گزارش
پیشرفت ماهواره‌برها از مهم‌ترین دستاوردها برای خودکفایی کامل در بحث پرتاب ماهواره‌های سنگین است
شمارش معکوس برای اقتدار در فضا
زهرا خلجی-روزنامه‌نگار
پیشرفت فضایی ایران در یکی دو سال اخیر اتفاقی کاملا محسوس است. طرح‌ریزی توسعه و پرتاب انواع ماهواره‌ها، توسعه منظومه شهید سلیمانی و ساخت انواع موشک ماهواره بر از نمونه‌های بارز پیشرفت‌های ایران در حوزه صنعت فضاست. سازمان فضایی کشور نیز طبق وعده خود مسیر ورود بخش‌خصوصی در بحث ساخت ماهواره و پرتابگر را هموار کرده است. اما با وجود تلاش‌های شبانه‌روزی دانشمندان ایرانی برای ارسال ماهواره‌های سبک با پرتابگرهای وطنی، همچنان برای قراردادن ماهواره‌های سنگین نیاز به همکاری سایر کشورهاست.
خودکفایی در پرتاب ماهواره‌های سبک
ارسال ماهواره‌های ایرانی به مدار لئو یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های فضایی کشور به‌حساب می‌آید. نقش ماهواره‌برهایی مانند قاصد در این مسیر بسیار پررنگ است. در سال‌های اخیرماهواره‌های سبک سه‌گانه نور به مدار لئو فرستاده و تثبیت شدند. همانطور که در برنامه 10ساله فضایی کشور آمده است، پس از تثبیت ماهواره‌های کمتر از 50کیلوگرم در این مدار، نوبت به ارسال و تثبیت ماهواره‌های بیشتر از 50کیلوگرم می‌رسد. اما پرتاب ماهواره‌های سنگین‌تر برعهده ماهواره‌برهای سیمرغ و قائم ۱۰۰ خواهد بود.
انواع ماهواره‌برهای ایرانی
ماهواره‌بر سیمرغ، یک ماهواره‌بر چند مرحلهای است که در سال1388توسط سازمان هوافضا و وزارت دفاع ساخته شد. سیمرغ با استفاده از 2 مدل سوخت مایع و جامد با 490ثانیه پرواز به نزدیک‌ترین مدار زمین می‌رسد و می‌تواند ماهواره‌هایی با وزن 250کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دهد. دیگر ماهواره‌بری که برای ماهواره‌های سنگین طراحی شده است، ماهواره‌بر قائم100است. قائم100نخستین ماهواره‌بر 3مرحلهای سوخت جامد ساخت کشور محسوب می‌شود. این ماهواره‌بر می‌تواند ماهواره‌هایی با وزن کمتر از 100کیلوگرم را در مدار 400تا 500کیلومتری زمین قرار دهد. قائم 100در مراحل تست نهایی قرار دارد. دیگر ماهواره‌برهای کشور که برای خودکفایی کامل در بخش پرتاب ماهواره‌های ایرانی در دست توسعه و ساخت هستند، سریر و ذوالجناح نام دارند.
استفاده از سایوز تا رسیدن به ضریب اطمینان بالا
حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی کشور درباره صنعت فضایی کشور در گفت‌وگو با همشهری درباره استفاده از موشک پرتابگر روسی سایوز برای پرتاب ماهواره‌ای سنگین ایرانی به مدار، گفت: «ایران درواقع زمانی سراغ قرارداد با کشورهای خارجی می‌رود که برای انجام پروژه، تجهیزات مورد نیاز را در داخل نداشته باشد و برای رفع نیاز در کشور به آن احتیاج داشته باشد. در زمان فعلی توان تجهیزاتی برای قراردادن ماهواره‌ای بیش از 250کیلوگرمی در مدار نداریم، ولی در آینده نزدیک توانمندی ایران تثبیت می‌شود که بسیار مهم و راهبردی است و تا اجرام 200تا 250کیلوگرمی را در مدار قرار خواهیم داد.»
ماهواره‌بر سایوز
یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال کارآمدترین ماهواره‌برهای جهان سایوز است؛ موشکی روسی که پرتاب‌های متعدد و موفقی داشته است. همین ماهواره‌بر بود که تابستان سال گذشته، ماهواره خیام را به مدار رساند. برای نزدیک به یک دهه، از آخرین پرواز شاتل فضایی در سال۲۰۱۱ تا نخستین ماموریت موشک فالکون۹ استارت‌آپ فضایی اسپیس‌ایکس در سال۲۰۲۰، موشک‌های سایوز تنها وسیله پرتابی بودند که قادر و مورد تأیید برای انتقال فضانوردان به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) بودند. سایوز با بیش از ۱۹۰۰پرواز از زمان آغاز به‌کار خود در سال۱۹۶۶ تا سال۲۰۲۱ پرمصرف‌ترین ماهواره‌بر در جهان بوده است.
هدهد و کوثر به‌زودی در فضا
حسین شهرابی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان سازنده 2ماهواره هدهد و کوثر درباره پرتاب آنها به فضا می‌گوید که قرار بوده است، آذرماه امسال این دو ماهواره پرتاب شود که پرتابگر اعلام کرد پرتاب با ۶ماه تأخیر و احتمالاً در ۳ماهه اول سال آینده انجام می‌شود. شهرابی درباره چرایی پرتاب با موشک روسی سایوز به خبرگزاری مهر گفت: «با توجه به اینکه پرتابگرهای داخلی درحال توسعه هستند و به‌دلیل اینکه به‌دنبال بازار بین‌المللی هستیم، به همین دلیل ماهواره‌های ایرانی کوثر و هدهد در حوزه سنجش و اینترنت اشیا (IOT) توسط پرتابگر روسی انجام می‌شود که در حال حاضر از برجسته‌ترین همکاری‌های‌مان با روسیه است.» البته شهرابی با تأکید بر اینکه استفاده از پرتابگر داخلی از دستور کار خارج نشده است و استفاده از همه ظرفیت‌ها در برنامه کار آنهاست، افزود: «در حال حاضر روی ماهواره متمرکز هستیم تا پرتاب با پرتابگری کم‌سابقه چرا‌که ریسک آن با توجه به هزینه گزافی که شده است بالاست. بنابراین با یک پرتابگر بین‌المللی با سابقه زیاد ریسک کمتر می‌شود و تمرکز روی ماهواره بیشتر است.»
در همینه زمینه :
