حیاطِ‌خلوت ِدولت

محسن تولایی | خبر‌نگار:

جلسات هیأت دولت فرصت ویژه کابینه و خبرنگاران برای اطلاع‌رسانی به مردم درباره مهم‌ترین مسائل کشور در کوتاه‌ترین فاصله زمانی ممکن نسبت به اتفاقات هفته است. با این حال حضور خبرنگاران در حیاط دولت مواجهه با پاسخگویی برخی چهره‌های ثابت و کناره‌گیری تقریبا همیشگی برخی دیگر از اعضای کابینه است. رخدادهای ویژه و گاهی اضطراری کشور نیز تأثیری در نبض این رفت‌وآمدها و پاسخگویی چهره‌های خاموش کابینه ندارند. حوض مدور حیاط دولت و نوار حائل میان خبرنگاران و اعضای دولت این امکان را در اختیار پاستورنشینان قرار می‌دهد تا در صورت تمایل نداشتن از مقابل خبرنگاران عبور کنند و به سوی خودروهای آماده حرکت‌شان در بیرون محوطه بروند. از جمع 31نفره اعضای هیأت دولت، کمتر از یک‌سوم آنها ارتباط مستمر و همیشگی با خبرنگاران دارند.

هنوز یک سال از آغاز به‌کار رسمی دولت دوازدهم نمی‌گذرد و در این مدت بی‌آبی، زلزله، رکود و بیکاری، اعتراضات دی‌ماه96، احکام سنگین دانشجویان معترض، اعتراضات کازرون، فیلترینگ تلگرام، خروج آمریکا از برجام و تجاوز در ایرانشهر مسائل مختلفی را پیش پای دولت قرار داده است. وزن و سهم هر یک از وزرا، معاونان و دستیاران کابینه در پرداختن به این مسائل و شفاف‌سازی‌ درباره این موضوعات یکی نیست. زنان کابینه بیشتر از وزیران مرد در جمع خبرنگاران حاضر می‌شوند و درباره مسائل کشور در حوزه خودشان صحبت می‌کنند.

وزیر نیرو و مسئله آب و برق

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری ضرورت اصلاحات ساختاری اقتصادی، بحران تأمین آب، بیکاری، فساد سیستمی، ناامیدی درباره آینده، سرمایه اجتماعی و بحران ریزگردها را 7مسئله نخست کشور براساس آینده‌پژوهی این مرکز برای سال96 اعلام کرده بود و در عمل نیز این مسائل جنبه میدانی در کشور پیدا کردند. اسفندماه سال96 چندصدنفر از مردم شرق اصفهان و شهرستان ورزنه در اعتراض به نادیده گرفتن مخالفت‌شان با انتقال آب به یزد تجمع کردند و این تجمعات به خشونت کشیده شد. رضا اردکانیان وزیر نیرو یکی از غایبان حیاط دولت در آن حوادث بود. او می‌گوید: 34میلیون نفر از جمعیت کشور در وضعیت قرمز تنش آبی هستند و برای سال97 نیز با کاهش 50درصدی ظرفیت تولید نیروگاه‌های برقابی بیش از 5هزار مگاوات کمبود برق در کشور داریم.

خاموشی‌های روزهای اخیر در برخی مناطق شهری ناشی از این اتفاق بودند. توجیه افکار عمومی در این‌باره نیاز به ارتباط مستمر و هفتگی وزیر نیرو با خبرنگاران داشته که در آن ایام و هفته‌های بعد نیز حوض مدور حیاط دولت را دور زد و راهی غیراز مسیری که به سمت خبرنگاران ختم می‌شد برگزید.

زلزله 21آبان‌ماه سرپل ذهاب و مناطق دیگری از کرمانشاه توان دولت در بسیاری از بخش‌ها را در سال96 به چالش کشیده بود و بازسازی مسکن‌های شهری و روستایی در مناطق زلزله‌زده مهم‌ترین خواسته عمومی و مطالبه رسانه‌ها از وزیر راه و شهرسازی بود. بخش تأمین مسکن به‌ویژه از طریق بازسازی و احیای مناطق فرسوده یکی از برنامه‌های اصلی دولت روحانی محسوب می‌شد. عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی یک‌بارهم برای پاسخگویی درباره میزان پیشرفت این سیاست‌ها در حیاط دولت با خبرنگاران گفت‌وگو نکرد. بازدید خبرنگاران از مناطق زلزله‌زده اگرچه حکایت از سرعت بازسازی‌ها داشت، اما آخوندی وزیر راه و شهرسازی ارتباط خود با رسانه‌ها را قطع کرده بود و گزارشی از اقدامات انجام شده برای تسکین خاطر اهالی زلزله‌زده ارائه نمی‌کرد.

سکوت مدیران سیاسی کشور

اعتراض‌های دی‌ماه96 کشور ظاهرا به بهانه گرانی‌ها در کشور برگزار شد و جنبه‌های سیاسی پیدا کرد. 5هزار بازداشت نتیجه این اعتراضات بود و اگرچه وزرای علوم و دادگستری اعلام کردند در دیدار با مقامات قضایی به‌دنبال اعمال حداکثر عفو و بازداشت‌ها هستند، اما درعمل برخی از جوانان دانشجو با احکام سنگین روبه‌رو شدند. محمود صادقی نماینده مردم تهران چند‌ماه پس از این اتفاقات توییت کرده بود که این احکام سنگین نتیجه گزارش‌های وزارت اطلاعات از اشخاص و حوادث به دستگاه قضایی بوده است. این در حالی است که محمود علوی، وزیر اطلاعات در جریان حوادث ماه‌های گذشته پاسخگوی سؤالات خبرنگاران نبود و در حیاط دولت از رویارویی با خبرنگاران اجتناب می‌کرد. عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور در چهارشنبه‌های دولت می‌توانست در جمع خبرنگاران پشت پرده حوادث دی‌ماه را تشریح کند او اگرچه در برنامه‌های مختلف گزارش‌هایی از ترکیب جمعیتی معترضان به‌دست می‌داد اما شفاف‌سازی‌‌های کمتر در این‌باره به گمانه‌زنی‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی ختم شد تا آنکه نهایتا علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی جور بقیه را کشید و تلویحا اشاره کرد پس از 7‌ماه رگه‌هایی از رقابت‌های انتخاباتی هنوز در کشور جریان دارد و اینگونه پشت پرده اغتشاشات دی‌ماه را عیان کرد. در ماجرای دستگیری دانشجویان، شهیندخت مولاوردی، دستیار ویژه رئیس‌جمهور بیشتر از هر کسی در دولت در این زمینه پیشقدم شده و اطلاع‌رسانی ‌کرده و می‌کند.

تجمعات اردیبهشت و خرداد97 کازرون مدیریت سیاسی استان‌ها را در دولت دوازدهم و در طرح تقسیمات کشوری به چالش کشید، ولی وزیر کشورهم تبدیل به یکی از غایبان همیشگی در حیاط دولت شده بود. 11اردیبهشت تلگرام به‌عنوان نماد شعارهای دولت در حفظ آزادی شبکه‌های اجتماعی و اطلاع‌رسانی به مردم فیلتر شد و تنها چند وکیل غیردولتی نسبت به اقدام بازپرس شعبه 2 دادسرای رسانه شکایت کردند. لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهور درباره این موضوعات کمابیش در جلسات دولت صحبت می‌کرد اما از او فعال‌تر محمد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات بود که به‌صورت هفتگی با خبرنگاران گفت‌وگو کرد.

محمدجواد جهرمی وزیر ارتباطات باحوصله‌ترین فرد در میان این جمع شناخته می‌شود و عباس آخوندی، وزیر راه وشهرسازی تقریبا چهره بیگانه‌ای با رسانه‌ها و مطبوعاتی‌های حاضر در حیاط دولت دارد. او در حد نهایی توجه رسانه‌ای دستی از دور برای خبرنگاران تکان می‌دهد و به سرعت از حیاط دولت عبور می‌کند.



مسئول دفتر فعال و زنان پاسخگوی کابینه

 محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور تلاش می‌کند تا جور بسیاری از اعضای کابینه را در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بکشد و پاسخگوی اطلاعات مورد نیاز خبرنگاران باشد. روال همیشگی او حضور در جمع خبرنگاران است، مگر آنکه جلسه کاری دیگری مانع از این حضور باشد که در این حالت نیز عذر حضور خود را به زبان می‌آورد. درعین حال تلاش او جای خالی ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی، مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد و محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت را به تمام پر نمی‌کند.

به‌ویژه این روزها که مردم نیازمند تشریح خط‌مشی‌ها، رویکردها، رویه‌ها و سیاست‌های اقتصادی دولت برای مواجهه با تحریم‌های مصوب آمریکا علیه ایران هستند، اعضای اقتصادی کابینه سکوت کرده‌اند.

 زنان کابینه نیز با وجود سهم پایین‌شان در هیأت دولت پاسخگویی بیشتری در مقایسه با کابینه دارند. محمدباقر نوبخت معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه، معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور و شهیندخت مولاوردی دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور حقوق شهروندی چهره‌های پاسخگوی دولت در حیاط دولت هستند و در جمع آنان حضور می‌یابند.

سکوت دربرابر نگرانی‌های آینده

در شرایطی که حسن روحانی رئیس‌جمهور در توصیف خود از شرایط حساس کشور در جمع مدیران ارشد دولتی می‌گوید: «از ۱۸اردیبهشت هر روز و شب ما، روز و شب قدر است»، وزرای خاموش دولت کمتر واکنشی نسبت به نگرانی‌های آینده مردم بروز می‌دهند؛ بر روال سابق خود باقی مانده‌اند و شرایط عادی و اضطراری کشور تغییری در مشی سکوت آنها ایجاد نمی‌کند.

ارز و اقلام این روزهای کشور آنچنان که محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت می‌گوید کمبودی ندارد و منابع درآمدی کشور هم  در همین 3ماه نخست سال 50درصد افزایش داشته است؛ اما مردمی که سال91 را دیده‌اند از ریسمان سیاه و سفید بازگشت تحریم‌ها هراس دارند. نیاز به کسی دارند که شرایط آینده کشور را برای آنها تشریح کند و چه دولتی مطمئن‌تر از دولت تدبیروامید برای آنها که یک‌بار از آزمون سخت دیپلماسی خارجی و لغو تحریم‌ها موفق بیرون آمده بود.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور گفته بود: «در سال ۹۳ و ۹۴ قدرت سیاسی‌مان را به رخ جهانیان کشیدیم و به‌خوبی از حقوق ملت دفاع کردیم و توانستیم سایه شوم جنگ را از سر مردم دور کنیم و تحریم ظالمانه و دیوار و زنجیرهای تحریم را در هم بشکنیم.» افکار عمومی امروز به توضیح و القای امیدخاطری کمتر از این هم راضی هستند.  آنها به دولت ضدتحریم رأی دادند و به‌واسطه برجام اعتبار بیشتری برای  وعده‌های دولت روحانی نسبت به دولت تحریم‌آفرین سابق قائل‌هستند.

   سؤالات بی‌پاسخ

محمود واعظی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور در حاشیه جلسه چهارشنبه هیأت دولت گفته است: «این دولت، دولت روزهای خوب و خوش نیست؛ این دولت زمانی سر کار آمد که ما بدترین شرایط را داشتیم. دولت، دولت روزهای سخت است؛ پای این قصه می‌ایستد و همراه مردم است»؛ مردم می‌خواهند تا وزیر نفت بگوید قرار است چگونه و به چه کشورهایی نفت بفروشیم؟ می‌خواهند وزیر صنعت، معدن و تجارت توضیح دهد 18.5میلیارد دلار کالای اساسی کشور قرار است در آینده چگونه تأمین شود؟ سرنوشت قراردادهای متعددی که در سال94 با حضور هیأت‌های متعدد اروپایی در تهران به امضا رسید چه می‌شود؟ قراردادهای خودرویی ایران با شرکت‌های اروپایی چه می‌شود؟ آیا واردات قطعات ممنوع می‌شود و مردم باید خودروها یا قطعات چینی بخرند؟ قیمت‌ها چگونه کنترل می‌شوند؟ آنها می‌خواهند وزیر راه و شهرسازی توضیح دهد وقتی 15مردادماه تحریم فلزات آلومینیوم، آهن و زغال‌سنگ شروع شد، قرار است بازار مسکن و قیمت‌ها چگونه کنترل شود؟ وقتی تحریم تأمین و خرید و فروش قطعات هواپیما دوباره شروع شد، هواپیماهای مورد نیز ایرانیان چگونه تأمین می‌شود و سرنوشت آن هواپیماهای جدید و امنیت پروازها چه می‌شود؟ مردم می‌خواهند بدانند وزیر بهداشت دولت که هیچ‌گاه در جلسات چهارشنبه‌های دولت با خبرنگاران گفت‌وگو نمی‌کند در روزهایی که قیمت دارو متناسب با قیمت ارز متلاطم می‌شود چه راهکاری خواهد داشت؟ نه آنکه آنها را توصیه به مریض نشدن بکند.