از محل وام بانکی به پرسنل شهرداری حقوق دادند؛ درحالی‌که در این دوره، فقط با تجمیع حساب‌ها در خزانه واحد، منابع حقوق یک‌ماه تامین شد. در عین حال اما از انتقادات نیز نباید گذر کرد و لازم است موضوع منصفانه و سازنده دنبال شود.
مؤلفه هفتم مؤثر بر مشارکت در انتخابات، حوادث و موضوعات از پیش تعیین نشده است که در اختیار ما نیست؛ موضوعاتی مانند شهادت سردار سلیمانی، همه‌گیری ویروس کرونا و درحال حاضر جنگ غزه یا کار رسانه‌ای دشمن که بر مشارکت تأثیر مثبت یا منفی می‌گذارند که تا جای ممکن باید مراقبت کرد تکانه‌ها کمتر شود.‌