گزارش
ساخت تفرجگاه جدید در گودال های شنی
رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری، آخرین وضعیت شن‌چاله‌های تهران را تشریح کرد
زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار
شن‌چاله‌های تهران حدود 400هکتار است که 120هکتار آن به‌دلیل داشتن عمق بیش از 100متر به ابر شن‌چاله یا غول شنی معروف هستند که در محدوده منطقه18 قرار دارند؛ غول‌هایی که به‌دلیل شرایط ناپایدارشان، هرلحظه ممکن است بخشی از پایتخت را ببلعند. عمق شن‌چاله‌ها در نقاط مختلف متفاوت است، اما به‌طور میانگین 50تا 110متر عمق دارند و از این‌رو برای ساکنان مجاور (خانه‌هایی که در 100متری شن‌چاله‌ها قرار دارند) تهدید محسوب می‌شوند. همچنین این شن‌چاله‌ها با مسائل و چالش‌های زیست‌محیطی همراه هستند و در زمان بروز حوادثی چون سیل و زلزله می‌توانند بحران بزرگی را در پایتخت رقم بزنند. با توافقات صورت گرفته شن‌چاله‌ها به شهرداری تهران واگذار شده‌اند، اما در ادوار گذشته وضعیت و کاربری‌شان تعیین‌تکلیف نشدند و شن‌چاله‌ها رهاشده باقی ماندند. براساس آخرین برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، قرار است این غول‌های شنی به فضای گردشگری تبدیل شوند؛ تصمیمی که بارها از آن سخن گفته‌شده، اما عملیاتی نشده است. سیداحمد علوی، رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری آخرین وضعیت آنها را تشریح کرد و از عملیاتی‌شدن طرح ایجاد فضای گردشگری و تفریحی در شن‌چاله‌ها طی سال1403 خبر داده است.
پایدارسازی
رانش زمین یکی از تهدیدات شن‌چاله‌هاست؛ ازاین‌رو ضرورت دارد پایدارسازی در آنها انجام شود. آنطور که علوی عنوان می‌کند: «رفع خطر از شن‌چاله‌ها موضوع مهمی است که قبل از هر اقدامی باید انجام شود؛ بنابراین در گام نخست پایدارسازی جداره شن‌چاله‌ها در اولویت قرار گرفته و در حال پیگیری است. با این اقدام در مواقع بروز حوادث بحرانی میزان آسیب‌پذیری به حداقل می‌رسد. همچنین ایجاد کاربری‌های تعریف شده برای شن‌چاله‌ها نیازمند فضای امن و ایمنی است که قطعاً با اتمام پایدارسازی این مهم محقق می‌شود.»
تأمین سرانه‌های شهر
کاربری تفرجگاهی شن‌چاله‌ها در کمیسیون ماده 5تصویب شده است. ساخت بوستان، احداث هتل 5ستاره، شهر گل و گیاه و ساخت فضاهای تجاری، فرهنگی و ورزشی و... کاربری‌های تعریف‌شده هستند. در فاز اول بوستان مادر در ضلع جنوبی، شن‌چاله محله خلیج‌فارس شمالی ایجاد و بهره‌برداری شد، اما به‌گفته رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران، اقدام خاصی در ادوار گذشته برای تبدیل شن‌چاله‌ها به فضای گردشگری و تفریحی صورت نگرفت. او ادامه می‌دهد: «گرچه شن‌چاله‌ها امروز تهدیدی برای تهران محسوب می‌شوند، اما با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته توسط مدیریت شهری و عملیاتی‌شدن پروژه گردشگری قطعا به فرصت طلایی پایتخت تبدیل خواهند شد. همچنین شهرداری تهران می‌تواند از این ظرفیت برای تامین سرانه‌های شهر و شهروندان به‌ویژه ساکنان همجوار شن‌چاله‌ها بهره‌برداری کند.»
ایجاد فضا برای ورزش‌های خاص
حضور خانواده‌ها در فضاهای عمومی رویکرد مدیریت شهری در دوره ششم است و آنطور که علوی می‌گوید: «این رویکرد در تفرجگاه شن‌چاله‌ها هم لحاظ شده است و شهرداری تهران قصد دارد کاربری‌هایی در آن طراحی و اجرایی کند تا خانواده‌ها بتوانند بودن در کنار هم را در فضایی امن و... تجربه کنند.» البته در این میان به نیاز شهر و مطالبات شهروندان هم تأکید شده و با توجه به وضعیت کنونی شن‌چاله‌ها امکان طراحی برخی از فضاهای ورزشی خاص در آن وجود دارد. رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران در تأیید این مطلب عنوان می‌کند: «فضای گردشگری باید مورد اقبال عمومی مردم قرار گیرد. در شهر جوانان به برخی از رشته‌های ورزشی خاص مانند موتورهای کراس و... گرایش دارند. فضا برای این‌گونه ورزش‌ها در تهران محدود است؛ به همین دلیل مقرر‌شده از ظرفیت‌های شن‌چاله‌ها برای ایجاد پیست ورزش‌های خاص ازجمله موتور کراس و خودروی سواری و... استفاده شود.»
مشارکت با بخش خصوصی
جلب مشارکت شهروندان و سرمایه‌گذاران در پروژه‌های شهری مورد تأکید مدیریت شهری است و از همین سیاست در ساخت فضاهای تفرجگاهی شن‌چاله‌ها هم استفاده خواهد شد. سیداحمد علوی با بیان این مطلب می‌گوید: «بودجه شهرداری تهران محدود است و باتوجه‌به عقب‌ماندگی‌هایی که در حوزه‌های مختلف ازجمله حمل‌ونقل عمومی وجود دارد، نمی‌توان به‌تنهایی کلان‌پروژه‌هایی چون تبدیل شن‌چاله‌ها به فضاهای گردشگری پایتخت را عملیاتی کرد؛ بنابراین ضروری است گزینه مشارکت بخش خصوصی مطرح شود و اولویت شهرداری تهران هم بهره‌مندی از توان سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است. البته ممکن است سرمایه‌گذاران خارجی هم تمایل به مشارکت داشته باشند که این موضوع باید بررسی شود و اگر مقرون‌به‌صرفه بود، می‌توان با آنها وارد مذاکره شد.»
اتمام مطالعات اولیه و طراحی
پروژه‌های تهران باید پیوست‌های فرهنگی، اجتماعی و... داشته باشند؛ به همین دلیل است که شن‌چاله‌ها در مدت 2سال گذشته عملیاتی نشده‌اند؛ چراکه به‌گفته رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران، کارشناسان در حال مطالعات و طراحی هستند. آنطور که علوی می‌گوید: «طرح فضای گردشگری شن‌چاله باتوجه‌به نیاز شهروندان و شهر در حال آماده‌سازی است و تا پایان سال نهایی و تأیید می‌شود. پس از پیش‌بینی بودجه در سال1403 قطعا اجرای طرح عملیاتی می‌شود و امیدواریم با بودجه‌ای که پیش‌بینی خواهد شد، شاهد تسریع فرایندهای اجرایی طرح و افزایش سرانه‌ها و ارتقای کیفیت زندگی مردم باشیم.»
در همینه زمینه :
