گزارش
کاهش 65هزار تن از آلاینده‌های تهران در سال
اجرای تفاهم‌نامه پکن در حوزه نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، تأثیر شگرفی در کاهش آلودگی هوا دارد
سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار
سفر اخیر شهردار تهران به چین پس از نزدیک به یک ماه هنوز هم نقل محافل خبری و کارشناسی فراوانی است و هر از چند گاهی دستاوردهای این سفر، رسانه‌ای می‌شود. آخرین مورد این دستاوردها نیز قرارداد زباله‌سوز 6هزار تنی بود که اول آذر منعقد شد. اما سفر علیرضا زاکانی چه دستاوردهایی برای محیط‌زیست و مدیریت آلودگی هوای تهران خواهد داشت؟ تفاهم‌نامه شهردار تهران در سفر به چین با محوریت نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی در بخش‌های مترو، اتوبوس و تاکسی انجام خواهد شد اما نباید فراموش کرد که تمرکز بر این بخش‌ها به‌صورت مستقیم با کاهش آلودگی هوای تهران در ارتباط است. وسایل نقلیه به‌علت کیفیت پایین تولید و مصرف بالای سوخت غیراستاندارد، بیشترین منابع آلاینده تهران هستند و اگر در بخش حمل‌ونقل عمومی توجه جدی به نوسازی آنها نشود، به‌علت تردد بالای روزانه می‌توانند منبعی قابل توجه از منابع آلاینده شهر شوند. از سوی دیگر فرسودگی اتوبوس‌های شهری و تاکسی‌ها نیز مزید بر علت شده تا مدیریت شهری نگاهی جدی به نوسازی آنها داشته باشد؛ بلایی که طی 2دهه اخیر بر سر اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها آمده و اگر نگاه مسئولانه مدیریت شهری حاضر نبود، باید کم‌کم با ناوگان تردد روسطحی پایتخت خداحافظی می‌کردیم. گزارش اینفوگرافی همشهری به بررسی اقدام محیط‌زیستی شهرداری تهران در کاهش آلودگی هوای شهری و جلوگیری از خسارات احتمالی آن می‌پردازد.
تجربیات جهانی در حوزه برقی‌سازی
برقی شدن تهران یکی از وجوه تفاهم‌نامه تهران با پکن بود و بناست چندین دستگاه اتوبوس و موتورسیکلت برقی به تهران اضافه شود. همزمان بااین تفاهم‌نامه و قراردادها، وزارت صمت طی جلسات متعدد با شهرداری تهران سعی در برقی‌سازی پایتخت دارد و بر‌همین اساس ابتدا زیرساخت‌های برقی‌سازی مانند جایگاه‌های شارژ ایجاد شده درحال پیشرفت است. اما حرکت به سوی برقی‌شدن تجربه‌ای است که کشورهای مختلف جهان روی آن توافق دارند که در ادامه به برخی از این تصمیم‌گیری‌ها اشاره می‌کنیم.
ترافیک
اثر برقی‌سازی ناوگان برکاهش ترافیک
درحال حاضر تولیدکنندگان خودروهای برقی در جهان با استفاده از روش‌های مختلف سعی در هوشمند کردن این ناوگان نیز دارند. خودروهای خودران و خودروهای متصل ازجمله امکاناتی است که همراه با توسعه خودروهای برقی گسترش می‌یابد. این امکانات با هوشمندسازی ترافیک شهری منجر به کاهش گره‌های ترافیکی و ناهنجاری‌های ترافیکی منجر به بهبود وضعیت ترافیک نیز می‌شوند.
چالش‌های اتوبوس برقی
مهم‌ترین چالش پیش روی اتوبوس‌های برقی مربوط به نحوه شارژ این اتوبوس‌هاست. باتوجه به ماهیت این خودروها، امکان صرف زمان زیاد برای شارژ باتری وجود ندارد و اتوبوس‌هایی که در ناوگان حمل‌ونقل عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند مرتباً درحال جابه‌جایی مسافر و حرکت از ایستگاهی به ایستگاه دیگر هستند. بنابراین تدوین برنامه زمانبندی حرکت این اتوبوس‌ها با هدف تنظیم زمان و مکان مناسب برای شارژ کامل باتری ازجمله چالش‌های پیش روست که هم نیازمند مدیریت صحیح و هم نیازمند ایجاد زیرساخت شارژ سریع در پایانه‌ها یا ایستگاه‌های توقف اتوبوس‌هاست.
مزیت اتوبوس پایه گازسوز بر اتوبوس دیزلی گازسوز شده
اتوبوس‌های پایه گازسوز اتوبوس‌هایی هستند که موتور آنها ذاتاً برمبنای استفاده از سوخت گاز طبیعی طراحی و تولید شده باشد. در گذشته تعدادی از اتوبوس‌های شهر تهران از حالت استفاده از سوخت گازوئیل به گازسوز تغییر کرد که طی این اتفاق تغییری در ساختار موتور این اتوبوس‌ها ایجاد نشده و صرفاً سیستم سوخت‌رسانی دچار تغییر شده بود که نهایتاً نتایج مطلوبی نداشت و مشکلاتی از قبیل کاهش توان و مشکلات تعمیر و نگهداری برای آنها ایجاد شد. بنابراین ضروری است که خودروهای مورد نظر دارای موتور پایه گازسوز با توان مناسب شهر تهران باشد تا تجربه قبلی استفاده از سوخت گاز طبیعی برای ناوگان حمل‌ونقل عمومی ایجاد نشود.
تولید
نهادهای مسئول در حوزه برقی‌سازی حمل‌ونقل
عمده‌ترین وظایف در حوزه برقی‌سازی مربوط به وزارتخانه‌های صمت و نیرو است. وزارت صمت وظیفه تشویق تولیدکنندگان خودرو و موتورسیکلت به تولید محصولات برقی را دارد که در این راستا جلسات متعدد وزیر صمت با شهردار تهران برای برقی‌سازی انجام می‌شود. همچنین در حوزه واردات نیز تسهیلات لازم ازجمله صفر کردن سود بازرگانی می‌بایست از طریق وزارت صمت انجام شود. در کنار این موضوع وزارت نیرو متولی اصلی ایجاد زیرساخت شارژ وسایل نقلیه برقی است. همچنین تأمین برق این ایستگاه‌ها و بار اضافی ناشی از فعالیت وسایل نقلیه برقی برعهده وزارت نیرو است. اما در کنار این موارد برای تسهیل در توسعه وسایل نقلیه برقی و جبران اختلاف قیمت آن با نوع بنزینی و گازوئیلی جهت ترغیب مصرف‌کنندگان، ارائه تسهیلات و کمک‌های بلاعوض از جانب دولت ضروری است و این موضوع می‌بایست از طریق وزارتخانه‌های نفت و اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه پیگیری شود. در کنار متولیان اصلی حوزه برقی‌سازی، وزارت کشور و شهرداری‌ها نیز که مسئولیت توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی را دارند که درصورت مهیا بودن شرایط و زیرساخت‌ها می‌توانند از ناوگان برقی در حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری استفاده کنند.
چالش
چالش‌های پیش روی برقی‌سازی حمل‌ونقل در داخل کشور
یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی برقی‌سازی ناوگان، نبود بستر شارژ این وسایل نقلیه است. به‌خصوص در ناوگان حمل‌ونقل عمومی که میزان پیمایش وسیله نقلیه بالا بوده است و زمان شارژ آن باید به حداقل برسد، ایجاد زیرساخت شارژ عمومی اهمیت بالایی دارد که هم‌اکنون در شهر تهران درحال انجام است. از طرفی چالش مهم دیگر در توسعه وسایل نقلیه برقی، قیمت تمام‌شده آنهاست که بسیار بیشتر از همنوع بنزینی یا گازوئیلی خود بوده است و حتماً می‌بایست تسهیلات بلاعوض و تسهیلات کم بهره برای تشویق جامعه به استفاده از این نوع ناوگان از طرف دولت‌ها تأمین شود. دیگر چالش در حوزه توسعه حمل‌ونقل برقی در تولید این نوع وسایل است و این موضوع چیزی است که در داخل کشور با ضعف روبه‌روست. کل میزان تولیدات سالانه موتورسیکلت‌های برقی در ایران به کمتر از 5هزار دستگاه در سال می‌رسد که این میزان برای سایر وسایل نقلیه نزدیک به صفر است. از آنجا که نیاز سیستم‌های حمل‌ونقلی بیش از این اعداد است، لازم است که برنامه‌ریزی جدی در وزارت صمت برای ترغیب تولیدکنندگان وسایل نقلیه برقی صورت پذیرد.
در همینه زمینه :
