نقطه عطف روابط تهران - هاوانا

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور روز دوشنبه در مجموعه سعدآباد، از میگل دیاز کانل، رئیس‌جمهور کوبا استقبال کرد تا تهران پس‌از حدود 22سال، میزبان یک مقام ارشد کوبایی باشد؛ سفری که پیام تحکیم مناسبات دوجانبه را به جهان مخابره کرد.
از زمانی که در 17اردیبهشت‌ماه1380، فیدل کاسترو، رهبر وقت کوبا، به‌منظور انجام سفری 3روزه وارد تهران شد و با مقام‌های ارشد ایرانی، ازجمله رهبرمعظم‌انقلاب دیدار و گفت‌وگو کرد، ایران دیگر میزبان مقام‌های ارشد کوبایی نبود. اگرچه دراین مدت روابط 2کشور به‌دلیل رویکردهای مشترک ضدامپریالیستی همواره گرم و رو به توسعه بوده، اما غفلت‌های گذشته در بهره‌گیری از ظرفیت‌های مشترک، مانع مهمی در گسترش روزافزون مناسبات دوجانبه به‌حساب می‌آمد.
با آغاز به‌کار دولت‌سیزدهم اما رویکردها دراین حوزه با تحولات اساسی مواجه شد و گسترش روابط با کشورهای حوزه آمریکای‌لاتین بار دیگر در اولویت دستگاه سیاست‌خارجی کشور قرار گرفت و گسترش همکاری‌ها با کوبا دراین راستا وارد عصر نوینی شد. برهمین اساس هم بود که رفت‌وآمدهای دیپلماتیک دراین حوزه رونق گرفت و رئیسی در آخرین روزهای خردادماه1402 در جریان سفر منطقه‌ای به آمریکای لاتین، به هاوانا رفت تا روابط ایران و کوبا شاهد تحولات نوینی باشد. اکنون هم میگل دیاز کانل در پاسخ به سفر رئیس‌جمهور ایران، به تهران آمد؛ سفری که با امضای 7تفاهمنامه و سند همکاری همراه بود که نشان‌دهنده عزم دوجانبه به‌منظور توسعه روزافزون مناسبات تهران-هاواناست.

13سند همکاری طی 7ماه
اولویت‌یابی «دیپلماسی همسایگی» در دولت‌سیزدهم به‌مثابه هوای تازه‌ در روابط ایران با کشورهای آمریکای‌لاتین بود. در این چارچوب هم بود که رئیسی 25خردادماه1402 در سومین مقصد از سفر منطقه‌ای خود به آمریکای‌لاتین، وارد هاوانا، پایتخت کوبا شد و با مقام‌های ارشد این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. درجریان آن سفر، برنامه‌های متنوعی در دستورکار هیأت ایرانی قرار داشت که یکی از مهم‌ترین آنها، امضای 6سند همکاری در حوزه‌های قضایی، همکاری‌های جامع سیاسی، مناسبات گمرکی و مشارکت در حوزه فناوری اطلاعات بود. اکنون با توجه به 7سند همکاری امضا شده میان دوطرف در جریان سفر رئیس‌جمهور کوبا به تهران، تعداد اسناد همکاری و تفاهمنامه‌های دوجانبه به 13مورد رسید؛ آماری که از عزم دوجانبه با هدف گسترش روزافزون همکاری‌ها، آن‌هم در حوزه‌های متکثر حکایت دارد.

امضای اسناد همکاری جدید
کاخ سعدآباد روز دوشنبه میزبان هیأت‌های عالی‌رتبه ایران و کوبا بود تا دوطرف با امضای 7سند همکاری و یک بیانیه مشترک، وارد عصر نوینی از همکاری‌های دوجانبه شوند. براین اساس مقام‌های عالی‌رتبه 2کشور در حضور روسای‌جمهور ایران و کوبا اسناد همکاری و تفاهمنامه‌های مشترک را امضا کردند؛ تفاهمنامه‌هایی که زمینه‌ساز توسعه همکاری‌های تهران-هاوانا در حوزه‌های مختلف «علم و فناوری»، «بهداشتی»، «کشاورزی»، «انرژی»، «معدن»، «ارتباطات» و «پزشکی» خواهد شد. این اسناد همکاری ازسوی معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، وزرای جهادکشاورزی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همتایان کوبایی امضا شد.

ائتلاف جهانی برای حمایت از فلسطین
اگرچه تهران و هاوانا راهبردهای مشترکی در عرصه نظام بین‌الملل دارند که زمینه‌ساز تعمیق مناسبات دوجانبه شده‌است، اما درجریان سفر میگل دیاز کانل به تهران، یک حوزه دیگر به اشتراکات راهبردی 2کشور اضافه شد؛ حمایت از حقوق مردم فلسطین. براین اساس هم بود که روسای‌جمهور 2کشور در جریان نشست‌خبری مشترک، بر شکل‌گیری ائتلاف جهانی برای حمایت از مردم‌ مظلوم فلسطین تأکید کردند. رئیس‌جمهور کوبا دراین نشست با اشاره به اراده مشترک ایران و کوبا برای محکوم‌ کردن نسل‌کشی ملت فلسطین در سطح جهانی، تأکید کرد که «ما کشتار هزاران نفر از زنان و کودکان فلسطینی را محکوم می‌کنیم و خواستار آتش‌بس فوری هستیم تا شرایط تشکیل دولت مستقل فلسطینی ایجاد شود.»