تشنگان میان دو شط

پروانه بندپی- رسول عودزاده-رضا کربلایی
خبرنگاران همشهری

هوای گرم؛ آب شور و رنج تأمین مایه حیات توسط دختربچه‌ها و پسربچه‌هایی که باید در کوچه پس‌کوچه‌های شهر آبادان و خرمشهر بازی کنند، تصویری نگران‌کننده را به نمایش گذاشته است. شهرهایی که تا دیروز نماد مقاومت در برابر حمله دشمنان بودند، این روزها به نمادی از کمبود آب تبدیل شده‌اند.

چه فرقی می‌کند اهل کدام شهر و روستا باشی وقتی می‌بینی یک هموطن در رنج تأمین آب است، آبی دست‌کم کمتر شور که بتوان آن را نوشید و با آن زندگی کرد. اینجا آبادان و خرمشهر ما هستند و هموطنانی که امیدشان به تدبیر دولت است تا دست‌کم کمی از شوری آب کم کند. برایشان مهم نیست آب شیرین از کجا تأمین می‌شود و دلیل شور شدن آب چیست، اینها فقط این روزها یک چیز را می‌خواهند» لطفا کمی آب شیرین برسانید. تشنه‌ایم و هوا گرم و طاقت فرساست.

چه کسی فکرش را می‌کرد مردمانی که در میان دو شط کرخه و کارون از یک سو و اروند رود از سوی دیگر در طول تاریخ زندگی‌می‌کردند، این گونه آب را تقلا کنند؟ تعدادی از شهروندان آبادانی در یک تجمع اعتراضی مسالمت‌آمیز طی روزهای اخیر تشنگی آب را فریاد کردند و امید دارند بلکه در نیمه تیرماه مشکل‌شان برطرف شود و به زندگی‌شان ادامه دهند. ایران کشوری تشنه است و خواسته یا ناخواسته خوزستانی‌ها باید سازگاری با کم‌آبی را تمرین کنند، آنها اما به نظر از تمرین به مسابقه روی آورده‌اند.   فقط کمی آب شیرین کام‌شان را شیرین‌تر می‌کند و لبخند بر چهره‌شان می‌نشاند. کودکان آبادانی و خرمشهری باید در کوچه پس‌کوچه‌ها بازی کنند، نخواهیم ببینیم که با سطلی و ظرفی در دست در جست‌وجوی چند لیتر آب شیرین باشند.


پایان شوری آب تا 15 تیر

استاندار خوزستان اعلام کرد: برنامه ما این است که تا 15تیرماه مشکل شوری آب برخی شهرهای استان را از طریق اجرایی شدن فاز دوم طرح آبرسانی غدیر و همچنین جلوگیری از پیشروی آب دریا به سد‌ تامین‌کننده آب این شهرها حل کنیم.
غلامرضا شریعتی در گفت‌وگو با همشهری که این روزها شاهد اعتراض برخی شهروندان آبادانی است، با اشاره به اقدامات جدی دولت برای رفع مشکل شوری آب در برخی شهرهای این استان ازجمله شهرهای آبادان و خرمشهر تأکید کرد: برنامه‌ریزی صورت گرفته تا فاز دوم طرح آبرسانی غدیر به بهره‌برداری برسد تا مشکل شوری آب در شهرهای خرمشهر و آبادان برطرف شود و تاکنون مشکل شوری آب یکی از شهرستان‌های استان از طریق ایستگاه قیصریه با میزان شوری آب 2000 تا 2100 و یکی دیگر از شهرستان‌ها از طریق ایستگاه دیگر با میزان شوری 1700 تا 2000 به‌زودی حل خواهد شد و بهبود وضعیت آب در شهرستان شادگان هم در دستور کار ما قرار دارد.

استاندار خوزستان با بیان اینکه آبرسانی در شهرستان شادگان مشکل چندانی ندارد، افزود: تنها میزان شوری آب مقداری بالاست که با اجرای فاز دوم طرح غدیر این مشکل برطرف خواهد شد. شریعتی با اشاره به اقدام‌های به‌گفته او اساسی صورت گرفته دولت در یک سال گذشته برای حل مشکل آب در شهرهای استان خوزستان گفت: اگر در سال95 مشکلی در وضعیت آب استان خوزستان رخ می‌داد ما هیچ امکان مانوری نداشتیم و باید وضعیت را تحمل می‌کردیم اما براساس دستور و قول آقای رئیس‌جمهور در اسفندماه سال95 مبنی بر حل مشکل آب و فاضلاب استان خوزستان درنهایت مصوبه مهمی در فروردین‌ماه1396 برای حل مشکل آب استان به تصویب رسید و اعتبار مالی قابل ملاحظه‌ای اختصاص یافت و فاینانس‌های داخلی هم برای اجرای این مصوبه فعال شد؛ به‌گونه‌ای که تنها در سال گذشته 900میلیارد تومان برای حل مشکل آب استان هزینه شد درحالی‌که از سال87 تا سال95 هم همین میزان اعتبار یعنی 950میلیارد تومان به استان خوزستان اختصاص یافته بود.

او با تشریح آخرین وضعیت برنامه‌های در دست اجرا تأکید کرد: قول می‌دهیم که فاز دوم طرح غدیر تا 15تیرماه اجرایی و مشکل برطرف شود؛ مگر اینکه اتفاق غیرمترقبه‌ای رخ دهد. استاندار خوزستان از اجرای طرحی برای جلوگیری از ورود آب شور دریا به رودخانه اصلی تامین‌کننده آب آبادان و خرمشهر از 2روز گذشته خبر داد و گفت:‌ در روزهای اخیر بخشی از مشکل از طریق انتقال آب به کمک تاسیسات آبرسانی غدیر و حیات برطرف شده و میزان شوری آب به‌ویژه در خرمشهر از 2روز گذشته رو به کاهش نهاده است. او میزان شوری آب در خرمشهر را 4500 اعلام و تأکید کرد: البته این هنوز مطلوب ما نیست، ولی نسبت به چندی قبل که میزان شوری آب تا بالای 7000رفته بود، اوضاع بهتر شده است.

شریعتی با اشاره به اجرای طرح‌های راهسازی برای انتقال آب از طریق تاسیسات غدیر و حیات به میزان 30هزار مترمکعب برای شهر خرمشهر و 10هزار مترمکعب برای آبادان و ایجاد بندی برای جلوگیری از پیشروی آب دریا به رودخانه که بخش عمده‌ای از آن به اتمام رسیده است، گفت: اقدامات جدی دولت با سرعت هرچه تمام‌تر در حال اجراست و امیدواریم میزان شوری آب در شهرهای این استان به‌ویژه خرمشهر و آبادان حتی قبل از 15تیرماه از 4500واحد هم کمتر شود و راه‌حل پایدار و اساسی مشکل در گرو  اجرای فاز دوم طرح غدیر است.


جنوبی‌ها در انتظار آب شیرین

خبرنگاران همشهری در استان خوزستان گزارش می‌دهند که با وجود وعده مسئولان خوزستان درباره رفع مشکل شوری آب آبادان و خرمشهر تا پایان تیرماه، مردم این دو شهر همچنان در اعتراض به وضع موجود، تجمع‌های اعتراض‌آمیز برگزار می‌کنند.

شوری آب رودخانه بهمنشیر به حد آب دریا (خلیج‌فارس) رسیده و به‌دلیل شوری بسیار، نمی‌توان از آن برداشت کرد. این مسئله باعث کاهش تولید آب آبادان شده درحالی‌که آب شرب خرمشهر نیز دست کمی از شوری آب آبادان ندارد و حتی آب شرب به قدری شور شده که باعث خوردگی تمام دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن و از بین رفتن تصفیه‌خانه‌ها شده است. شهروندان آبادان و خرمشهر در چند هفته گذشته به‌دلیل شوری بیش از حد آب رودخانه بهمنشیر که تامین‌کننده اصلی آب آشامیدنی شهروندان آبادان و خرمشهر است با مشکلات متعددی روبه‌رو شده‌اند.

آبادانی‌ها و خرمشهری‌ها به‌دلیل شوری بیش از حد آب، مجبورند هر روز آب مصرفی موردنیاز خود را خریداری کنند. صف‌های طولانی خرید آب شیرین در این دو شهر، سوژه داغ بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های محلی و کشوری در روزهای اخیر شده است. در این آشفته‌بازار افرادی هم دست به فروش آب با قیمت چندبرابر می‌زنند و مردم چاره‌ای جز خرید از این سودجویان ندارند. کم‌آبی، شوری آب، قطع گاه و بیگاه برق و گرمای بالاتر از 50درجه دست به‌دست هم داده‌اند تا ساکنان خونگرم این دو شهر خونشان به جوش بیاید و اعتراض کنند. اما برای مردم آبادان، خرمشهر و شادگان که آب آشامیدنی‌شان از یک منبع (رودخانه کارون) تأمین می‌شود، تحمل یک روز هم غیرممکن شده است.

یکی از آنها می‌گوید: «طاقت مردم طاق شده است. یکی،‌ ‌دو مشکل نداریم ما. کم‌آبی هست، بیکاری هست، حالا هم که آب شور، قوز بالای قوز شده است. ما هم آدمیم. حمام می‌رویم، لباس می‌شوییم، بچه کوچک داریم، مهمان برایمان می‌آید. خب بدون آب اصلا جور در‌نمی‌آید. همه زندگی ما به هم ریخته است.» شهروند دیگری می‌گوید: «آب‌شیرین 20لیتری را تا همین 10روز پیش می‌خریدیم 500تومان. حالا همشهریان خودمان، آن را دوبرابر قیمت به ما می‌فروشند. بعضی‌ها هم بیشتر.» ابوعلی ادامه می‌دهد: «بیشتر مردم اینجا در خانه‌هایشان آب‌شیرین‌کن دارند، اما شوری آب، همه دستگاه‌ها را از بین برده و بی‌استفاده کرده است.

وقتی تصفیه‌خانه‌ها از بین رفته‌اند، چه انتظاری هست از این آب‌شیرین‌کن‌ها.» او می‌گوید: «مسئولان به ما قول داده‌اند که تا آخر همین ماه، آب شیرین وارد لوله‌های منازل ما بشود. اما نمی‌دانم چقدر می‌توانیم امید داشته باشیم و چطور می‌خواهیم یک‌ماه را با کمترین دردسر پشت سر بگذاریم. واقعا الان در این شرایط تحمل یک روز هم سخت و غیرممکن شده است.»


طرح «غدیر» به داد مردم می‌رسد؟

برای برطرف کردن شوری آب شرب خرمشهر و آبادان، طرح احداث سد خاکی مارد، اجرای مرحله دوم طرح آبرسانی غدیر و راه‌اندازی دستگاه آب‌شیرین‌کن در دست اجراست. رئیس آبفای خرمشهر از پیشرفت پروژه فاز دوم طرح آبرسانی غدیر و از پایان یافتن این پروژه تا نیمه تیرماه خبر داد و افزود: با اتمام پروژه می‌توان تمام نیاز آبی خرمشهر را از طرح غدیر تأمین کرد.

غلامرضا پورجلالی به اجرای پروژه بند خاکی مارد هم اشاره کرد و گفت: با ساخت و آبگیری این سد که 4متر دیگر از آن باقی مانده است، می‌توان آب رودخانه را در EC2 هزار میکروزیمنس که حد مطلوبی است، حفظ کرد. خلیلی‌نیا، رئیس اداره امور آب و فاضلاب آبادان هم گفت: مطالبه مردم درخصوص بهره‌مندی از آب باکیفیت بجا، بحق و درست است، اما از مردم می‌خواهیم که تا پایان احداث خط لوله دوم طرح آبرسانی غدیر، آرامش خود را حفظ کنند تا اوضاع ساماندهی شود.

شهروندان آبادانی می‌گویند: وضعیت آب‌شرب اصلا خوب نیست، مزه‌دار و فوق‌العاده بد است. آنها نه آب جیره بندی می‌خواهند و نه آب شور رایگان. آنها آب سالم پولی می‌خواهند.

 حاج‌حمید کعبی با محاسنی سفید کرده در منطقه تانکی ابوالحسن در صف آب ایستاده است. او این وضعیت را بحرانی توصیف می‌کند و می‌گوید: واقعا این وضعیت برازنده این مردم مدافع مرزها نیست. ما برای این مرز و بوم خون و جون دادیم، بارها در جنگ آواره شدیم، حالا نباید به این وضعیت دچار شویم. او کمی مکث می‌کند و می‌گوید: ما نه آب داریم و نه هوا. محیط‌زیست ما از بین رفته است. شوری آب به‌خاطر عقب کشیدن شط و جلو آمدن دریاست. علتش واضح و روشن است کارون دیگر آب ندارد حتی برای شهرهای پایین چه برسد بخواهند آبی از آن را برای مصارف غیرشرب ببرند.

«ام حسن» خانم میانسال آبادانی است که در منطقه ابوشانگ برای خرید آب آمده است. او دردمند است و از دردها می‌گوید. هر مشکلی را که می‌شمرد یک دانه تسبیح رها می‌کرد تا اینکه به آب رسید. می‌گوید: وضع آب فجیع و غیرقابل تحمل شده است. پسرهای من دیشب تا دیروقت در صف خرید آب بودند. سؤال من این است که آیا مسئولانی که ماشین‌های خارجی سوار می‌شوند و حقوق‌های آنچنانی از صدقه سری همین مردم می‌گیرند، دقیقا کجا هستند؟ آیا آنها هم مثل ما هستند؟ آیا همه به شهرهای خودشان برگشته‌اند؟


آزادسازی آب سد گتوند

خبرنگار همشهری کسب اطلاع کرد از روز چهارشنبه هفته گذشته با تصمیم استانداری و سایر دستگاه‌های مسئول قرار شده تا میزان آب برای کاهش مقدار شوری ناشی از سد گتوند تا دوبرابر ظرفیت آزاد شود.

یک مقام مسئول در شرکت آبفای استان خوزستان به خبرنگار همشهری گفت: مسئولیت اصلی تأمین آب در این استان برخلاف سایر استان‌های کشور به‌دلیل تأمین آب از رودخانه‌ها و حجم بالای سدها با شرکت آب و برق خوزستان بوده و شرکت آبفای استان تمام تلاش خود را به‌کار گرفته تا آب موجود را عادلانه و با کیفیت مناسب بین همه شهروندان توزیع کند.

به گفته او، وظیفه تأمین آب بر عهده شرکت آب و برق خوزستان و توزیع آب بر عهده شرکت آب و فاضلاب بوده و به‌دلیل افزایش میزان شوری آب هم‌اکنون آبرسانی به نقاط بحرانی از طریق تانکر و توزیع آب بسته‌بندی ادامه دارد.



شنبه گذشته 800شهروند آبادانی با تجمع مقابل اداره آب و فاضلاب شهرشان شعارهایی درباره بی‌آبی و شوری آب سر دادند و خواستار پایان این وضعیت شدند. آبادان در کل هفته گذشته نیز شاهد این تجمع‌ها و شعارهای اعتراض‌آمیز بود. «میان دو شط تشنه‌ایم»، «وقتی شیر کاکائو هست، آب شیرین برای چی؟» و «آب شور، بوی لجن و تعفن حق مردم آبادان نیست» اساسی‌ترین شعارهایی بود که روی پلاکاردهای حاضران در تجمع نوشته شده بود.


آبفای خوزستان: پول آب را ندهید

شوری آب در آبادان و خرمشهر تا حدی جدی شده است که صادق حقیقی‌پور مدیرعامل آبفای خوزستان 2روز پیش اعلام کرد: «به دستور استاندار، قبض آب مربوط به خرداد و تیر در شهرهای آبادان و خرمشهر صادر نخواهد شد و مردم لازم نیست بابت این 2‌ماه پولی بپردازند.» شرکت آب و فاضلاب آبادان نیز روز 29خرداد در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که تا زمان برون‌رفت از این اوضاع، آب تا پایان تیرماه سهمیه‌بندی می‌شود و مردم کمی دیگر صبر کنند تا این روزها بگذرد.


تعطیلی پتروشیمی آبادان تکذیب شد

درحالی‌که روابط عمومی مجتمع پتروشیمی آبادان روز شنبه (2تیر) اعلام کرده بود این مجتمع به‌علت شوری بیش از حد آب، تمام فعالیت‌های خود را متوقف کرده و تعطیل شده است، مدیرعامل شرکت پتروشیمی آبادان روز یکشنبه تأکید کرد: تعطیل شدن پتروشیمی آبادان صحت ندارد.
 مسعود جبرائیلی، در گفت‌وگویی اعلام کرد: در واقع برداشت آب پتروشیمی آبادان از رودخانه بهمنشیر است و مشکل شوری رودخانه بسیار حاد شده، ولی نباید تمام مشکلات را به شوری آب تعمیم داد.

او در مورد صحت توقف واحدهای پتروشیمی آبادان افزود: درواقع بخشی از واحدها را به‌دلیل بالا رفتن شوری، از مدار خارج کردیم اما نه 100درصد واحدهای پتروشیمی را و آن ‌هم به این دلیل که برای ورودی آب موردنیاز بویلرها تمهیداتی بیندیشیم تا آب با کنترل و استاندارد وارد بویلرها شود و به سیستم‌ها آسیب نرسد. جبرائیلی در مورد مدت‌زمان تعطیلی برخی واحدها گفت: به‌مدت محدود و به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده برخی واحدها مانند واحد تولید بخار را از مدار خارج کرده‌ایم تا عملیات فنی روی ورودی آب و بویلرها انجام شود و بعد این واحد دوباره وارد سرویس خواهد شد.

او افزود: ایجاد توقف در واحدهای صنعتی در برخی پتروشیمی‌های بزرگ امری طبیعی است و درواقع سالانه واحدهای تعمیراتی به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده و تعمیرات غیرقابل‌پیش‌بینی دارند و سالانه این توقف را می‌بینیم. مدیرعامل پتروشیمی آبادان گفت: در حال مدیریت این موضوع هستیم تا شوری آب خسارتی به واحدها وارد نکند. سازمان آب و برق خوزستان همکاری‌ خوبی با پتروشیمی آبادان داشت به‌طوری‌که روزانه از طریق 70تانکر، کسری آب مورد نیاز پتروشیمی تأمین ‌شده است. جبرائیلی اعلام کرد: پتروشیمی آبادان در 2سال گذشته با مشکلات فنی و تولیدی بسیار زیادی مواجه بود، ولی با همکاری کارکنان پتروشیمی این مشکلات به حداقل رسیده است و درصورت تأمین حدنصاب خوراک پتروشیمی، شاهد سوددهی این واحد صنعتی در سال‌جاری خواهیم بود.


آبفای خوزستان توضیح می‌دهد

 مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان خوزستان در گفت‌وگو با همشهری، علت شوری بیش از اندازه آب آبادان و علت اعتراض‌های مردم را کاهش آب رودخانه کارون بر اثر خشکسالی می‌داند.

 صادق حقیقی‌پور ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه ۴۰درصد از آب آبادان و خرمشهر از کارون و بهمنشیر تأمین می‌شود خشک شدن این دو رودخانه و همچنین خشک شدن رود دجله و فرات موجب شده تا آب دریا پیشروی کند. وی با تأکید بر این مسئله که هم‌اکنون شاخص شوری آب در بهمنشیر و کارون تغییری نکرده  و این مسئله بیانگر ازدیاد شوری در این دو منطقه است، ادامه می‌دهد: امروز در بهمنشیر شاخص شوری آب ۱۸ هزار و ای‌سی۲۰۰ و در کارون ای‌سی۲۰ هزار بوده است. این در شرایطی است که حداکثر شوری آب در شبکه توزیع باید ای‌سی۲۰۰۰ باشد.

مدیرعامل شرکت آبفای خوزستان با بیان اینکه ۷۰درصد از آب خرمشهر و ۶۰درصد از آب آبادان از طریق طرح غدیر تأمین می‌شود، اظهار می‌کند: طرح غدیر از کرخه به سمت خرمشهر و آبادان انتقال می‌یابد که آب آن نیز هیچ مشکلی ندارد. حقیقی‌پور می‌افزاید: شوری آب در روستاها بسیار وخیم‌تر است و درست است که فقط ۳۰درصد از آب شرب این دو منطقه از کارون و بهمنشیر تأمین می‌شود، اما میزان شوری آب تا حدی است که موجب اعتراضات مردمی شده است.

به‌گفته حقیقی‌پور، با کمک خط انتقال شوشتر در قالب طرح آبرسانی آب حیات توانستیم نیاز پتروشیمی آبادان را برطرف کنیم، علاوه بر این با ایجاد تانکرهایی در بین مردم نیاز آب شرب مشترکان را نیز تأمین کرده‌ایم. او ادامه می‌دهد: علاوه بر این ۱۰هزار بطری آب معدنی در بین مردم توزیع شده که می‌تواند این مسئله به‌صورت موقت حلال مشکلات باشد، اما لازم است که راهکار اساسی درنظر گرفته شود.