13پیشنهاد ایران برای خزر

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

دوازدهمین نشست سالانه وزیران امورخارجه کشورهای ساحلی دریای خزر روز سه‌شنبه با حضور دیپلمات‌های ارشد 5کشور همسایه (ایران، روسیه، جمهوری‌آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان) در مسکو برگزار شد و با رایزنی درباره موضوع‌های متنوعی همراه بود.حسین امیرعبداللهیان، سرگئی لاوروف، جیحون بایراموف، رشید مردوف و مراد نورتلئو، وزیران امور خارجه ایران، روسیه، جمهوری‌آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان پس‌از برگزاری نشست یک‌ساعته خصوصی و پشت درهای بسته، در نشست عمومی اجلاس سالانه حضور یافتند.این درحالی است که علاوه‌بر رایزنی درباره توسعه همکاری‌ها میان کشورهای ساحلی خزر، بررسی تحولات جاری در سرزمین‌های اشغالی و پیگیری راهکار‌های توقف جنایات رژیم‌صهیونیستی در غزه، ازجمله موضوع‌های مطرح  شده دراین اجلاس بود که در دیدارهای دوجانبه نیز ازسوی رئیس دستگاه دیپلماسی ایران بیان شد.

مهم‌ترین محورهای اجلاس
بررسی زمینه‌های توسعه همکاری‌ها در حوزه‌ امنیت منطقه خزر
گسترش روابط اقتصادی میان کشورهای ساحلی
پیگیری رویکردهای مدنظر باهدف تقویت حمل‌ونقل دریایی میان اعضا
گسترش روابط فی مابین به‌منظور افزایش همکاری‌های تجاری
توسعه مناسبات کشورهای ساحلی خزر در بخش انرژی
پیگیری رویکردهای محیط‌زیستی درباره منطقه خزر
بررسی موضوع‌های حقوقی مرتبط با منطقه خزر

رژیم حقوقی دریای خزر
تعیین رژیم حقوقی دریای خزر یکی از مهم‌ترین محورهای رایزنی‌ 5کشور ساحلی طی دهه‌های اخیر بوده‌است. اگرچه درنهایت در 21مردادماه1397، کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر ازسوی سران ۵کشور ساحلی این دریا به امضا رسید اما همچنان برخی موضوع‌های مهم باقی ماند؛ چراکه در کنوانسیون امضاشده «تحدید حدود بستر و زیربستر» و «تعیین خطوط مبدا و شیوه‌های آن» انجام نشده بود. این موضوع سبب شد رایزنی درباره حل‌وفصل این موضوع، به یکی از مهم‌ترین محورهای رایزنی‌های مقام‌های ارشد کشورهای ساحلی خزر تبدیل شود.

5راهکار درباره تحولات غزه
ایفای نقش سازمان‌های بین‌المللی در قبال جنایات رژیم‌صهیونیستی
مجازات جنایتکاران جنگی رژیم‌صهیونیستی در دادگاه بین‌المللی
توقف صادرات کالا به سرزمین‌های اشغالی
تحریم کالاهای ساخت رژیم صهیونیستی
در دستورکار قرار گرفتن رسیدگی به موضوع ضرورت اعمال حق تعیین سرنوشت فلسطینی‌ها



انتقاد ایران به روند تعیین خطوط مبدأ
انتقاد از روند مذاکرات برای نهایی‌کردن موافقتنامه تعیین خطوط مبدأ مستقیم در دریای خزر یکی از مهم‌ترین محورهای سخنان امیرعبداللهیان در نشست وزرای‌خارجه 5کشور ساحلی بود. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران با اشاره به امضای کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای‌خزر در اجلاس پنجم سران کشورهای ساحلی در قزاقستان، گفت که اعمال حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت انحصاری و جمعی در مناطق چهارگانه دریایی در دریای‌خزر نیازمند ترسیم خط مبدا، به‌عنوان مبنا و پایه تعیین محدوده دقیق آب‌های داخلی، آب‌های سرزمینی، منطقه ماهیگیری و پهنه آبی مشترک است. امیرعبداللهیان به این نکته هم اشاره کرد که اگرچه تاکنون 6دور نشست و مذاکرات در قالب «گروه کاری مقام‌های عالی‌رتبه در مسائل خزر» برای مذاکره و نهایی‌کردن «موافقتنامه روش تعیین خطوط مبدا مستقیم در دریای خزر» برگزار شده‌است، اما باید اذعان کرد روند مذاکرات برای تکمیل این سند با کندی پیش می‌رود. وی همچنین پیشنهاد کرد نشست‌های این گروه کاری در فواصل زمانی کوتاه و حداقل هر 3ماه یک‌بار در یکی از کشورهای ساحلی برگزار شود تا بتوان پیش‌نویس این موافقتنامه را هرچه زودتر نهایی کرد. امیرعبداللهیان همچنین تدوین و اجرایی‌سازی تعدادی از اسناد همکاری 5جانبه در دریای خزر را در گروی دستیابی به توافق درباره «خطوط مبدا» دانست.

استمرار رایزنی‌های ضدصهیونیستی
سخنرانی وزرای امورخارجه 5کشور ساحلی دریای‌خزر از دستورکارهای نشست روز سه‌شنبه در مسکو بود. براین‌اساس سخنرانی حسین امیرعبداللهیان، رئیس دستگاه دیپلماسی ایران دربرگیرنده طیف متنوعی از موضوع‌ها بود که محکومیت جنایات رژیم‌صهیونیستی در غزه یکی از مهم‌ترین محورهای آن محسوب می‌شد.

مکث
ایران و روسیه؛ مقابله مشترک با تحریم‌ها
وزرای امور خارجه ایران و روسیه درحاشیه دوازدهمین نشست سالانه وزیران امورخارجه کشورهای ساحلی دریای خزر، اعلامیه مشترکی به‌منظور همکاری درباره راه‌ها و ابزارهای مقابله، کاهش و جبران‌آثار منفی اقدام‌های قهرآمیز یکجانبه همچون تحریم‌ها امضا کردند. حسین امیرعبداللهیان و سرگئی لاوروف پس‌از امضای این اعلامیه، در راستای توسعه مناسبات دوجانبه گفت‌وگو کردند. وزیر امورخارجه روسیه دراین نشست با اشاره به ششمین دیدار با همتای ایرانی‌اش در سال۲۰۲۳ میلادی، بر اراده مسکو و تهران برای توسعه مناسبات دوجانبه تأکید کرد.